Ο Γάλλος δημοσιογράφος και φιλέλληνας Ρενέ Πυώ, γεννήθηκε στις 18 Αυγούστου 1878 στο Μοντιβιλιέρ, κοντά στην περιοχή της Χάβρης. Ήταν γιος και εγγονός παστόρων. Υπήρξε παντρεμένος με τρία παιδιά και έφυγε από τη ζωή μόλις στα 58 έτη.
Πραγματοποίησε κλασσικές σπουδές στο Ecole Alsacienne και στη Σορβόννη και αγάπησε την αρχαία και νεότερη Ελλάδα. Η λογοτεχνία και η στιχουργία τον γοήτευσαν από τη νεανική του ηλικία. Από 25 ετών και μέχρι το τέλος της ζωής του, δούλεψε ως δημοσιογράφος και ανταποκριτής της εφημερίδας «Χρόνος – Le Temps» και το 1928 ανέλαβε τη θέση του διευθυντή Τύπου για την εξωτερική πολιτική.
Ο Ρενέ Πυώ ταξιδεύει στην Πύλο και γράφει στο βιβλίο του «Ελλάδα, γη αγαπημένη των Θεών»: «Ο δρόμος περνά κάτω από σκιερές ελιές και ευκαλύπτους, διασχίζει πλούσιες καλλιέργειες. Αριστερά η ωχρή,ψηλή κορυφογραμμή των βουνών της Μεσσηνίας. Δεξιά, κατά διαστήματα, το βαθύ πράσινο του Ιονίου.Το τοπίο είναι μεγαλειώδες….για ονειροπόλους, φίλους της ηρεμίας και των μεγάλων οριζόντων.»
Ο δημοσιογράφος άρχισε να συλλέγει έργα με κύριο θέμα τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας του 1821. Συγκέντρωσε χάρτες, πιστόλια, ξίφη, πορτραίτα, λιθογραφίες, χαλκογραφίες, πιάτα, μετάλλια, χειρόγραφα και επιστολές με θέμα τη Ναυμαχία του Ναβαρίνο και την Ελληνική Επανάσταση. Επιστρέφοντας στη Γαλλία το 1930 απευθύνθηκε σε ξένες εφημερίδες της εποχής και ζήτησε από τους απογόνους των ηρώων της Ναυμαχίας να του στείλουν κειμήλια που έχουν στην κατοχή τους, με τελικό προορισμό ένα Μουσείο στην Πύλο. Το δημοτικό συμβούλιο της Πύλου έχοντας πληροφορηθεί τις ενέργειες του αυτές τον ανακήρυξε δημότη της πόλης και προέβη σε ορισμένες ενέργειες προς την επίτευξη της δημιουργίας χώρου φιλοξενίας των κειμηλίων.
Το 1935 ο Πυώ διοργάνωσε στο Παρίσι έκθεση με τίτλο «Ο Φιλελληνισμός- Συλλογή Ρενέ Πυώ» με σκοπό να παρουσιάσει τη δωρεά του προς τους Έλληνες και να συγκεντρώσει χρήματα για τη δημιουργία του Μουσείου στην Πύλο. Στα εγκαίνια της έκθεσης στο Γεωγραφικό Ινστιτούτο παρευρέθηκαν εξέχουσες προσωπικότητες και πολλές ξένες και ελληνικές εφημερίδες αναφέρθηκαν στο γεγονός. Μετά την έκθεση μεγάλο μέρος της συλλογής φιλοξενήθηκε στο ελληνικό περίπτερο της πανεπιστημιούπολης στο Παρίσι και ορισμένα αντικείμενα στην κατοικία του δημοσιογράφου. Το 1937 μετά το θάνατο του, η σύζυγός του παρέδωσε στο ελληνικό κράτος τα αντικείμενα που είχε στην κατοχή του.
Αρκετά χρόνια αργότερα, με την συμβολή του Πύλιου ομογενή Χρήστου Αντωνόπουλου το 1958 εκτίθεται αρχικά στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της Πυλου, ενώ το 1993 στην συνέχεια η συλλογή εκτίθεται στο ισόγειο κτήριο του Μαιζωνος στο Νιοκαστρο και το 2012 με τις ενέργειες του δήμου Πύλου και των ελληνικών κυβερνήσεων, η έκθεση του Ρενέ Πυώ, βρήκε τελική στέγη στο αρχοντικό του Κωστή Τσικλητήρα, Ολυμπιονίκη του Λονδίνου 1908 και της Στοκχόλμης 1912. Ο Πυώ είχε γράψει πολλά βιβλία, όπως το βιβλίο με τίτλο «Ελλάδα, γη αγαπημένη των θεών» το 1932.
