Για τέταρτη ήμερα καίει η φωτιά στον σκουπιδότοπο της Πύλου στον Άγιο Νικόλαο η οποία είχε ξεσπάσει τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής 27 Νοεμβρίου και η οποία παρόλο την βροχή της Κυριακής αλλα και το το χώμα με το οποίο σκέπασαν τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών ,μέχρι και την ωρα που γράφουμε η φωτιά συνεχίζει να καίει !Απο τις πρώτες ώρες όλοι ήμασταν εκεί από τον δήμο και όχι μόνον σχετικοί και άσχετοι αρμόδιοι και αναρμόδιοι εκείνον τον οποίο δεν είδαμε ήταν τον αρμόδιο αντιδήμαρχο καθαριότητος και κατά φαντασία ανακύκλωσης .
(κρατάμε την σύνταξη την γλώσσα και την ορθογραφία εκ του κειμένου)
Απρίλιος έτους 1965 Πύλος
Ονομάζομαι Οδυσσεύς Δημ Χατζηγεωργίου ,εγεννηθην εις τα τέλη Δεκεμβρίου 1883 απο γεωργόν πατερα Δημητριον ονόματι ειχον παππον εκ πατρος ον δεν εγνωρισα Παναγιώτη Χατζηγεωργιου πολεμησαντα εις την Ελληνικην επαναστασιν κάτοικος Φιλιατρων Τριφυλίας ως και ο πατήρ μου και εγω εν Φιλιατρας εγεννηθημεν ουτος ο πάππος μου είχε δίπλωμα όπερ διατηρώ υπογεγραμμένον υπό του βασιλέως Όθωνος ίνα φέρει μετάλιον ανδρείας .
Ειχον παππον εκ μητρός Βασιλικής ονομαζομένης , ον δεν εγνωρισα ονομαζόμενον Γεώργιον Νήνταν ,δικαστικον κλητήρα και ιεροψαλτην μουσικον του οποιου χειρογραφα δυο διατηρω .
Η γιαγια μου ονομαζετο Μαρια το γενος Κατσούλη πρωτον επωνυμον εκ παππου του ητο Σαγουλάς παιδιον μου ον επηγε εις Κρητην και επανηλθεν εις Φιλιατρα ελεγε την λεξιν ιντα και επονομάσθη Νήντας οστις ειχε παιδια οκτω , εξ κορίτσια και δυο αρσενικά .Εγω ηκολούθησα ως επάγγελμα την ψαλτικήν και ως ψάλτης ήλθον εις την Πυλον το 1918 και εψαλλον ως δεξιος ιεροψαλτης επι τεσσαράκοντα συναπτά ετη οπου το 1958 ελαβον μικραν συνταξη του Ι.Κ.Α
συνεχίζεται ......
Επι Τουρκοκρατίας εις τα Φιλιατρά υπήρχε αγάς οστις υπήρξε φιλελλην είχε οικία εις την συνοικίαν Τουρκοτσιπουρα και κατοικούσε μετά της οικογενείας του ,προστάτευε τους Έλληνας παρακίνησε τους κατοίκους να κεντρώνουν αγριλιες ,τους έδιδε δυο γρόσια και η ελιά δική του οστις την κέντρωνε αδιαφόρως όπου ήταν και σε ξένη ιδιοκτησία .
Αλλ οταν εξεράγη η επανάσταση του 1821 την οικογένεια του οι Έλληνες αγνώμονες εφόνευσαν και οτι συνέβενεν έλεγον του αγά η κατάρα .Εν τη επαναστάσει οι κάτοικοι Φιλιατρων ηχαν καταφύγει ανατολικώς εις θεσην Πισολούργια ,κατοικούσαν σε σπηλιές όπου ευτυχώς τα στηφη του Ιμπραήμ δεν τους ανεκάλυψαν φαίνεται οτι εβάδιζαν εις τας παιδιαδας έτρωγαν σφερδούκλια για ψωμί τους θεριψε τοτε η πανώλη η γιαγιά της μητρός μου κρατουσε την κορη της μικρούλα αρωστη απο πανώλη και με υψηλό πυρετό εκαθεντο εις τον ηλιο και βλεπει μια γυναικα στα μαυρα με ξέπλεκα μαλιά και άγρια τα μάτια όπου έβγαζε κραυγή τρόμου και της είπε μη φοβεισε κυρα μου δεν σε πειράζω εσένα και αμέσως εκείνο που είχε στους βουβονους σαν αγκουρι αμέσως κατεκάθισε έπεσε ο πυρετός έγινε το κορίτσι καλά ,αυτή ητο η πανώλη ,τότε ο λαός όλης της Πελοπονήσου έκαμε λιτανειας και εις τα Φιλιατρά όπου ηχαν και έχουν ακόμα τη θαυματουργόν εικόνα του αγίου Χαραλάμπους , και η νόσος εξαλείφθη το δε εσπέρας της λιτανείας ειδον εις την θάλασσαν την πανωλην να πευτη ως μιαν τουλούπα μαλιά.
Ο προσπαππος μου Κατσούλης δεν διετηρησα το μικρο του ονομα ειχε βγη με αλλους επαναστάτας νοτίως των Φιλιατρων και πολεμούσαν εναντίον των Τούρκων οπου εκυκλωθησαν απο τον στρατον (ιππικόν)του Ιμπραήμ και τους κατέσφαξαν ολους πλην του Κατσούλη διοτι αυτός άρχισε να λεγη του Αγα ,Αγαμου εγώ τραγουδιστής ,εγώ μάγειρας ,εγώ γλυκατζής και ο Αγάς φώναξε μη τον χαλάτε αυτόν τον Γκιαούρη .Με τον Τουρκικό στρατό ευρέθη στο κάμπο της Μεσσηνίας εκεί μια βραδιά είχαν τραπέζι ολοι οι αξιωματικοί Τούρκοι ο Κατσούλης τους ειχε φτιάξη ωραία φαγητά και γλυκήσματα ,έφαγαν και ο Κατσουλης τους έλεγε πιε αγα μου του ενος πιε αγα μου του άλλου τους έδιδε ούζο ,τους μέθυσε και έπεσαν εις ύπνο πάνω στα καθίσματα τους. Τοτε εσκέφθη να δραπετεύση με κίνδυνον της ζωής του ,διερχόμενος τας των Τούρκων κατασκηνώσεις .Λέγει προς μιαν Ελληνίδα ωραιαν σκλάβα θα φύγω παρεμε και εμένα και αυτά που φορώ να στα χαρίσω ,ητο ντυμένη ολο χρυσά φλουριά , την λυπήθηκε και τις ειπε, που να σε πάω που να σε περάσω ?είναι ζήτημα αν θα γλυτώσω και εγώ.Έφυγε σιγά σιγά διερχόμενος ολο απο σκηνές Τούρκων έφθασε εις παρακείμενον λογκον επροχώρησε έρπουν εντος του λογκου περιέχοντος βάτα πουρνάρια αιματομένος και περι τα ξημερώματα ακούει Τούρκους πορευομένους προς συλλογήν χόρτων δια τα ζώα εφοβήθη ,αλλα εξικολούθησε να έρπει οπότε εβρίσκει χαράδραν πηδήσας έτρεξε βιαίως κατόρθωσε να διαφύγει κατόπιν καταδιώξεως των Τούρκων επέρασε υψώματα λόγκους ποτάμια έφθασε στα Φιλιατρά και στα Πισωλούργια εκεί συναντήθη μετά συγκινήσεως με τους οικείους οιτινες τον είχαν για απωλεσθέντα .
συνεχίζεται .....
Άλλοτε ο ίδιος Κατσουλης εβαδιζε εις περιφερειαν αγροτικην έχων κόρην του τινα εις την αγκαλιά του ενός έτους ηλικία ,Τούρκοι όπισθεν του ηρχοντο για να αλαφρόση αφινη το παιδί του χάμου και προχωρεί ,μετανοιωνει γυρίζει με κινδυνον λαμβάνει το παιδί του ως τρέχει του ρίχνονται οι Τούρκοι αλλ αυτος επικαλεσθείς την βοήθεια του θεού ανέπτυξεν ταχύτητα και έτσι γλύτωσε και αυτός και η κόρη του .
Η σημερινή πλατεία των Φιλιατρων ητο περιβόλι ενός Τούρκου Μπηλ Αλη , βορείως τούτο ητο περιβόλι λεμονιών κ πορτοκαλεών του παππού μου γ.Νήντα ,νοτίως του Μπηλ Αλη ητο η συνοικία του παππού μου και σπίτια Τούρκικων οικογενειών αι γυναίκες των Τούρκων είχαν μεγάλην φιλιαν με την γιαγιά μου Μαρία .
