Γεγονότα Επαναστάσεως 1821 των Φιλιατρών Τριφυλίας απο τον οδυσσέα Χατζηγεωργίου (Φιλιατρά 1883 Πύλος 1973)
Γεγονότα Επαναστάσεως 1821 των Φιλιατρών Τριφυλίας» αλλά τελικά είναι ένα ωραίο μίγμα από αφηγήσεις, ιστορίες και γεωγραφικές πληροφορίες. Δεν προσπάθησα να διορθώσω λέξεις, γραμματική και ορθογραφία και μπορεί να έχω κάνει και εγώ μερικά λάθος, αλλά το νόημα βγαίνει καθαρά. πιστεύω ότι και τα ορθογραφικά λάθη έχουν την χάρη τους.
Έξ αφηγήσεως της μητρός μου Βασιλικής, συζύγου Δημητρίου Χατζηγιώργη, κατοίκου Φιλιατρών (Τριφυλίας) γράφω ταύτα.
Παππούς της μητρός μου και προπάππου εμού, το επώνυμο Κατσούλης, μη δυνηθεις να διατηρήσω το κύριον όνομά του, ηγωνιζετο εν την περιφέρειαν Φιλιατρών μετ’ άλλων Ελλήνων αγωνιστών υπέρ της ελευθερίας της Ελλάδος κατά των κατακτητών Μεωμεθανών Τούρκων, κατά την Ελληνικήν επανάσταση, και δίδοντας μάχη κατά ιππέων Τούρκων έξω των Φιλιατρών, ουχί μακράν της πόλεως, προς νότου αυτής, όσοι, μεταξύ άλλων και ο προπάππους μου Κατσούλης, δεν εφονεύθησαν, συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.
Ο προπάππους μου, μη φονευθείς παρά των Τούρκων, οι αιχμάλωτοι, σωθέντες δια τεχνάσματος αυτού, αλοχήσαντες και εκληπαρώντας και κολακεύσας τον Αγά, αρχηγό των Τούρκων, με τας εξής φρασεις: «Εγώ Αγά μου καλός μάγειρας, εγώ Αγά μου καλός γλυκατζής, εγώ Αγά μου καλός τραγουδιστής». Ο δ’ Αγάς έδωσεν διαταγήν, αυτόν τον γκιαούρι μη τον χαλάτε. Ο Κατσούλης έμεινε παρά του Αγά, καιρών τινα υπερετών αυτού. Ο Κατσούλης εθεωρείτο χαϊμένος παρά των οικείων και συγγενών, μη δεικνύων σημεία ζωής έκτοτε.
Οι Τούρκοι μετά τινά καιρού είχαν στρατοπεδεύσει από τον κάμπο της Μεσσηνίας, όπου μιαν βραδιά είχαν όλοι οι αξιωματικοί δείπνον, ο Κατσούλης τους είχε φτιάξει φαγητά και γλυκίσματα, έφαγαν πάντες και ήπιαν ούζο, κατά κόρον ** του Κατσούλη, πιέ Αγά μου του ενός, πιέ Αγά μου του άλλου, κατόρθωσε να μεθύσει πάντας περιπέσαντες είς ύπνον, κ’ έτσι συνέλαβε την ιδέα της αποδράσεως.
Ο Κατσούλης λέγει εις μίαν Ελληνιδα σκλάβαν που ήτο εντός της σκηνής, θα φύγω. Αυτή του είπε πάρεμε και εμένα μαζι σου, και όσα φορώ να είναι δικά σου (ήτο καταστόλιστη από τα χρυσά φλουριά). Που να σε πάρω, της λέγει, δεν βλέπεις πάσας σκηνας θα περάσω. Είναι ζήτημα άμα θα γλιτώσω και εγώ. Την αποχαιρέτησε....
και απεχώρησε, ποίησας το σημείο του σταυρού, επικαλεσθεί την βοήθεια του Θεού και της Παναγίας.