Μέσα από τις δημοσιογραφικές του έρευνες και ανταποκρίσεις ο Πυώ διαμόρφωσε την άποψη ότι η ναυμαχία του Ναβαρίνου στις 20 Οκτωβρίου 1927 έκρινε σε μεγάλο βαθμό την τύχη του Ελληνικού Αγώνα για ανεξαρτησία και για αυτό συνέλεξε μεγάλο βαθμό έργων που αναπαριστούσαν τη Ναυμαχία και επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περιοχή της Πύλου.
Στους πανηγυρικούς εορτασμούς της Εκατονταετηρίδος, στα 1930,(τότε ήταν έτοιμο το μνημείο τριών ναυάρχων, όπου έγιναν και τα εγκαίνια) η ελληνική κυβέρνηση προσκάλεσε τον Πιό, ο οποίος με την ευκαιρία επισκέφθηκε την Πύλο, από τον «δρόμο που περνά κάτω από σκιερές ελιές και ευκαλύπτους και διασχίζει πλούσιες καλλιέργειες. Αριστερά η ωχρή, ψηλή κορυφογραμμή των βουνών της Μεσσηνίας και δεξιά, κατά διαστήματα, το βαθύ πράσινο του Ιονίου.
Το τοπίο είναι μεγαλειώδες και εντυπωσιάζει τους ονειροπόλους ταξιδιώτες, τους εραστές της ηρεμίας και των μεγάλων οριζόντων».
Στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Πύλο ο Ρενέ Πυω επισκέφθηκε το Νιόκαστρο, που εκείνα τα χρόνια στέγαζε τις φυλακές των βαρυποινιτών, και περιέγραψε τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης: «Η εσωτερική αυλή θυμίζει λάκκο αρκούδας σε ζωολογικό κήπο». Το Νιόκαστρο, αργότερα, επρόκειτο να φιλοξενήσει προσωρινά σε κτίριο των Στρατώνων του Μαιζώνος, ύστερα από έργα ανακαίνισης, τη συλλογή του μεγάλου φίλου της Ελλάδος, όταν εκείνος αποφάσισε να χαρίσει τη συλλογή του στην Πύλο.
Την περίφημη συλλογή, που σήμερα πια στεγάζει το αρχοντικό του ολυμπιονίκη Κωνσταντίνου Τσικλητήρα, ο Πυω, έναν χρόνο προτού φύγει από τη ζωή (1935), είχε παρουσιάσει σε μια εντυπωσιακή έκθεση, «Le Philhellenisme», στο Παρίσι, προκειμένου να τιμήσει τους αγωνιστές της Επανάστασης και τους Γάλλους φιλέλληνες, οι οποίοι είχαν αγωνιστεί στο πλευρό των Ελλήνων.
Μαρτυρίες
Aπο το βιβλιο του ΤΑΚΗ ΔΕΜΟΔΟΥ ''Για το Νιοκαστρο και για το Ναβαρινο'' εκδοσεις Δ.ΠΑΠΑΔΗΜΑ
Το 1828 μερικούς μήνες μετά την ναυμαχία του Ναυαρινου μια Αγγλική εξερευνητική αποστολή από τους Πάρκερ Κιγκ και Φιτζρου (Parker King και Fitz-Roy) επιφορτισμενη κυρίως με υδρογραφικες εργασίες, ενώ έπλεε στις νότιες ακτές της Αμερικανικής ηπείρου εμπρός από ένα άγνωστο ανώνυμο τότε νησί, πήρε την είδηση! Της μεγάλης ναυμαχίας. Ο ενθουσιασμός των Άγγλων θαλασσοπορων της αποστολής Πάρκερ Κιγκ και Φιτζρου ήταν μεγάλος. Στο ανώνυμο νησί, προτού ακόμη χαραξουν τις ακτές του, δόθηκε αμέσως το όνομα Ναβαρινο ( isla Naarino). Αυτή είναι η ιστορια της νήσου Ναβαρινο της Χιλής όπως την είδαμε γραμμένη Ισπανικά πάνω σε μια περγαμηνή που δωρηθηκε το 1956 στο μουσείο Ρενέ Πυω της Πύλου από την ιστορική και γεωγραφική εταιρεία της Χιλής μαζί με ένα μεγάλο χάρτη του νησιού, έκδοση της υδρογραφικης υπηρεσίας του ναυτικού της Χιλής με τις πατριωτικες ενέργειες ενός Κεφαλονιτη λογίου, του Γ. Ραζη. Ωστόσο τα συγκεκριμένα αυτά ντοκουμέντα δεν υπάρχουν σήμερα εν έτη 1973. Μάταια τα αναζήτησε πέρυσι στην Πύλο ο Έλληνας πρόξενος της Χιλής κ. Μουστακης. Τι απέγιναν; το 1956 το μουσείο Ρενέ Πυω, όταν δωρηθηκε, ανήκε στο Δήμο της Πύλου. Ο αείμνηστος Ρενέ Πυω (1878-1937)ειχε δωρησει κι εκείνος την πολύτιμη συλλογή του ενθυμίων της ναυμαχίας του Ναυαρινου στο Δήμο της Πύλου υπό τον όρο να χτιστεί εκεί ένα μουσείο για την στέγαση του. Στο τελευταίο φιλελληνικο βιβλίο του (Rovenons en Grece) 1932 μας εξηγεί πως του γεννήθηκε η ιδέα της ιδρύσεως του μουσείου του Ναυαρινου "ετρεφα γράφει, την ελπίδα ερχόμενος στο Ναβαρινο να βρω ενδιαφέροντα ενθύμια της δοξασμένη ναυμαχίας για να πλουτισω την φιλελληνικη μου συλλογή, αγοράζοντας τα με χρυσάφι. Δεν ανακάλυψα τίποτα άλλο εκτός από μια μπάλα. Αυτή η παράξενη κατάσταση με έκανε να προσφέρω στην πόλη του Ναβαρίνου, την συλλογή μου, για να ιδρυθεί εκεί ένα μουσείο που να δικαιώνει την ανάμνηση της πιο περίεργης ναυμαχίας των τελευταίων χρόνων "Διάλεξε ο ίδιος το οικόπεδο για το μουσείο του στον παραλιακό δρόμο ώστε ο επισκέπτης προσκυνητης μαζί με τα ενθύμια της συλλογής έχοντας εμπρός του και το ίδιο το θρυλικό όρμο να μπορεί να ονειροπολει την μεγάλη του δόξα. Ο Δήμος της Πύλου αγόρασε το οικόπεδο επάνω στο οποίο όμως, μετά το θάνατο του δωρητη, αντί για μουσείο χτίστηκε ένα.... Τουριστικό ξενοδοχείο! Έτσι η συλλογή του Ρενέ Πυω όταν έφτασε στην Πύλο, στεγαστηκε επί πολλά χρόνια σε μια αίθουσα του δημαρχείου Αργότερα έγινε, σε άλλο οικόπεδο, ένα μικρό κτίριο με τα χρήματα ενός ομογενούς του Αντωνόπουλου. Είναι και αυτό ένα από τα νεοελληνικά παράδοξα. Να υπάρχει ένα Ναβαρινο στο χάρτη της Χιλής αλλά στο πραγματικό Ναβαρινο της ναυμαχίας να απουσιάζει ο χάρτης, λέτε να είναι το μόνο;
Και μια προσωπική μαρτυρία
Μια μαρτυρία για πρώτη φορά φέρνω στο φως έπειτα από 22 χρόνια, ο αείμνηστος παλαιόβιβλιοπωλης και εκδότης Νότης Καραβίας μου είχε εκμυστηρευτει όταν είχε δωρησει μια μεγάλη σειρά από βιβλία στην βιβλιοθήκη του Νιοκαστρου ότι κάποτε είχε έρθει στην Πύλο μια ακαδημαϊκός η Amandry η οποία ασχολείτο με τα κεραμικά πιάτα της συλλογής Ρενέ Πυω πολλά από τα οποία έψαχνε, κάποιος Πύλιος ο οποίος έμαθε για την παρουσία της τους κάλεσε στο σπίτι του για τσάι ένοιωσε μεγάλη έκπληξη όταν είδε στον τοίχο του σπιτιού του να κρέμονται τα πιάτα που αναζητούσε!