Ηλθεν η διαταγή να φύγουν οι Τούρκοι απο την Πελοπονησον (ελευθεροθείσης της Ελλάδος κατόπιν συνθήκης του Λονδίνου και ποιας Ελλάδος ?της Πελοπονήσου και της Στερεάς ενώ ηχεν επαναστατήσει όλος ο Ελληνισμός .Αυτή εινε η δικαιοσύνη της Ευρώπης ) και ετοιμαζοντο οι Τούρκοι να αναχωρίσουν εναγκαλίζονται τη γιαγιά μου οι Τουρκάλες να κλαίνε να χύνουν δάκρυα και να λεγουν στη γιαγιά μου Μαργιά μου να μας στέλνεις σταφύλια από το κλήμα μας να μας στέλνεις τριαντάφυλλα απο τις τριανταφυλλιές μας .
Οι Τούρκοι τζαμί δεν ηχαν στα Φιλιατρά ήσαν λίγοι ,ενας Τούρκος Διβριώτης πλούσιος δεν θέλησε να φύγει εβαπτίσθη ενυμφεύθη Ελληνίδα έκαμε οικογένεια την οποίαν εγνωρισα καθόσον ημεθα γείτονες. Ωραία Ελληνις εκ Φιλιατρων ειχε αραιβωνιασθη επι Τουρκοκρατίας ενα Φιλιατρινον πλουσιον Ταμπάκην το επώνυμον ,την οποίαν Τούρκος Αγας την απήγαγεν και εγκαταστάθη εις Κωνσταντινούπολην είχε αποκτήσει με τον Τουρκον δυο αγόρια ωμορφα σαν άγγελοι οπου ελαβον οι Τούρκοι διαταγή να αφισουν ελεύθερες της σκλάβες να πάνε στον τόπο τους ο αγάς της είπε ήλθε διαταγή να πατε στον τοπο σας ,αυτή ηγέρθη απότομα εκ χαράς και λέγει , αλήθεια ? ναι της λέγει θα φυγης ? θα φύγω του απαντώ ,δεν λυπάσε τα παιδιά μας ,τα αγαπώ του λέγει αλλά περισσότερον αγαπώ την πατρίδα μου ,αντε καιμενη της λεγει χαρισμα σου οτι φορεις (ητο όλο φλουριά στολισμένη )δεν θέλω τίποτε του λέγει ,τα βγάζει και τα αφινει επάνω στο τραπέζι , ήλθε στα Φιλιατρά την υποδεχθηκαν όλα τα Φιλιατρά με δάκρυα και συγκίνηση ,ήλθε και ο αραβωνιαστικός της Ταμπάκης την χαιρέτησε ,τη του είπε με θέλεις ,σε θέλω της απαντά και σε βανω στο κεφάλι μου ,αμ που πηραν την τιμή μου οι Τούρκοι ? μηπως το ηθελες εσυ της ειπε , ετσι εγινε ο γαμος των και εδημιούργησαν οικογένεια.
Τα Φιλιατρά ηχαν τεσσαρες ενοριακές εκκλησίες 1)την Παναγία Δουβιώτισα (κοιμησιν) τον Άγιον Ιωάννη (Μητροπολην ) μεχρι σημερα ,τον Αγιον Νικολαον ,και τον Αγιον Αθανασιον ,εκάστη ενοριακή εκκλησία είχε και το νεκροταφείον της ,αλλ οταν ημουν μικρο παιδάκι ως νεκροταφεία εχρησιμοποιούντο μόνον της Παναγίας και του Αγίου Αθανασίου μέχρις οτου έγινε μακράν της πόλεως νοτιο δυτικως αυτης το νεον νεκροταφείον δι ολόκληρων την πόλιν .
συνεχίζεται ......
Η αγορά ητο τα μαγαζάκια αλλ όταν ήλθε ο κυβερνήτης Καποδίστριας ,ειδε το περιβόλι του Μπηλ Αλη και έμαθε οτι ανήκε σε Τουρκον διέταξε να γινη πλατεία και ονομασθη πλατεία Καποδιστριαν ,ετσι έγινε η νεα σημερινή αγορά .Μικρά παιδιά που παίζαμε ελεγαμε παμε στου Μπηλαλη .Τα Φιλιατρά εκτισθησαν το ετος 1600 μχ (χίλια εξακόσια) όπου εινε τώρα σε μοναστηριακην περιοχήν του αγίου ταφου διευθυνομένη απο καλογήρους της εκκλησουλας Βλαχερνας ,έκτισαν το πρώτον δέκα πέντε σπητια το μερος αυτο ητο δασόδες και οχι ορατόν απο θαλάσσης ,οι καλόγηροι τους δεχθησαν ως εργατας και ισως ως μπραβους κατα των Αλγερίνων πειρατών αλλα οι κάτοικοι πληθυνόμενοι κατέλαβον την μοναστηριακήν περιουσίαν ,οπου το μοναστήρι παρήκμασε μεταφέρθη το αρχείον εις έτερον μοναστήρι Σκαφιδιάς πλησίον του Πύργου Ηλείας εκει υπάρχει χειρόγραφον περγαμινής όπερ μαρτυρουν την απόστασιν του μοναστηριου Βλαχέρνας εκ του χωρίου Ερανα ,και ως φαίνεται τα Έρανα τρία τέταρτα της ώρας εκ του μοναστηρίου εινε η Αγια Κυριακή δυτικομεσημβρινως των Φιλιατρων , όπου εκεί ανεκλήθησαν μαρμάρινες κολόνες και εσχάτως ναός αρχαίος τεραστίων διαστάσεων ασφαλώς αρχαίος και περί του πεντακόσια αρχαία νομίσματα .
Εκτός των τεσσάρων ενοριακών ναών υπάρχουν τρεις ναοί δυτικως της πολεως και εις το άκρον αυτής τρεις ναοί μεσαιωνικής και επι τουρκοκρατίας εποχής με θόλους και τοιχογραφίες στα πλάγια και ταβάνι ο Αγιος Γεώργιος , η Αγια Τριας και η Αγια Μαρίνα .Προς μεσημβρίαν των Φιλιατρων και ουχί μακράν η Ανάληψης σταυροστεγής αρχαιοτάτη εκκλησίαν μεσημβρινής ανατολικής αυτής εις τους πρόποδες του λόφου προφήτης Ηλίας πλησίον της διερχομένης αμαξωτής οδού προς Μυρσυναι εινε ο Αγιος Χριστόφορος σκαλισμένη επι συμπαγούς βράχου υπο τινος ασκητού πιθανως μεταβαίνων εκει πολλοι προσκυνηται εις τας εννέα (9) Μαΐου στην μνήμην της .Δίπλα εις την εκκλησίαν εινε ο Ιωάννης Θεολόγος δεν λειτουργιέται ,δίπλα πηγή ύδατος κρύου βγαίνει απο μιαν πλάκα συμπαγή λειαν το υδωρ τούτο κατά την παράδοσιν ητο πολύ και εποτίζετο ο κάτωθι κάμπος μέχρι της θαλάσσης αλλά το..........
έμεινε ολίγο το πολύ υπογείως έλαβε κατεύθυνσιν και εβγήκε εις το στόμειον καλούμενον βορείως των Φιλιατρων πλησίον εκει της θαλάσσης ,εκεί εινε και άλλη εκκλησία άγιος Χριστόφορος .
συνεχιζεται .....
Ανατολικως των Φιλιατρων εις αποστασιν δυο ωρων εις τους προποδας του όρους Ψυχρού η Αιγάλεω κειται το χωριον Χριστιάνοι η αρχαία Χριστιανούπολης ητις ειχε ναον πανομοιότυπον της αγίας Σοφιας Κωνσταντινουπόλεως (ο αυτός τεχνίτης τας εποιησεν ) Αγιά Σωτήρω στο Μωριά κι Αγιά Σοφιά στην πόλι κατα την παράδοσιν επέταξεν ο μάστορας το σφυρί του από την Αγιά Σωτήρω και πήγε στην Αγιά Σοφιά στην πόλι .
Η Χριστιανούπολις ητο έδρα επισκοπής δικαιοδοσία της μέχρι Γορτυνία όπου αρχαίος Βυζαντινος ναός Ιωαννου του Πρόδρομου ο επίσκοπος παρεχειμαζε εις την εδραν και παραθεριζε εις την Γορτυνίαν .