Διήλθε πολλά σκηνας χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους Τούρκους, συνήντησε λόγκον και επροχώρησε έρποντας καταξεσχηθείς από τα βάτα και σφάλαχτα, εις περί τα εξημερώματα ακούει Τούρκους προς συλλογή χόρτου δια τα ζώα μεταβαινωντας πολύ εφοβήθει διότι είχε φωτίσει, αλλά προχωρώντας μετά αυτού, συνάντησε χαράδρα και ερίφθη προς αυτήν φεύγων τροχάδην τον αντελήφθησαν οι Τούρκοι και φωνάζοντες καταδικάστε αυτόν.
Αλλα αυτός κατόρθωσε να τους διαφύγει.
Έτσι κατόρθωσε να φτάσει έξω των Φιλιατρών, ανατολικής εις θεσιν Πισολούργια, όπου πολλές σπηλιές κρησφύγετα οικογενειών των Ελλήνων, και με απορίαν και χαράν υπεδέχθησαν αυτόν, ον εθεωρούν απωλεσθέντα.
Ο ίδιος μιαν κόρη του, δύο ετών, την είχε εις την αγκαλήν του, οπου καθ’ οδών είδε Τούρκους, εφοβήθει, και άφηκε τη κόρην του χάμω για να γλιτώσει αυτός, μετανιώνει και γυρίζει πίσω, επεκαλεθει τη βοήθεια του Θεού, πέρνει τη κόρη του και τρέχει, όπου οι Τούρκοι τον είχαν πλησιάσει, φωνάζοντας και απειλούντας αυτόν, αλλ’ ούτος κατέβαλε υπέρανθρώπινους κόπους, τους ξέφυγε και επήγε εις θέσιν Πισολούργια, όπου οι λοιποί δικοί του, σώσας αυτόν και την κόρη του, [με] τη βοήθεια του Θεού.
Η επιδημία πανώλης κατά την επανάστασην εθέριζε τον πληθυσμό της Πελοποννήσου, η προμάμμη μου, σύζυγος του ανωτέρω Κατσούλη , είχαν μιαν μικρής κόρη, την Αγγελική ονόματι, ως ανωτέρω αναφερθείσα, η τέταρτη κατά σειρά κόρη του, ήτη είχε προσβληθεί απο την πανώλη, είχε εις τους βουβόνους πεταξει ένα πράγμα σαν αγκούρι, την είχε στην αγκαλιά της, με πυρετό υψηλό, και εκάθητο εις την λιακάδα, όπου έφνεις βλέπει μακριάν απόσταση μια γυναίκα μαυροφόρα, με μαύρα μαλλιά και άγρια μάτια, καθώς την είδε η Κατσουλένα, έντρομη εξεφώ-ναξε
«Α! Α!» στρέφει η μαυροφόρα (πανω λησμενον) το πρόσωπο προς αυτήν και της λέγει, «μη φοβάσαι κυρά μου, δε σε πειράζω εσένα» και αμέσως έπιασε τη μύτη του κοριτσιού, έβγαλε μέρος κατά το αγκούρι και έγινε καλά. Δια της πανώλης υπάρχει και αυτή η παράδοση άμα προς καταπαύσεως της είπε δια μας αυτής έκαναν παντού λιτανείες ως και από τα Φιλιατρά περιφέροντας την εικόνα του Αγίου Χαραλαμπου, όπου η εικόνα αυτού υπάρχει και σημερινή εις τα Φιλιατρά, θαυματουργός και το εσπέρα της ημέρας αυτής είδον την πανώλη προς την Δύσιν, να πίπτει εις την θάλασσα ως μια τουλουπα μαλλιά, κατά την έκφρασης τον τότε Ελλήνων. Η εικόνα αυτή του Αγίου Χαραλάμπους είναι θαυμαστή τέχνη ζωγράφου και θαυμαστή τέχνη το ασήμωμά της, φέρει χρονολογία 1818, είχε κάνει πολλά θαύματα, είναι τοποθετημένη εις τον μεγαλοπρεπή Ναόν Κοιμήσεως της Θεοτόκου Φιλιατρών, αλλά