Δρόμος δημόσιος αμαξωτός ηνωνε την Χριστιανουπολιν με την Κυπαρισσιαν του οποιου ιχνη εχουν εβρεθη .Η αρχικη ονομασια εινε Χριστιανοι διοτι πρωτοκατοικηθη υπο χριστιανων προς διακρισιν των γυρω ειδολολατρικων συνοικισμων .Λεγει μια παράδοσις οτι ενας βασιλευς της Βενετίας παρέδωσε τον υιον του να θανατωθη επειδη ειχε σχεσεις με την αδελφην του αλλα δεν τον θανατωσαν και τον αφηκαν εις την παραλιαν των Φιλιατρων (μη υπαρχοντων τοτε) και το βασιλόπουλο βρήκε κάποιον ασκητην ισως εκεινον που ελαξευσε την εκκλησιαν του Αγιου Χριστοφορου ,εφιλοξενηθη μερικα ετη εκει ,ηλθεν ομως η ημερα που ο πατηρ του απεθανε και ηλθον ανθρωποι εκ Βενετιας τον ανεζητησαν και τον πηραν και τον ανεβιβασαν εις τον θρονον , του ασκητου ειχεν υποσχεθη οτι οταν θα αποκαθιστατο εις ο προοριζετο αξιωμα θα εφτιαχνε εις το χωριον Χριστιανοι μιαν μεγαλην εκκλησιαν και οντας ετηρησε τον λογον του ηλθε και επηρε τεχνιτας απο την Κωνσταντινουπολιν κατεσκευασε την αγιαν Σωτηρω με υλικο μεταφερόμενον δια πλοιων εκ Βενετιας .
Η ονομασια των Φιλιατρων προερχεται εκ της λεξεως Φιλίατρος οστις λεγεται ο αγαπων την ιατρικην ,το μοναστηριον Βλαχέρνα ητο οπως ολα τα μοναστήρια της αρχαίας και μεσαιωνικής και επι Τουρκοκρατίας (οπως ως εις την αρχαιαν προ Χριστου εποχην τα ασκληποιια) ιατρικον κεντρον εν ω εθεραπευοντο πολλοι και μεχρι των ημερων μας ησαν δυο ιερομοναχοι εγκατεστημενοι στο μοναστηρι αυτο, αδελφοι ο Αρσενιος και ο Κωνσταντιος ο δευτερος ητο και εφημεριος της ενοριακης εκκλησιας Παναγιας οιτινες ασκουσαν το επαγγελμα του ιατρου εκαμναν και χειρουργικας επεμβασεις ,οδηγουμενοι απο καποιο χειρογραφον ιατρικον αρχαιο ,γεγραμμενον επι περγαμηνη .
Β
Συνεχίζεται .......
Απο ηλικιας δεκατασσαρων ετων επηγαινα εις τον μουσικοδιδασκαλον Βασιλ Παπαδημον και εμανθαναν μουσικην ,ο πατηρ μου με εμαλωνε διοτι ημουν μικρος και θα εβλαπτετο το στηθος μου .Ημουν πτωχος δεν μπορουσα να αγορασω μουσικα βιβλια και εκαμνα αντιγραφην ,ειχα γραψη πολλα βιβλια οπως ο παππος μου
εις το 1904 επηγα και εκληρωσα για στρατιωτης ημουν πρωτοτοκος ορφανος επληρωσα στα 1907 επεστρατευθην και εγυμνασθην εις Καλαματα στα 1909-1910 επηγα εις την Αιγυπτον εκαθησα εκει δυο χρονια ,επωλουσα λαχειαν ,θυμαμαι τα ωραια φουλια που ετρωγα με της ωραιες απο σταρι σκουρο λαγανες μου ειναι αλησμονητα και τα ωραια τσιγαρα Σκοπου και Τσανακλή ,οταν ηλθα πισω στην Αθηνα κανενα τσιγαρο δεν με ευχαριστουσε γιαυτο και οι τελονιακοι μας ζητουσαν τσιγαρα Αιγυπτιακα που καναμε καραντινα στο λιμοκαθαριστήριον .
Εις την Αιγυπτον εμεινα δυο ως εγγιστα ετη εκει στο Καιρον ευρον τον Παναγιωτην Παπαχριστοφορον οστις μου επροτεινε να πωλω λαχεια ως μη υπαρχουσης αλλης εργασιας , επηγα προς ανευρεσιν εργασιας εις Πορτσάιτ ευρον τον εκ Φιλιατρων Νικολαον Ξενον καθηγητην οστις παραιτηθη και ητο εκει γραμματευς της Ελληνικης κοινοτητος εκερδιζε περισσοτερα ,προσπαθησε να με διορισει νυχτοφυλακα στον ισθμο του Σουεζ δεν το κατορθωσε ,ειπε να παψω στις δεξαμενες να βαρω με το σφυρι σκουργια αλλα φοβος μου ειπε μη σε σκοτωσουν οι αραπαδες ,μου ειπε οτι ο αριστερος ψαλτης των θα εγινετο ιερευς και να παγω εγω ψαλτης ,εφυγα επηγα στο Καιρον και απο εκει στην Αλεξανδρειαν μετα δυο μηνας το θυμηθηκα αυτο και του εγραψα μου απηντησε ''λυπουμε δια την αμελειαν σου ο αριστερος μας ργινε ιερευς και πτο 15ημερων φεραμε ψαλτη απο τα ιεροσολυμα ''τον συνηντησα σε ενα δρομο της Αλεξανδρειας που εβαδιζε και μου ειπε τα ιδια .
Μου ελεγον οι Τσεντέοι αδελφοι εκ Τριπολεως να παω μαζι με τον δεσποτη Τριπολεως που πηγαινε προς οργανωσιν της ορθοδοξου εκκλησιας εις την Αβυσινιαν ,δεν μου αρεσε ,αν πηγαινα θα γινομην ιερευς.
Εις το Καιρον ησαν δυο εκκλησιαι η Μητροπολης αγιος Νικολαος οπου του αγιου Νικολαου ομιλησε ο πατριαρχης Φωτιος εις τρεις γλωσσας Ελληνικην ,Αραβικην και Ρωσικην ,διοτι ητο η ονομαστικη εορτη του τοτε Τσαρου Νικολάου .Ο δεξιος ψαλτης εψαλλε Ελληνικα και ο αριστερος Αραβικα ,ο δεξιος υψιφωνα με νοθα φωνην (ειχε χαλαση η πραγματικη του) ο αριστερος βαρυτονος και πολυ περοριζετο . Ητο και η κοινοτικη (διοτι ο αγιος Νικολαος ητο πατριαρχικη)ο αγιος Γεωργιος ανωγειος και στρογγυλη εκκλησια ,εκει δεξιος ητο ενας αοματος ειχε χασει την ορασιν και του καλαναρχουσαν για να ψαλλει ,μια ημερα του καλαναρχισα και εγω ητο καλλιφωνος .Ο Αγιος Γεωργιος ειχε κτισθη στο παλιο Καιρον ,εκει που επεσε του ενατου αιωνα η τελευταια Ελληνικη φρουρα προς αναμνησιν .Δια να παμε εις τον αγιον Γεωργιον (την παραμονην της εορτης του οι αράβισες καθωνται στο προαυλιον στα πεζουλια και διδουν κολυβα του αγιου τον πιστευουν πολυ ) περνούμε στην ακρη του Νηλου ποταμου εκει θα ιδουμε τα ανακτορα του φαραω ερειπια και συκες φορτομενες συκα του φαραω εινε το φαγητο τους οπως τα δικα μας η συκια τους εχει φυλλα σαν της ελλιας τα συκα γινονται και στον κορμον της ακομα ,στην ακρη του Νηλου ειδα και το φρεαρ οπου εσωσε την Βασιλοπουλα ο αγιος .
Συναντουμε την γεφυρα που διερχονται πεζοι και αυτοκινητα και η γεφυρα τρεμει εινε κλεισμενη τα πλοια περιμενουν μεχρι την μια μετα μεσημβριαν να ανοιξη να περασουν οπου και παλιν κλειει .Περνούμε την γεφυρα και βρισκόμεθα σε κατι νησιδας Κίζα και Καζίρα και σε λιγο βρισκόμεθα εις την πρωτην πυραμιδα την μεγαλιτέραν εκ των πεντε του Χεοπος εινε υψους εκατον πεντηκοντα μετρα και καταλαμβανει περιφερειαν δεκα πεντε στρεματων ,ανατολικως της πυραμιδος αυτης εινε η Σφιγξ βραχος συμπαγης λαξευμενος σωμα σκυλιου και λαιμος και κεφαλη γυναικος η ρις ειναι σπασμενη πλησιον της Σφιγκος εινε εις βαθος το παλατι του φαραω ολο απο γρανιτη ητο χωμενο εις την αμμο μεσα εις το εδαφος απο αμμο εινε εις την αρχην της ερημου . Πολλα νομισματα χαλκινα υπαρχουν εις την Αιγυπτο που ερχονται τα αραπακια και στα πωλουν εινε του Μεγαλου Αλεξανδρου .
Επηγα μια κυριακη στο ζητουνι Ηλιουπολιν και εψαλλα .
Το κρεας της Αιγυπτου δεν ειναι νοστιμον διοτι ειναι κρεατα απο αρνια του καμπου η Αιγυπτος δεν εχει βουνα ουτε πετρες μεγαλες μονον αμμο στην ερημο και μικρα χαλικια .
Μια ημερα ημην στο καφε μπαρ των Τσεντεων εκ Τριπολεως Πελοπονησσου καταγομενων και ηλθε ενας Ελλην ιατρος και ειπε οτι σε καποιο χωριο εξω απο το Καιρο οι κατοικοι ειναι εις την οψιν οταν τους κοιταζεις (Τριπολιτσοτες σωστοι ) τους ειχε μεταφερει εκει ο Ιμβραημ ,και οτι ειπε σε μια γραια 100 ετων αι πως σας φαινεται γεροντισα η νεα σας θρησκεια ? δεν θα γινουτε παλι χριστινοι επαιδακι μου καλη ειναι και αυτη ,εγω τωρα γηρασα τα παιδια μου οτι θελουν ας κανουν .
Μου διηγητο ο Τσέντος οτι επηγε μια μερα στον προθυπουργο της Αιγυπτου ,ο οποιος του ειπε του προθυπουργου ερωτηθεις οτι καταγεται απο την Τριπολι της Πελοπονησσου ,του ειπε οτι ''και γω Τριπολιτσιωτης ειμαι και εχω φερει και την αδελφην μου εδω, κατω στο σπιτι μας εχουμε εκκλησια και φερνουμε μυστικα ιερεα λειτουργει και μας μεταλαβαινει , ημεθα πατριωται και οτι θελεις ελευθερα να μου ζητεις'' ειχεν αυτος πολλα καλλα εις τους Ελληνας .
συνεχιζεται ......
Ημεραν τινα εις εν Ελληνικον καφενειον του Καιρου καποιος Ελλην ελεγε στους αλλους Ελληνας οτι θα αναχωρισει δια την Ελλαδα, τον ακουσε εις καλλοενδεδυμενος και τον καλεσε ιδιαιτερος και τον ρωτησε σε ποιον μερος της Ελλαδος θα βγει και του ειπε στην Πυλο τοτε του ειπε εγω ειμαι ο Γιωργος Ματσουκας πασας με συνελαβον οι Τουρκοι εις τους προποδας του βουνου αγιου Νικολαου και εγινα πασας του Αιγυπτιακου στρατου ,εκει στην Πυλο αν υπαρχει κανενας Ματσουκας του λεγεις χαιρετισμους και οτι υπαρχω στη ζωην . Εγω οτε ημην εις την Αιγυπτον ητο αγγλικη κατοχη ,εις την αστυνομιαν ησαν και Ελληνες και Ιταλοι διοικητης αστυνομιας ητο Ελλην Γρηγορακης εκ Κρητης καταγομενος .-
Ανεχωρησα εκ Καιρου και επηγα εις την Αλεξανδρειαν ινα ειμαι πλησιον της θαλασσης να φυγω οταν θελησω ,εκει εγνωρισα τον Θεοδωρον Θεοδωροπουλον αρτοπωλην ανθρωπον εξαιρετον και τον Στυλιανον Παπουτσην ον εγνωριζα και απο τα Φιλιατρα κοντα ητο εστιατοριον που ηργαζετο ,ητο ενα πορνειον διευθυνομενον απο μιαν νεαραν γαλλιδα ο συζυγος της ητο ενδεδυμενος ως να ητο εν τη βουλη βουλευτης ,οι πελαται βλεποντες την ωραιαν και νεαραν γαλλιδα ταυτην εζητουν η δε ηρνειτο ,δεν επιτρεπεται τους ελεγε ,εκει ητο μια ελληνις σμυρνια και ελεγε εις τον Στυλιανον θελει να εβρει ενα παιδι να εινε τελειοφοιτος γυμνασιου να τον συζευχθει και να τον σπουδασει να ζησουν μαζυ διοτι εβαρυνθη την ζωην αυτην ,αν ηχα τελειωσει γυμνασιον θα εδεχομην ,αυτη ειχε πολλα χρηματα .-
Εφυγα και ηλθον εις την πατριδα μου ,προσεληφθην αριστερος ψαλτης εις τον Αγιον Ιωαννη Μητροπολην των Φιλιατρων ειχα δεξιον τον Αντωνιον Γιαννακοπουλον ειχαμε ψαλτες μουσικους τον Επαμ Καζακην ,τον Νικολαον Μυλωναν τον Βασιλειον Παπαδημον και τον Βασιλειον Βασιλοπουλον η Αλμπανην οι μαθητευομενοι αυτων η μεθαι οι εξεις ο Νικολαος Μπρουμιδης , Αντωνης Γιαννακοπουλος ,εγω,Νικος Λαμπροπουλος ,Νικητας Κατσωνης , Αθαν Αλαμπακος ,Χαρ Μυλωνας .Ο πρωτος Ν.Μπρουμιδης εψαλλε εις την παναγια των Φιλιατρων εφυγε δια την Αμερικην και επανηλθε ψαλτης παναγιας δεξιος ,Αντωνης Γιαννακοπουλος εψαλλε δεξιος εις Αγιον Ιωαννην και κατοπιν εις τον Αγιον Νικολαον οταν εγω εφυγα ηλθα εις Πυλον ο Λαμπροπουλος εψαλλε εις την Μητροπολην Αγιον Ιωαννην ο Κατσωνης εψαλλε εις τας Αθηνας ,οι δυο τελευταιοι επηγαν εις Αμερικην και εκει εμειναν .
Ελληνική Επιχειρηματική Τάξη: «Καρπός» συγκρούσεων Μεγάλων Δυνάμεων με τους Οθωμανούς
EIKONA
2: Η ναυμαχία του Ναυαρίνου ήταν η αρχή του τέλους στον απόλυτο έλεγχο
της Μεσογείου από τους Οθωμανούς. Τα εμπορικά συμφέροντα Αγγλίας,
Γαλλίας και Ρωσσίας επέβαλαν ένα νέο καθεστώς σχέσεων και ισορροπιών
στους «εμπορικούς δρόμους» της Μεσογείου (Η ναυμαχία του Ναυαρίνου σε
πίνακα του Ρώσσου Ivan Aivazovsky, 1846)
– Ποιοι ήσαν οι κύριοι
συντελεστές που πρωταγωνίστησαν και συνέβαλαν καθοριστικά στην οργάνωση
και έναρξη της Επανάστασης του 1821;
Αναμφισβήτητα ο Επαναστατημένος Λαός έπαιξε
κυρίαρχο ρόλο στη στήριξη και επικράτηση της Επανάστασης μέσα από
τεράστιες θυσίες σε αίμα και περιουσίες για σχεδόν οκτώ χρόνια.
Γράφει ο ΚΙΜΩΝ Π. ΣΤΕΡΙΩΤΗΣ (*)
Όμως,
η Ελληνική Επιχειρηματική Τάξη ήταν εκείνη που έπαιξε τον πιο σημαντικό
ρόλο στην οργάνωση της Επανάστασης, διαμόρφωση του ιδεολογικού
χαρακτήρα της, αλλά και στη χρηματοδότησή της.
–Πώς όμως και κάτω από ποιες
προϋποθέσεις διαμορφώθηκε Ελληνική Επιχειρηματική Τάξη στην
τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, σε άλλες περιοχές της οθωμανικής αυτοκρατορίας
και σε χώρες του εξωτερικού;
Χρονολογικά η «γέννηση» της Ελληνικής Επιχειρηματικής Τάξης τοποθετείται στη διάρκεια του 18ου αιώνα. Ωστόσο η ανάπτυξή της επηρεάσθηκε κυρίως από την εφαρμογή Συνθηκών Μεγάλων Δυνάμεων μετά από «εμπορικούς πολέμους».
Αντίθετα, στις περισσότερο οικονομικά
ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης η ανάπτυξη Επιχειρηματικών Τάξεων
συνδέεται κυρίως από τη συσσώρευση κεφαλαίων λόγω:
ταχείας ανάπτυξης της βιοτεχνίας και βιομηχανίας, με τη διευρυνόμενη χρήση ατμοκίνητων μηχανών,
υπερσυγκέντρωσης αγροτικών εκτάσεων και παραγωγή πρώτων υλών για επεξεργασία,
υπερπόντιες ναυτιλιακές και εμπορικές δραστηριότητες και
ανάπτυξη μεγάλων εκμεταλεύσεων σε χώρες εκτός της Ευρώπης.
Στη διάρκεια του 18ου αιώνα σε
ολόκληρη την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν υπάρχει «αγροτική οικονομική
ανάπτυξη» – που να επιτρέπει κεφαλαιακή συσσώρευση σε όφελος Ελλήνων –
ούτε «βιομηχανική επανάσταση», παρά μόνο πολύ περιορισμένου αριθμού και
οικονομικού μεγέθους οικοτεχνίες και βιοτεχνίες.
Ωστόσο στην Ελλάδα αναπτύχθηκε μια
Επιχειρηματική Τάξη, αποτελούμενη από εμπόρους, πλοιοκτήτες και
ναυπηγούς που αξιοποίησαν «ευκαιρίες» από το βίαιο άνοιγμα «εμπορικών
δρόμων» που ελέγχονταν από την Υψηλή Πύλη.
ΕΙΚΟΝΑ
1: Το Συνέδριο της Βιέννης (1815) επιβάλλει μια αντιδραστική για το
«Ελληνικό Ζήτημα» θέση της Ιεράς Συμμαχίας, παρά τη θετική στάσητου
τσάρου Αλέξανδρου και του υπουργού Εξωτερικών Ιωάννη Καποδίστρια. Η
Ρωσσία θα υπονομεύσει από το 1825 το Συνέδριο της Βιέννης και θα
προσεταιρισθεί την Αγγλία και τη Γαλλία για να επιβάλλουν το 1827 στην
Υψηλή Πύλη τη Συνθήκη του Λονδίνου, με όρους για την Ανεξαρτησία της
Ελλάδας. Η μη αποδοχή τους οδήγησε στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και στη
συντριπική ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. (Πίνακας του Jean-Baptiste
Isabey, προσκεκλημένου και επίσημου ζωγράφου του Συνεδρίου της Βέννης)
ΠΟΛΕΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ «ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ»
Οι μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις στην Ευρώπη τον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα
έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση και ανάπτυξη Ελλήνων
επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνταν στους τομείς των Υπηρεσιών.
Οι πόλεμοι Αυστρίας, Ρωσσίας και Γαλλίας εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν δύο Στρατηγικούς Στόχους:
v Την ελεύθερη ανάπτυξη του χερσαίου
εμπορίου μεταξύ Κεντρικής Ευρώπης και της κατεχόμενης από τους Οθωμανούς
Βαλκανικής και Μέσης Ανατολής. Έτσι θα ήταν εφικτό να ανοίξουν
εμπορικοί δρόμοι που θα ξεκινούν από την Ευρώπη και θα καταλήγουν στην
Ασία.
v Την «απελευθέρωση» των θαλάσσιων δρόμων
και την εξασφάλιση ελεύθερης ναυσιπλοϊας μεταξύ Αδριατικής, Μεσογείου,
Αιγαίου,Κασπίας και Αζοφικής Θάλασσας.
Στην πράξη έχουμε εμπορικούς πολέμους από
τις ευρωπαϊκές χώρες που χρειάζονται «ανοικτούς δρόμους και θάλασσες»
για να αναπτύξουν τις εισαγωγές και τις εξαγωγές τους. Για να εισάγουν
πρώτες ύλες αλλά και είδη διατροφής, που χρειάζονται οι αναδυόμενες
βιομηχανικές επιχειρήσεις και οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες αστικές
περιοχές της Ευρώπης.
Μετά τους νικηφόρους πολέμους σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι Συνθήκες του Κάρλοβιτς(26 Ιανουαρίου 1699)και του Πασάροβιτς(21 Ιουλίου 1717), που υπέγραψαν οι Αψβούργοι, και του Κιουτσούκ Καϊναρτζή(21 Ιουλίου 1774), που υπέγραψαν οι Ρώσσοι, δημιουργήθηκαν «επιχειρηματικές ευκαιρίες και προκλήσεις» για τους Έλληνες.
Συγκεκριμένα:
v Οι Συνθήκες Οθωμανών και Αψβούργων
δημιουργούν μια τεράστια Ενιαία Αγορά μεταξύ Αψβουργιανής και Οθωμανικής
Οικονομίας που στηρίζεται στην ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων χωρίς
δασμολογικούς φραγμούς. Οι δύο Συνθήκες προβλέπουν την εξάλειψη
«διακρίσεων λόγω θρησκεύματος» κατά την άασκηση της εμπορικής
δραστηριότητας και κατά την είσοδο και έξοδο των εμπόρων στα σύνορα των
δύο αυτοκρατοριών.
ü Οι Έλληνες διακρίνονται και πρωτεύουν
στο διακρατικό εμπόριο, καθώς είναι μακράν πρώτοι σε αριθμό μεταξύ των
Χριστιανών και των Εβραίων εμπόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που
περνούν τα αυστριακά σύνορα.
ü Είναι …«επιθετικοί», γιατί εμπορεύονται
από σπίτι σε σπίτι περιδιαβαίνοντας την αψβουργιανή επικράτεια, σε
αντίθεση με τους Αυστριακούς που περιορίζονται στο εμπόριο μέσω των
καταστημάτων τους και απευθύνονται σε ένα μικρό κύκλο τοπικών πελατών.
ü Επιπλέον, οι Έλληνες δημιουργούν
οικογενειακούς εμπορικούς οίκους και ανώνυμες εταιρείες, προκειμένου να
καλύπτουν μεγάλους όγκους πωλήσεων και να ικανοποιούν πολλούς πελάτες.
Έτσι, ελαχιστοποιούν τους Κινδύνους Αγοράς από πωλήσεις σε τοπικό
επίπεδο.
v Η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή έδωσε μια μοναδικά μεγάλη ώθηση για τη δημιουργία ενός πολύ ισχυρού ναυτιλιακού κλάδου στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα:
ü Με τη Συνθήκη κατοχυρώθηκε το δικαίωμα
χρήσης της ρωσσικής σημαίας και ναυπήγησης πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος
με τη χορήγηση σχετικής άδειας απευθείας από τις ρωσσικές αρχές. Έτσι,
αλλάζουν πλήρως τα δεδομένα σε αρκετά νησιά και σε παράκτιες περιοχές.
Δημιουργούνται «συνθήκες οικονομικής ασφάλειας» για την εγγυημένη από
τους Ρώσσους ανάπτυξη και ελεύθερη ναυσιπλοϊα της Ελληνικής Εμπορικής
Ναυτιλίας.
ü Για πρώτη φορά δημιουργούνται τόσες
πολλές «ευκαιρίες» για ανάπτυξη κερδοφόρων δραστηριοτήτων από την
Αδριατική και την Ανατολική Μεσόγειο έως τη Μαύρη και την Αζοφική
Θάλασσα.
ü Οι νίκες των Ρώσσων επί των Οθωμανών θα
επιτρέψουν την εγκατάσταση Ελλήνων σε παραδουνάβιες περιοχές, στις
οποίες υπάρχει περιορισμένη κυριαρχίς της Υψηλής Πύλης.
ü Σε παραθαλάσσιες περιοχές της Μαύρης
Θάλασσας και της Κασπίας Έλληνες θα αναπτύξουν σημαντικές ναυτιλιακές
και εμπορικές δραστηριότητες.
ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Η ανάπτυξη του Παροικιακού Ελληνισμού έχει πολλαπλά θετικές επιπτώσεις για τη μελλοντική οργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης και την ανάπτυξη του Φιλελληνισμού:
v Οι Έλληνες της διασποράς, οι οποίοι δεν
διαθέτουν ιδιόκτητες αγροτικές εκτάσεις, δραστηριοποιούνται στο εμπόριο,
στην τυπογραφία κλπ σε τομείς που ενέχουν αυξημένα επιχειρηματικά
ρίσκα, αλλά που βρίσκονται σε άνθιση, λόγω της γενικότερης ανάπτυξης της
Ευρωπαϊκής Οικονομίας.
v Πολλοί διακεκριμένοι Έλληνες έμποροι και
πλοιοκτήτες θα συνδεθούν με τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής και θα
εξυπηρετήσουν τα Στρατηγικά Συμφέροντά τους, σε μακροπρόθεσμο όφελος και
της μελλοντικά κυοφορούμενης Ελληνικής Επανάστασης.
v Αρκετοί Έλληνες διακρίνονται για τη
γλωσσομάθειά τους, τις ικανότητές τους κλπ και κατακτούν κορυφαίες
θέσεις στη διοικητική και στρατιωτική πυραμίδα της Ρωσσίας ή στο
διπλωματικό σώμα της Υψηλής Πύλης.
v Έλληνες αποκτούν κορυφαίες κυβερνητικές
θέσεις σε παραδουνάβιες χώρες, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του
Παροικιακού Ελληνισμού και της Επιχειρηματικότητας.
Ιδιαίτερα η Ρωσσία ακολούθησε μια πολιτική
προσέλκυσης των Ελλήνων σε παράκτιες περιοχές της Αζοφικής και της
Μαύρης Θάλασσας προκειμένου να αποκτήσουν ισχυρούς πόλους ανάπτυξης
ναυτιλιακών και εμπορικών δραστηριοτήτων. Παράλληλα, η Ρωσσία
προσείλκυσε διακεκριμένους Έλληνες και τους ανέθεσε κορυφαίες θέσεις για
να αποκτήσει ισχυρούς και σύγχρονους κρατικούς μηχανισμούς (Ιωάννης Καποδίστριας υπουργός Εξωτερικών, ναύαρχος Ιβάν Φεντοσέγεβιτς Μπότσης, ιδρυτής του στόλου της Βαλτικής επί Μεγάλου Πέτρου κλπ).
v Εξάλλου και οι Οθωμανοί – που δεν
διαθέτουν α νθρώπινο δυναμικό με ναυτικές εμπειρίες και εμπορικές
ικανότητες – διευκολύνουν την ανάπτυξη δραστηριοτήτων από τους Έλληνες
σε ένα μεγάλο φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως είναι το
θαλάσσιο και χερσαίο εμπόριο.
Η ίδια η Κωνσταντινούπολη αποτελεί ένα
σημαντικό κόμβο ανάπτυξης εμπορικών δραστηριοτήτων από Έλληνες, αρκετοί
από τους οποίους την χρησιμοποιούν για διασύνδεση και διεθνοποίηση
εργασιών με την Ευρώπη ή τη Ρωσσία ή με περιοχές της τουρκοκρατούμενης
Ελλάδας.
ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΑΓΓΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΑΣ
Οι εμπορικοί πόλεμοι Αγγλίας και Γαλλίας
ξεκίνησαν από τη Βόρεια Αμερική και επεκτάθηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο
και στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η οικονομία της Γαλλίας ασφυκτιούσε από την
αντιπαραγωγικές φεουδαλικές δομές και την αδυναμία εφοδιασμού της από
άλλες αγορές. Τα προβλήματα της νότιας Γαλλίας συνέβαλαν εντυπωσιακά
στην ανάπτυξη του ελληνόκτητου εμπορικού και του μεταφορικού έργου των
Ελλήνων.
Το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης και η
αποδιάρθρωση της Οικονομίας της Γαλλίας αύξησαν κατακόρυφα τη ζήτηση για
εισαγωγές ειδών διατροφής, κυρίως σιτηρών από Ουκρανία και Θεσσαλία.
Στη συνέχεια οι ναπολεόντιοι πόλεμοι
έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Ελληνικής Εμπορικής
Ναυτιλίας, λόγω των πολύ μεγάλων κερδών που απέφερε η μεταφορά ρωσσικών
σιτηρών κλπ στα λιμάνια της Γαλλία. Οι νίκες του Ναπολέοντα επί των
Αυστριακών και η Συνθήκη του Campo Formio (17 Οκτωβρίου 1797) και
του Tilsit (7 Ιουλίου 1807) ενίσχυσαν πολλαπλά τα οικονομικά και εθνικα
συμφεροντα των Ελλήνων, αφού, μέσω αυτών των Συνθηκών επετεύχθησαν:
ü Το πέρασμα υπό γαλλική κυριαρχία των
Επτανήσων και η αύξηση της «γαλλικής επιρροής» σε Ήπειρο και Πελοπόννησο
(με μυστικό άρθρο στη Συνθήκη του Τίλσιτ).
ü Η διασφάλιση της ελευθεροπλοϊας στην Αδριατική και, μέσω των Στενών, στην Κασπία Θάλασσα.
ü Η δυνατότητα επέκτασης της στρατιωτικής
επιρροής της Ρωσσίας στις παραδουνάβιες περιοχές σε βάρος της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και με άμεσα οφέλη για τους Έλληνες που
διαβιούσαν σε αυτές τις περιοχές και ασκούσαν το εμπόριο.
Εξάλλου, η Συνθήκη του Campo Formio άνοιξε
στη Γαλλία το δρόμο να κάνει μεγάλη εκσκτρατεία σε Αίγυπτο και Συρία. Οι
ναυτικοί αποκλεισμοί των γαλλικών λιμανιών από τον πολεμικό στόλο της
Αγγλίας έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες εφοπλιστές και ναυτικούς να
αυξήσουν κατακόρυφα τα κέρδη από παράνομες μεταφορές εμπορικών φορτίων
προς τη Γαλλία.
«ΑΠΟΓΕΙΩΣΗ» ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΥΠΗΓΕΙΩΝ
Οι συνέπειες από την εφαρμογή όων των
ανωτέρω Συνθηκών για την επίλυση προβλημάτων που προκάλεσαν τους
εμπορικούς πολέμους είχαν εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις για τους
Έλληνες. Στην πραγματικότητα μετασχηματίσθηκαν οι νησιωτικές οικονομίες,
εκεί που μπορούσαν να γινουν κέντρα ναυπηγοεπισκευαστικών και
ναυτιλιακών δραστηριοτήτων. Έτσι, μέχρι και το τέλος των ναπολεόντειων
πολέμων διαπιστώνεται:
v Μια ταχύτατη Ανάπτυξη του Τομέα Υπηρεσιών
(εμπόριο, θαλάσσιες μεταφορές) λόγω της κατακόρυφης ανόδου των
ναυπηγήσεων και της δραστηριοποίησης εκατοντάδων πλοίων ελληνικής
ιδιοκτησίας. Στα τρία νησιά με τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές
δραστηριότητες (Υδρα, Σπέτσες, Ψαρά) πρόξενοι της Γαλλίας υπολογίζουν σε
πάνω από 400 τις ναυπηγήσεις νέων πλοίων μέσα σε λίγα χρόνια.
Άλλοι σύγχρονοι ιστορικοί υπολογίζουν ότι,
σε περίπου άλλες 40 πόλεις και νησιά η δύναμη του εμπορικού στόλου είναι
σχεδόν τριπλάσια από αυτήν των τριών ανωτέρω νησιών.
v Οι Έλληνες κυριαρχούν στα λιμάνια της
Αδριατικής, Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας με μικρά και μεσαίου μεγέθους
σκάφη. Δεν είναι μόνον τα έσοδα από τις θαλάσσιες μεταφορές. αλλά και
αυτά που προέρχονται από τις απευθείας πωλήσεις πάνω στα ελληνόκτητα
σκάφη προς τους πελάτες που προτιμούν να αποφύγουν τα περιθώρια κέρδους
των αλλοδαπών χονδρεμπόρων και λιανεμπόρων.
v Η ναυπηγική αναπτύσσεται με εξαιρετικά
γρήγορους ρυθμούς, συμβάλλοντας στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων
απασχόλησης στους ιδιωτικούς ταρσανάδες. Οι τεχνίτες είναι Έλληνες
εξειδικευμένοι με μεγάλες εμπειρίες και παράδοση από την απασχόλησή τους
σε ναυπηγεία των Οθωμανών και των Ενετών.
v Οι κατασκευές ελληνόκτητων σκαφών
επιτρέπουν την ανάπτυξη εργασιών και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας για
την υλοτόμηση και μεταφορά ναυπηγικής ξυλείας, κατασκευή ιστίων κλπ.
v Ο μεγάλος αριθμός ιδιωτικών ναυπηγείων
προκαλεί ισχυρό ανταγωνισμό, που συμβάλλει στη βελτίωση της
αποτελεσματικότητας των εμπορικών σκαφών, στην καταβολή υψηλότερων
αποδοχών για τους καλλίτερους τεχνίτες κλπ.
v Τα περιθώρια κερδών είναι τόσο μεγάλα από
την εμπορική ναυτιλία που αποτελούν κίνητρο για να συμμετέχουν με
καταβολή κεφαλαίου πληρώματα και Έλληνες κεφαλαιούχοι από την Πόλη, τη
Μικρά Ασία κ.α.
v Οι προσδοκίες για μεγάλα κέρδη στο
ναυπηγικό και ναυτιλιακό τομέα δημιουργούν μεγάλες επενδύσεις για αρκετά
χρόνια που θα προκαλέσουν το βαθύ οικονομικό μετασχηματισμό αρκετών
νησιωτικών περιοχών και παράκτιων πόλεων της Ελλάδας. Αυτές οι
παραγωγικές επενδύσεις συντελούν στην αύξηση της Οικονομικής Ευημερίας,
άνοδο των κατασκευών κατοικιών και των εισαγωγών ειδών για κατανάλωση
από ευρωπαϊκές χώρες, προχσέλκυση τεχνιτών από άλλες περιοχές κλπ.
v Επακόλουθο της δημιουργίας νέων και
υψηλών εισοδημάτων από τη Ναυτιλία είναι να ανθίσουν σημαντικά το
λιανικό και εξωτερικό – εισαγωγικό εμπόριο, οι οικοδομικές εργασίες κλπ.
Παράλληλα, οι συναλλαγές με ξένες αγορές και με διαφορετικά νομίσματα
προκαλεί την άνθιση του επαγγέλματος των αργυραμοιβών.
v Οι αυξημένοι Κίνδυνοι από την πειρατεία
υποχρεώνουν τους εφοπλιστές της εποχής να αποκτήσουν κανόνια και
ατομικούς εξοπλισμούς άμυνας από την Ευρώπη. Έτσι, όμως τα ιδιόκτητα
ελληνικά καράβια αποκτούν, με ίδια κεφάλαια, τον κατάλληλο εξοπλισμό και
έμπειρους ναυτικούς για να αντιμετωπίσουν μελλοντικά με μεγάλη επιτυχία
τον τουρκικό στόλο, που στηρίζεται σε κρατικές δαπάνες.
Αντίθετα με τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο
Τομέα των Υπηρεσιών, ο Παραγωγικός (Μεταποιητικός) Τομέας παραμένει
υπανάπτυκτος ή ελάχιστα ανεπτυγμένος σε σύγκριση με αυτόν των της
Αγγλίας, της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Σε ότι αφορά τον Τομέα Αγροτικής Παραγωγής
όχι μόνο είναι απόλυτα καθυστερημένος από πλευράς αποδόσεων, αλλά είναι
σε πλήρη αδυναμία να συμβάλει στην αύξηση της καθαρής παραγωγής λόγω
ελλείψεων ιδιόκτητων γαιών και των διαφόρων φόρων που επέβαλε το
τυραννικό οθωμανικό καθεστώς.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ο Παροικιακός Ελληνισμός και η αναδυόμενη
επιχειρηματική τάξη στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα ενημερώνονταν συνεχώς
για τις οικονομικές ια πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Κατανοούσαν τις
συνέπειες από τις συγκρούσεις της ευρωπαϊκής αστικής τάξης με τη
φεουδαρχία. Η Αμερικανική και η Γαλλική Επανάσταση είχαν βαθειά επιρροή
στους Έλληνες εμπόρους και ναυτικούς.
Στην πράξη οι «οικονομικές ευκαιρίες» που
διανοίγονταν και η βιωσιμότητα της αναδυόμενης Ελληνικής
Επιχειρηματικότητας επέβαλε την ταχύτατη προσαρμογή της με μεγάλους
«πολιτικούς και οικονομικούς ελιγμούς».
Σε γενικές γραμμές:
v Αρχικά οι Έλληνες αξιοποιούν στο έπακρο
την εμπορική συνεργασία Αψβουργιανής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
μεταναστεύοντας και εμπορευόμενοι μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών.
v Οι θέσεις των ελληνικών νησιών και η
ανάπτυξη του ςγχώριου εφοπλισμού και των ναυπηγοεπισκευαστικών εργασιών
στο Αιγαίο – με τη Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή – επιτρέπει στουυς
Έλληνες:
αφενός να δημιουργήσουν «πόλους δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης» στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα και
αφετέρου να γίνουν «σημαντικοί παίκτες» στις θαλάσσιες μεταφορές σε Αδριατική, Μεσόγειο, Αιγαίο, Κασπία και Αζοφική.
v Η ελληνική οικονομική ελίτ ενστερνίζεται
και διαδίδει τις ιδέες του Διαφωτισμού και υποστηρίζει το «ανατολικό
όνειρο» του Βοναπάρτη για διάνοιξη των εμπορικών δρόμων που ξεκινούν από
τη Μεσόγειο και είναι υπό απόλυτη οθωμανική κυριαρχία.
v Μέσα από τις ιδεολογικές και
επαναστατικές συγκρούσεις της εποχής η Ελληνική Αστική Τάξη
ριζοσπαστικοποιείται και προσανατολίζεται στην οργάνωση μιας
εθνικοαπελευθερωτικής Επανάστασης. Όμως απορρίπτει και τον
αντιθρησκευτικό και αντιεκκλησιαστικό χαρακτήρα της Γαλλικής
Επανάστασης.
v Οι Έλληνες έμποροι υιοθετούν τους
οργανωτικούς κανόνες του Τεκτονισμού, αλλά τους προσαρμόζουν στις
αναγκαιότητες για ένα μελλοντικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Η Φιλική Εταιρεία ιδρύεται
στα πρότυπα μιας τυπικής τεκτονικής στοάς. Στην πραγματικότητα
μετατρέπεται σε ένα προωθημένο επαναστατικό σχήμα που εξαπλώνεται
γρήγορα από τις περιοχές του Παροικιακού Ελληνισμού, στα Επτάνησα και
στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Από τον υπάρχοντα κατάλογο των μελών της
Φιλικής Εταιρείας διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό είναι έμποροι, ενώ οι ιεράρχες και κληρικοί κατέχουν το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των μελών.
v Στην προεπαναστατική περίοδο, η στενή
εξάρτηση των Ελλήνων από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες των αγορών λόγω των
εμπορικών πολένων, οι σχέσεις με βασιλικές αυλές και ευρωπαϊκές
κυβερνήσεις κλπ καθιστούν την ελληνική επιχειρηματική και
διοικητική elite ιδιαίτερα προσαρμοστική στη χάραξη Εθνικής Στρατηγικής.
v Οι οικονομικές ικανότητες των Ελλήνων
είναι γνωστές στον ευρωπαϊκό χώρο. Έτσι, παρά το ότι η Ελλάδα είναι
«εμπόλεμη ζώνη» και «εσωτερικό πρόβλημα» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα
καταστεί εφικτή η έκδοση και απορρόφηση δύο (ιδιωτικών) ομολογιακών
δανείων, το 1824 και 1825, στην κεφαλαιαγορά του Λονδίνου.
ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Στην προεπαναστατική περίοδο η Ελληνική
Επιχειρηματική Τάξη έχει αποκτήσει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά και πρέπει
να πάρει κρίσιμες αποφάσεις:
ü αποκτά Εθνική Συνείδηση και χαρακτηρίζεται από πατριωτισμό,
ü έχει σαφή γνώση της μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς,
ü κατανοεί πλήρως τα κοινά συμφέροντα των
Ελλήνων και τα οφέλη που θα έχει από την ανατροπή της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας και την ίδρυση ενός Ανεξάρτητου Κράτους,
ü χαρακτηρίζεται από απόλυτο πολιτικό
ρεαλισμό, καθώς πρέπει να προσαρμόζεται άμεσα στις αλλαγές των
συσχετισμών μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων,
ü αντιλαμβάνεται πλήρως τους Τεράστιους
Κινδύνους από την πλήρη καταστολή μιας Επανάστασης από το πλέον
τυραννικό και θεοκρατικό καθεστώς της εποχής,
ü ρισκάρει με μια Επανάσταση όταν μετά το
τέλος της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα και τουλάχιστον μέχρι τις αρχές
του 1827 επίσημα η Ιερά Συμμαχία (με επικεφαλής τον Μέττερνιχ) διάκειται
εχθρικά εναντίον της Ελληνικής Επανάστασης,
ü συμμετοχή επιχειρηματιών σε μια
Επανάσταση στην οποία είναι επίσημα αντίθετη η Ιερή Συμμαχία συνεπάγεται
οικονομική καταστροφή για τους επιχειρηματίες εκτός Ελλάδος…
Τελικά η Απόφαση της Ελληνικής
Επιχειρηματικής Τάξης να διοργανώσει και να στηρίξει πολλαπλά – με
τεράστιες θυσίες – την Επανάσταση δικαίωσε πλήρως τις προσδοκίες όλων
όσων συμμετείχαν σε αυτήν και όσων θυσιάσθηκαν.