και εις την προ ετών κατοχής των Γερμανών, που οι Γερμανοί πολλών Ελλήνων Φιλιατρών [να] τους εκτελεσιν είχαν αποφασίσει, ο Άγιος παρουσιάσθει καθ’ ύπνον εις του Γερμανού φρούραραχου και τον ειδοποίησε ότι αν τούτος εκτελέσει δεν θα ίδή πλέον την πατρίδα του. Ο Γερμανός έντρομος, μετέβη εις τον Ναόν της Παναγίας, όπου ηταν εικόνα του Αγίου, είδε την εικόνα, τον αναγνώρισε και δεν προέβη εις την εκτέλεσιν. Έκτοτε εις την μνήμη του 10 Φεβρουαρίου ο Γερμανός θα επισκεφθεί τον Άγιο προσωπικώς εις τα Φιλιατρά η δι’ αντιπροσώπου, ουτος θα εκφράσει προσκύνηση και εβλαβείαν. Και μια παρασπονδία των Φιλιατρών κατά την επανάστασιν, παρά την συνοικίαν Τουρκοτσίπουρα των Φιλιατρών, εκατοικούσε ο Τούρκος Αγάς μετά την οικογένειά του. Κατά την εαναστασιν, όταν επικρατούσαν οι Τούρκοι, ο Αγάς δεν άφησε να πάθει φαλάγγων τι Ελλην, ήτο ούτος είπεν προστάτης των Φιλιατρών, αλλ’ όταν τελικώς επικράτησαν οι Έλληνες, οι οφέλεια
κατέστρεψαν τη οικογένειαν του Αγά, εκ τούτου απουσιάζοντας, δια τούτο ότι κακό εις τα Φιλιατρά η κάτοικοι έλεγαν «η κατάρα του Αγά». Οι Φιλιατρινοί μάλλον τούτου απουσιοζόντος φιλικός σχέσεως μετά των Τούρκων των Φιλιατρών, όταν οι Τούρκοι ανεχώρησαν δια διαταγή των Δυνάμεων, ένας Τούρκος,Διβριώτης λεγόμενος, εις τα Φιλιατρά ησπάσθη του χριστιανισμού ενυμφεύθει Ελληνίδα και εδημιούργησεν οικογένειαν, μέλη της οικογένειας αυτής υπάρχουν εν Φιλιατροίς μεχρι σήμερον, η σημερινή πλατεία των Φιλιατρών Ιωάν. Καποδιστρίου του πρώτου κυβερνήτου τη Ελλαδος, ονομάσθη ούτος διότι ο Καποδίστριας κατά την εν Φιλιατροίς διέλευςίν του, την παρεχώρησε εις την πόλην δια πλατείαν, έλαβε το όνομα αυτού, μεταφέρθη και η αγορά από τα μαγαζάκια, εκεί. Η πλατεία αυτή ήτο ήτο ενός Τούρκου Μπέϊ Αλή, περιβόλι και επι των ημερών μας ελέγαμε πάμε στου Μπειλάλη. Εις τον Νότιον μέρος της πλατείας, εκατοικούσαν Τούρκοι, γειτονεύοντες με την οικίαν του εις μητρώς παππού μου, Γεωργ. Νήντα, όταν έφευγον οι Τούρκοι δια παντός, οι Τουρκάλες αγκαλιασμένος με τη γιαγιά μου λέγουσαι, Μαρία μου σας αφήνουμε υγεία, να μας στέλνεις σταφύλια από το κτήμα μας, τριαντάφυλλα από τις τριανταφυλλιές μας, χύνουσαι μαύρα δάκρυα. Μια νέα Φιλιατρινιά, δεν διατήρησα όνομα οικογενείας αυτής, είχε αρραβωνιασθή έναν πλούσιον Φιλιατρινόν, Ταμπάκη το επώνημον. Την νέαν αυτήν, οι Τούρκοι όταν κατέλαβαν τα Φιλιατρά την πήραν σκλάβα, ένας Αγάς την έλαβεν σύζηγον και είχαν αποκτήσει 2 αγόρια, σαν αγγέλλους, ημέραν τινά διαμένοντες εις Κωνταντινουπόλεις, της λέγει ο Τούρκος, ήλθε διαταγή να πάτε στη πατρίδα σας, τι λέγεις, θα φύγεις; Αλήθεια;, του λέγει, θα φύγω. Άντε στο καλό της λέγει παγάς και χάρισμά σου αυτά που φορείς (την είχε στολισμένη στα χρυσά φλοργιά). Όχι του λέγει, δεν θέλω τίποτα, τα