Η επίσημη αναγνώριση από τις Προστάτιδες
Δυνάμεις της Ελλάδας ως Ανεξάρτητου Κράτους θα επιτρέψει στη χώρα να
μπει σε τροχιά εντυπωσιακών ρυθμών οικονομικής και αστικής ανάπτυξης,
ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Η καθημαγμένη από
τον Εθνικοαπελευθερωτικό Πόλεμο «μικρή Ελλάδα» μετασχηματίσθηκε – με
πολύ μεγάλη καθυστέρηση σε σύγκριση με τις χώρες της Δυτικής και
Κεντρικής Ευρώπης – σε μια αυτοχρηματοδοτούμενη μεσαίου επιπέδου
ανάπτυξης χώρα. Η ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας και της βιοτεχνίας, η
δημιουργία νέων οικονομικών κλάδων. η εκτέλεση μεγάλων έργων για
σιδηροδρομικά δίκτυα, η αυξηση του όγκου των εξαγωγών πρώτων υλών, η
διασύνδεση των τοπικών αγορών κλπ άλλαξαν την εικόνα της Ελληνικής
Οικονομίας.
Κυρίως όμως προσαρμόσθηκε, διεθνοποιήθηκε
και εκσυγχρονίσθηκε η Εμπορική Ναυτιλία, που εξακολουθεί να παραμένει
κύριος πυλώνας του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Σε επίπεδο δημοσίων υποδομών η Ελληνική
Επιχειρηματικότητα με τις μεγάλες δωρεές της έκανε πολύ σημαντικά έργα
στους τομείς της Παιδείας, Υγείας, Κοινωνικής Πρόνοιας κλπ, καλύπτοντας
τα αναπόφευκτα ελλείμματα των Κρατικών Προϋπολογισμών.
Η «ΜΕΓΑΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ»
Βεβαίως, εάν δεν συνέπιπταν τα
Εθνικά Συμφέροντα των Ελλήνων με τα συμφέροντα των Μεγάλων Ευρωπαϊκών
Δυνάμεων να διανοιχθούν και απαλλαγούν οι θαλάσσιοι δρόμοι της Μεσογείου
από την οθωμανική κυριαρχία, ίσως, δεν θα ήταν εφικτή η διεθνής
αναγνώριση της Εθνικής Ανεξαρτησίας.
Αυτό το ιστορικό δίδαγμα είναι σήμερα
περισσότερο επίκαιρο από ποτέ για την αποτελεσματική προάσπιση των
Εθνικών Συμφερόντων. Γιατί ο «νεο-οθωμανισμός» αποτελεί «διεθνή απειλή»
για τον έλεγχο των «ενεργειακών δρόμων και αποθεμάτων» της Μεσογείου.
Η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας μπορεί και πρέπει να αποτελέσει
αφενός «αμυντικό θώρακα» της Ευρώπης και της Αμερικής στην περιοχή και
αφετέρου «μεγάλη οικονομική
πρόκληση» για συμπράξεις Ελλήνων Επιχειρηματιών με πολυεθνικές
εταιρείες, ώστε η Ελλάδα να γίνει γέφυρα οικονομικής και επενδυτικής
συνεργασίας μεταξύ της Ευρώπης και του μουσουλμανικού κόσμου.
Διανοίγονται τεράστιες δυνατότητες για ανάπτυξη επικερδών εργασιών σε
χώρες της Αφρικής, Μέσης Ανατολής και Ασίας.
Μην ξεχνάμε ότι η Αφρική είναι η ήπειρος με
τη «μεγαλύτερη δίψα» για ενέργεια και οικονομική ανάπτυξη και μπορεί να
επηρεάσει θετικά την παγκόσμια Ανάπτυξη.
* O δρ ΚΙΜΩΝ ΣΤΕΡΙΩΤΗΣ είναι
Οικονομολόγος, μέλος της Επιτροπής Μανιατάκειου Ιδρύματος «Η Ελληνική
Επιχειρηματικότητα ως Βασική Κινητήρια Δύναμη της Επανάστασης του 1821»
Για περισσότερες από 40 ώρες
καίει η φωτιά που ξέσπασε το πρωί στις 7 της Παρασκευής στον ΧΑΔΑ Αγίου
Νικολάου της Πύλου. Ισχυρές πυροσβεστικές δυνάμεις από την Καλαμάτα και
τις γύρω περιοχές αλλά και δυνάμεις του Δήμου Πύλου Νέστορος βρίσκονται
στο σημείο και το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να ρίχνουν χώμα στο
σημείο που μπορούν να έχουν πρόσβαση και να περιμένουν την …Κυριακάτικη
βροχή να ολοκληρώσει την οριστική κατάσβεση!
Την Παρασκευή από την Καλαμάτα πήγαν στο σημείο 5 οχήματα της Πυροσβεστικής με 10 άνδρες.
Δεν σημειώθηκε πυρκαγιά το καλοκαίρι με τους καύσωνες αλλά πήρε ξαφνικά στις 27 Νοεμβρίου…
Ο συγκεκριμένος χώρος έχει απασχολήσει πολλές φορές την Πυροσβεστική
και είναι μια συνεχιζόμενη εστία υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Μέλημα
των δυνάμεων πυρόσβεσης που απασχολήθηκαν αυτό το διήμερο στο σημείο
είναι να μην επεκταθεί η φωτιά σε παρακείμενα κτήματα ιδιωτών και σε ένα
δασικό κομμάτι, ενώ εικάζεται πως για άλλη μια φορά έχει μπει ανθρώπινο χέρι, σε έναν χώρο που τελεί υπό φύλαξη, κάτι που θα διερευνήσει η Πυροσβεστική και θα βγάλει το σχετικό πόρισμα.
υπήρξε και αυτή η κουφή αναφορά !!! ''Πως δε φταίνε οι πολίτες από τη
στιγμή που πετούν στάχτη με κάρβουνα μέσα στους κάδους;''!!!! αυτό κι αν
είναι πόρισμα !!!
Ετοιμο για ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα είναι το τμήμα της
παράκαμψης της Γιάλοβας στον οδικό άξονα Κυπαρισσία – Φιλιατρά – Πύλος
για αυτό και χθες με απόφαση που υπέγραψε ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου
Παναγιώτης Νίκας, αναστέλλεται για 4 χρόνια η έκδοση οικοδομικών αδειών
για την ανέγερση κτηρίων και εκτέλεση οικοδομικών εργασιών.
“Το εν λόγω τμήμα πρόκειται να προωθηθεί για κατασκευή, καθώς είναι
ώριμο για ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και η κατασκευή του είναι
αναγκαία για την ολοκλήρωση του οδικού άξονα Κυπαρισσία – Φιλιατρά –
Πύλος” σημειώνεται στη σχετική απόφαση, η οποία αναφέρει τα εξής:
“Αποφασίζουμε την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών για ανέγερση
κτισμάτων και εκτέλεση οικοδομικών εργασιών στη ζώνη διέλευσης της οδού
για 4 έτη, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 3 του Π.Δ. 209/1998
«Λήψη μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας», στο οδικό
τμήμα Κυπαρισσία – Φιλιατρά – Πύλος: Τµήµα παράκαμψη Γιάλοβας. Η ζώνη
διέλευσης της οδού περιλαμβάνει την αρτηρία και το παράπλευρο οδικό
δίκτυο, τους κόμβους και λοιπά απαιτούμενα έργα, όπως αποτυπώνονται στην
προμελέτη οδοποιίας”.
Όμως,
η Ελληνική Επιχειρηματική Τάξη ήταν εκείνη που έπαιξε τον πιο σημαντικό
ρόλο στην οργάνωση της Επανάστασης, διαμόρφωση του ιδεολογικού
χαρακτήρα της, αλλά και στη χρηματοδότησή της.