έβγαλε και τα έριξε χάμω, της λέγει δεν λυπάσε τα παιδιά μας, τα λυπάμαι και τα πονώ, αλλά περισσότερων αγαπώ την πατρίδα μου και τους γονείς μου. Ήλθε στα Φιλιατρά, και πολύς κόσμος την επεσκέφθη την χαιρετούσε, μεταξύ όλων επήγε ο αρραβωνιαστικός της, Ταμπάκη. «Με θέλεις;» του λέγει αυτή, και αυτός της είπε «Σε θέλω και σε βάζω επάνω στο κεφάλι μου», και του επαναλαμβάνει αυτή, αλλά που οι Τούρκοι μου επήραν την τιμήν μου; Μήπως το ήθελες εσύ; της είπε αυτός. Και έγιναν οι γάμοι των, εις τον γάμο τους πάντες έλαβαν μέρος και ευχάριστον δια το διπλούν τέτοιο χαρμόσυνον γεγονός. Τα Φιλιατρά κείται εις πεδιάδα, απέχουσα της θάλασσας 12 λεπτά, φαίνεται ότι προ της παρακμής της μεσαιωνικής πόλεως (Χριστιανουπόλεως, σημερινού χωριού Χριστιάνου) ήρχισε να οικοδομείται, λίγον κατ’ ολίγον, εις την θέσιν είναι σήμερον, επι τοποθεσίας ανηκούσης εις το Μετόχειον του Παναγιου Τάφου (Βλαχέρνα, μικρό μοναστηράκι σωζόμενον μέχρι σήμερα πληστού του Γυμνασίου) τοποθεσίας δασώδους και μη διακρινόμενης αυτής θαλάσσης, δια την δράσιν των Αλγερίνων πειρατών, και το πρώτον επιτήθησαν 15 οικίαι. Η Χριαστοανούπολη έκειτο είστε τους πρόποδες του όρους Αιγάλεω, δύο ώρες ανατολικής των Φλιατρών, κτισμένη επ’ υψηλού μέρους προς ασφάλειαν, ήτο τότε Μητρόπολη όπου είχε και του βυζαντινού ρυθμού θαυμάσιαν εκκλησίαν πανομοιότυπον της Αγίας Σοφίας (Αγιαστήριο του Μωριά και Αγία Σοφία στην Πόλη), ήτο κατεστράφει εκ του σεισμού του 1886, είχε δε κρήνων που σώζεται ακόμα με πολλούς κρανούς, με νερό πολύ κρύο, υπήρχε δημοσία οδός από Χριαστιανούπολην εις Κυπαρισσίαν διερχόμενη εις τους πρόποδες του όρους Αιγάλεω. Εκεί άγιασε ο Άγιος Αθανάσιος, εορταζόμενος την 17 Μαΐου. Παρακμάζουσα συν τω χρόνων η Χριστιανούπολης επληθήκοντα τα Φιλιατρά, ώστε κατά την Ελληνικήν επανάσταση, τα Φιλιατρά ήσαν πόλη
η δε Χριαστιανούπολη χωριού Χριστιάνου. Τα Φιλιατρά κείνται μεταξύ Κυπαρισσιας και Γαργαλιάνων, κατέχοντα τη θέσιν της αρχαίας πόλεως Έρρανα, εξού και Δήμος Εράνης. Εξ ενός έγραφου εις περγαμηνής ευρισκομένη εις Μοναστήριον Σκαφιδιάς, έξω του Πύργου Ηλείας, (έδρα Μετοχείου Πατριαρχείου Ιεροσαλυμων, μευαφερθήσα εις της εν Φοιλιατροίς Βλαχέρνας, παρακμής εισελθουσης λόγω εξαπλώσεως της πόλεως και της καταλήψεως υπό των κατοίκων της μοναστηριακης περιοχής ητις απασα ανηκε τούτων των καλογηρων απελθοντων των πολλών κελιών εγκαταλειφθεντων προ τίνων ετών, ενός καλόγηρου διαμένοντος, του ελαιοτριβειου λειτουργουντος, της περιουσίας όσης υπάρχουσης εποικησθείσης. Το μοναστηριον περιελθων εις τον δημον, το ελαιοτριβείον κατεδαφίσθη ως και τα κελλία , ιδρυθη δασυλλιον αναψυχής των κατοίκων. Του εγγράφου γράφεν προ 200 ετων , μαρτυρουντος ότι τα Φιλιατρά απέχουν τρία τέταρτα της ώρας εκ του χωριού Έρρανα. τα Έρρανα ως εκ τούτου θα ήσαν ή εις την Αγίαν Κυριακήν ή εις θέσιν Αρμακαδες νοτίως των Φιλιατρών. παρ' αρμακαδες πέτρες και ερείπια κάποιου αρχαίου ναού. Η ονομασια δε Φιλιατρά επήλθε ως μιας εκδοχής όταν αμπελοφύλαξ (βεργατης) κωφος, τρώγων σταφύλια εις ένα αμπέλι των χωριών ξένοι περιηγηται και τον ρώτησαν πως λέγεται το χωριό αυτός ο φυλαξ ενομισε οτι του είπαν τι κάνει εκει, τους ειπε σταφυλιατρωγω και το εξηγησαν στα Φιλιατρά. Εξ άλλης εκδοχής ότι ονομασθη από κάποιον ξένον διοικητήν του τόπου Φιλιάτρα ονομαζομενον. Άλλη εκδοχή ότι εκατοικήθη από τρεις φυλάς. Βορρείως των Φιλιατρών υπάρχει τοποθεσία πλησίον της θαλάσσης, ο Αγρίλης. Μια ώρα από τα Φιλιατρά υπάρχουσης αμαξωτής οδού, εκεί υπάρχει μιαν ανωτέρω αρχαίου 800 ετων καταγεγραμμενην ''κοιμησις της θεοτοκου'' βυζαντινού ρυθμού διαμένοντος εν αυτή ενός καλόγερου ασκητού. Διειμένον εις τα παλιά χρόνια πολλοί καλόγεροι και εις τας 15 αυγουστου περιεφερον επιτάφιον της Θεοτόκου ψάλλοντες τον επιτάφιον θρήνον της Θεοτόκου κατα το σύστημα του επιταφίου του Χριστού.
υπάρχει δε σήμερον το σώμα της Θεοτόκου που ετίθετο εις τον επιτάφιον. Νοτίος των Φιλιατρών εις τους πρόποδες του Προφήτου Ηλείαν, εκεί που διέρχεται ο δρόμος δημόσιος δια περιφέρειαν Μώρενας, εις τίνα βράχου συμπαγής, εις τους Μεσαιωνικούς χρόνους, κάποιος ασκητής ελαξευσε εκκλησίαν, μίαν θύραν μόνο έχουσα, και της έδωσε το όνομα Άγιος Χριστόφορος εορτάζουσας 9 Μαΐου. Εξ του αριστερού του τοίχου αυτής υπάρχει μικρά γουβίτσα και εις την μνήμης της αναβλίζει ιαματικό νερό, όπου πολλοί το χρησημοποιούν δια τα μάτια τους και άλλες ασθενείας. Ολόισια δε ήτο εκτησμένη απ’ τα παλιά χρόνια κολιτά στο βράχο της σκαλιστής εκκλησίας και η εκκλησία του Ιωάννη του Θεολόγου εορταζομένου τη 8 Μαΐου, εκεί βγαίνει νερό κρύο μικρό ποσό αλλά πλάκα λεία υπάρχει, λέγει μια παράδοσης, ότι εκεί έβγαινε πολύ νερό και εποτιζετο όλος ο κάμπος κάτω μέχρι της θάλασσας, αλλά κάποιος τούρκος το εκακαβωσε και πολύ νερό έλαβε κατεύθυνση προς βορράν των Φιλιατρών πλησίον της θαλασσης εις θέσιν Στόμιον εκεί που πλησίον είναι άλλο εκκλησάκι Άγιος Χριστόφορος, και κάποτε άνθρωπος τις έρριψε πορτοκάλι από την πηγην και εβγηκε κάτω στο Στόμιον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου