Συμπολεμιστής του Παπαφλέσσα περιγράφει τη μάχη στο ΜΑΝΙΑΚΙ

Επέζησε ακρωτηριασμένος και στα δύο πόδια

Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε καμία αυθεντική πηγή ,καμία μαρτυρία αυτόπτου μάρτυρα για την μάχη στο Μανιάκι. Ένα κείμενο του πολεμιστή του Μανιακίου Μ. Σταυριανόπουλου που επέζησε αν και τραυματισμένος σοβαρά ,τον νόμισαν για νεκρό , γιατί ήταν σκεπασμένος με τα πτώματα των συμπολεμιστών του και έζησε έως το 1896 χάθηκε δυστυχώς.

Σε αναφορές που έγιναν αργότερα από οπλαρχηγούς, πολλοί ισχυρίζονταν ότι έλαβαν μέρος και ότι σώθηκαν από θαύμα αλλά οι ισχυρισμοί τους δεν ήταν αληθινοί. Οι ισχυρισμοί έγιναν μόνο γιατί η συμμετοχή σε αυτή την μάχη ήταν τίτλοι τιμής και δόξας για όσους κονταροκτυπήθηκαν με τις ορδές του Ιμπραήμ.

Από το Μανιάκι είναι ιστορικά βέβαιο ότι σώθηκαν κάποιοι που έφυγαν λίγο πρίν αρχίσει η μάχη και μάλιστα αρκετοί οπλαρχηγοί. Για να μετριάσουν τις εντυπώσεις που δημιούργησε η λιποταξία τους, αργότερα διέδιδαν ότι έλαβαν μέρος, και έδιναν φανταστικές περιγραφές. Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, υπάρχει μία αναφορά αγωνιστή από την Κυπαρισσία που υπογράφει με το ψευδώνυμο Κυπαρίσσιος την οποία υποβάλλει στον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και με την οποία ζητούσε υλική βοήθεια για να ζήσει την οικογένεια του, η οποία ήταν σε άθλια οικονομική κατάσταση.

Η αναφορά είναι ολιγόλογη αλλά πολύ περιγραφική και είχε συνταχθεί από κάποιον που γνώριζε ανάγνωση και γραφή.

Θεωρείται έγκυρη γιατί γράφτηκε βάσει αφηγήσεως του ακρωτηριασμένου αγωνιστή που χωρίς πόδια έφθασε στο Πόρο για να την επιδώσει.

Η Αναφορά έχει ως εξής.

Εξοχώτατε Κυβερνήτα της Ελλάδος

Ίδετε την αθλιότητα εις την οποία κατήντησα διά την πατρίδα. Αφού επολέμησα εις διάφορα μέρη της Πελοποννήσου με τα στρατεύματα τα Αρκάδια έτη πέντε, τέλος ευρέθην και εις την μάχην την γενομένην ανά μέσον Σαπρίκης και Μανιάκης ομόρων χωρίων Αρκαδίας και Νεοκάστρου, έν ή έπεσεν ο αοίδημος Γρηγόριος Δικαίος ο Φλέσσας. Έν ώ Κυβερνήτα είμεθα τρείς χιλιάδες τον αριθμόν εις την θέσιν εκείνην, Έλληνες οι περισσότεροι, ιδόντες το σμήνος των πολεμίων έφυγον, εμείναμεν επτακόσιοι περίπου στρατιώται, διήρκεσε δε η μάχη ώρας δέκα.

Έκ των επτακοσίων δε, μόλις εύρον οι πολέμιοι εξήκοντα ζωντανούς μέν, αλλά πληγωμένους απήγον εις το Νεόκαστρον, ένθα όσους έκ των εξήκοντα εγνώρισαν ότι ήσαν εκ των εν Ναυαρίνοις ηττηθέντων, τούτους ακρωτηρίασαν κατά διάφορα μέλη.

Ηκρωτηρίασαν δε και εμέ κατά τους πόδας και τρόπω άσπλαχνο,ως ο μάγειρος όταν κόπτη το κρέας αλύπως όταν θέλη να κάμη λεπτόν ψητόν.Και έκτοτε άχρι του εμπρησμού του εχθρικού στόλου περιφερόμην εις Νεόκαστρον ένθα κακείτε ελεεινώς.

Αφανισθέντος δε του στόλου έγινε σύγχυσις, 'ελαβα καιρόν και έφυγα με αυτά τα ποδάρια. Διασωθείς δε εύρον τρία μου τέκνα αιχμαλωτισμένα, και τα άλλα εις αθλίαν κατάστασιν, ώστε οι άθλιοι παρ΄ αθλιωτάτου προσδοκώσι κηδεμονίαν.Εις τοιαύτην λοιπόν κατάστασιν ευρισκόμενος προτρέχω προς Σε, τον κοινόν πατέρα, όστις ενεμπιστεύθης την ολικήν παρακαταθήκην του Έθνους, να δείξης προς την ταλαίπωρον οικογενειά μου την πατρική σου κηδεμονία ,ήτις παρ΄αξίαν στερουμένη του επιούσιου άρτου επαιτεί.

Υποσημειούμαι δε με σέβας τα΄οφειλόμενον

Τη 5 Μαρτίου 1828 Ο Ευπειθής και τεθλιμμένος πολίτης

Εν Πόρω Γιόργης Αρκαδινός

( Γ.Α.Κ. Γεν.Γραμμ. φακ. 25 )

Συλλογή των οστών

Έως και το 1908 μπροστά από τα ταμπούρια στις θέσεις Μακρυλάκα και Μεγαλοχωράφι άσπριζαν διασκορπισμένα οστά Ελλήνων και Αιγυπτίων στρατιωτών, παντού βρίσκονταν ανθρώπινα κρανία.

Το 1910 ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μεσσηνίας Κυρός Μελέτιος τα σύναξε και τα μετέφερε στον Ιερό Ναό της Ανάστασης του Κυρίου στο Μανιάκι.

Το 1908 κατά την πρώτη επίσκεψη του Μητροπολίτη στα Ταμπούρια λίγες εκατοντάδες μέτρα βόρεια του Μανιακίου τον περίμεναν κάτοικοι από το χωριό Παιδεμένου οι οποίοι επιτακτικά απαιτούσαν από τον Μητροπολίτη να μην παραβρεθούν κάτοικοι του Μανιακίου στην επιμνημόσυνο δέηση που θα τελούσε στο τόπο θυσίας του Παπαφλέσσα και των παλικαριών του

Ο Μητροπολίτης το απέρριψε και τους πρότεινε με έξοδα της Μητρόπολης να αγοραστούν τα παρακείμενα χωράφια ιδιοκτησίας κατοίκων από το Παιδεμένου και στην κορυφή του λόφου να κτιστεί εκκλησία και οστεοφυλάκιο.

Αυτοί αρνήθηκαν να πουλήσουν τα χωράφια, ήθελαν όμως τον Ναό.

Διοικητικά όμως η περιοχή ανήκε στην επαρχία Τριφυλλίας και ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας δεν είχε καμιά δικαιοδοσία και εξουσία εκεί. Ο Μητροπολίτης κατόπιν ωρίμου σκέψεως αποφάσισε να κτίσει τον Ι.Ναό σε ένα πλάτωμα στο χωριό Μανιάκι ακριβώς μπροστά από τα Ταμπούρια.

Ο Μητροπολίτης σε εράνους που έκανε σε όλες τις εκκλησίες της μητρόπολης Μεσσηνίας συγκέντρωσε ένα ικανοποιητικό χρηματικό ποσό και άρχισε την ανέγερση του Ιερού Ναού της Ανάστασης του Κυρίου.

Οι Παιδεμεναίοι για λόγους αντιζηλίας με χρήματα που τους απέστειλαν απόδημοι συμπατριώτες τους από την Αμερική μέσω του συλλόγου που είχαν δημιουργήσει, καθώς και με προσωπική εργασία άρχισαν το κτίσιμο δικού τους Ναού επάνω στα Ταμπούρια.

Όταν ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας πληροφορήθηκε για την αυθαιρεσία των Παιδεμεναίων, ζήτησε από τον σταθμό Χωροφυλακής που έδρευε στο Χατζή του Δήμου Βουφράδος την διακοπή των εργασιών και την σύλληψη των υπευθύνων.

Οι χωροφύλακες που έφθασαν στα Ταμπούρια εκδιώχθηκαν από τους Παιδεμεναίους γιατί όπως ισχυρίστηκαν , οι χωροφύλακες της Επαρχίας Πυλίας δεν είχαν καμία δικαιοδοσία σε χώρο που ανήκε διοικητικά στην Επαρχία Τριφυλίας και συνέχισαν με τις ευλογίες της Μητρόπολης Τριφυλίας το κτίσιμο του Ναού.

Ο Ιερός Ναός της Αναστάσεως του Κυρίου που κτίστηκε στο Μανιάκι ήταν ένα κομψότατο κτίσμα Βυζαντινού ρυθμού.

Στα θυρανοίξια του Ναού που έγιναν το 1911 συμμετείχαν όλοι οι

Ιερείς της Μητρόπολης Μεσσηνίας, στρατιωτικές και αστυνομικές αρχές καθώς και πλήθος κόσμου από κάθε χωριό και κάθε γωνιά της Μεσσηνιακής Γης.

Ο 1ος Εορτασμός 20 Μαΐου 1911

Αμέτρητα καραβάνια με χιλιάδες επισκέπτες κατέκλυσαν το Μανιάκι, κάτω από τον καυτό Μαγιάτικο ήλιο παρακολουθούσαν το τρισάγιο που τελούσε στην μνήμη των ηρώων στον νεόκτιστο Ναό ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας,

Μια λαοθάλασσα είχε κατακλύσει τον χώρο από τον Ναό της Αναστάσεως έως και την Βελανιδιά και το Μεγαλοχωράφι μπροστά από τα Ταμπούρια.

Εκατοντάδες ήταν ντυμένοι με φουστανέλες και ξεχώριζαν μέσα στο πλήθος,

Πρόχειρα καφενεία είχαν στηθεί στις διασταυρώσεις των μονοπατιών πουλώντας καφέ, ρακί και κρασί.

Στην άκρη ενός μονοπατιού κάποιος είχε φτιάξει μια πρόχειρη παράγκα και πουλούσε χαλκώματα,

Η μυρωδιά του ψητού αρνιού είχε γεμίσει την ατμόσφαιρα, σε κάθε μονοπάτι και ένας πάγκος που πουλούσε ψητό αρνί προς 4-5 δραχ. την οκά. Τρώγοντας και πίνοντας άφθονο κρασί οι επισκέπτες είχαν μετατρέψει τον εορτασμό σε λαϊκό πανηγύρι.

Οι περισσότεροι ξεκουράζονταν κάτω από σκιερά πανύψηλα πουρνάρια, ενώ στις απέναντι πλαγιές αμέτρητα άλογα με στολισμένα σαμάρια έδιναν ένα παράξενο χρωματισμό στο καταπράσινο τοπίο.

Κίνηση , βουή ένας απερίγραπτος συνωστισμός αλλά με πλήρη τάξη χωρίς να δημιουργηθεί το παραμικρό επεισόδιο παρά το άφθονο κρασί και ρακί που είχαν καταναλώσει.

Οι παπάδες ολόκληρη στρατιά ξεχώριζαν από τα κατάμαυρα ράσα τους μέσα στο άσπρο της φουστανέλας που κυριαρχούσε, μέσα στο πλήθος παιδιά και γυναίκες από τα διπλανά χωριά έψαχναν απεγνωσμένα κάποιο σκιερό μέρος για να προφυλαχτούν από τις καυτές ακτίνες του ήλιου, αραιά και που είχαν κάνει την εμφάνιση τους μερικές ομπρέλες και πολλά πλατύγυρα καπέλα .

Μέσα στον αφόρητο συνωστισμό μετά βίας οι χωροφύλακες κατορθώνουν να ανοίξουν δρόμο στον Καλαματιανό φωτογράφο Κο Λοίζο που ήρθε να αποθανατίσει με τον φακό του την μοναδική αυτή στιγμή για λογαριασμό της Μητρόπολης Μεσσηνίας και των Τοπικών και Αθηναϊκών εφημερίδων.

Τελειώνοντας την Δοξολογία ο Μητροπολίτης και οι επίσημες αρχές κατευθύνονται στην άκρη του πλατώματος που κτίστηκε η Εκκλησία, έχοντας μπροστά τους τα ταμπούρια και αρχίζει η εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας μέσα σε απόλυτη σιγή και κατάνυξη.

Κάτω και γύρω από τον Ναό της Αναστάσεως ένα ανθρώπινο ποτάμι στέκεται ακίνητο παρακολουθώντας την αγωνιώδη προσπάθεια που καταβάλουν οι μαθητές από το Δημοτικό σχολείο του Βλαχόπουλου να φτάσουν στον χώρο μπροστά από τους επισήμους προκειμένου να απαγγείλουν πατριωτικά ποιήματα και να τραγουδήσουν ηρωικά τραγούδια, οι δάσκαλοι τους δύο λαμπρά και ευγενικά νέα παιδιά είχαν ζητήσει οι μεγαλύτεροι μαθητές ντυμένοι με στολή να προσέλθουν στην τελετή αλλά η στενοκεφαλιά και η ακαμψία ορισμένων τοπικών παραγόντων και χωρικών δεν τους το επέτρεψαν .

Μετά το τέλος των ομιλιών σειρά είχαν στο πρόγραμμα οι Σκοπευτικοί αγώνες που έγιναν στον χώρο μπροστά στην εκκλησία.

Για τους αγώνες είχαν θεσπιστεί συνολικά 8 βραβεία με χρηματικά έπαθλα για τους νικητές από 200 έως 250 δραχμές.

Οι αγώνες σημείωσαν τεράστια επιτυχία και έγιναν κάτω από τις οδηγίες επίλεκτου σώματος αξιωματικών του στρατού από το Σύνταγμα Πεζικού Καλαμάτας.

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών για τους αγώνες ήταν μεγάλο, δήλωσαν συμμετοχή 125 κάτοικοι και 40 στρατιώτες από το Σύνταγμα Πεζικού Καλαμάτας.

Την τελευταία όμως στιγμή λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος των αγώνων και κατά την διάρκεια τους δήλωσαν συμμετοχή ακόμα 12 χωρικοί πληρώνοντας άμεσα παράβολο 5 δραχμών όπως όριζε ο κανονισμός των αγώνων.

Τελικά οι αγώνες μετατράπηκαν σε ένα είδος αναμέτρησης μεταξύ Μεσσηνίων και Τριφυλίων αγωνιζομένων, ήταν δε τόσο έντονο το ενδιαφέρον που κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του πλήθους έως την δύση του ηλίου.

Νικητής αναδείχτηκε ο στρατιώτης του Συντάγματος Πεζικού Καλαμάτας Αθ.Λίτσας ( από το Παιδεμένου ) με ποσοστό επιτυχίας 80%.

Από τα συνολικά 8 βραβεία τα 7 τα κέρδισαν οι στρατιώτες και 1 ο χωρικός Αλ. Δαμουράς.

Τα χρηματικά έπαθλα δοθήκαν μετά το τέλος των αγώνων από τα χέρια του Μητροπολίτη Μεσσηνίας, τα αποτελέσματα όμως προκάλεσαν δυσφορία στους χωρικούς και τους επισκέπτες που περίμεναν περισσότερους απλούς πολίτες νικητές.

Είχε θιγεί η αξιοπρέπεια τους διότι οι περισσότεροι χωρικοί ήταν άριστοι σκοπευτές, μειονεκτούσαν όμως διότι δεν είχαν καθημερινή άσκηση με Γκρά, αντίθετα με τους στρατιώτες που είχαν καθημερινή εξάσκηση στην σκοποβολή.

Για την ιστορία αναφέρουμε τα ονόματα των νικητών των 1ων Σκοπευτικών αγώνων του Μανιακίου καθώς και τα αντίστοιχα βραβεία.

1ο Βραβείο Αθ.Λίτσας Στρατιώτης 200 δρχ έπαθλο

2ο Βραβείο Αγγ.Μαγκλάρας Στρατιώτης 100 δρχ

3ο Βραβείο Ι.Βασιλόπουλος Υπ/νεύς 50 δρχ

4ο Βραβείο Αλ.Δαμουράς Πολίτης 50 δρμ

5ο Βραβείο Στ.Σφακιανάκης Στρατιώτης 25 δρχ

6ο Βραβείο Ι.Δασκαρόλης Λοχίας 25 δρχ

7ο Βραβείο Ι.Κουρής Δεκανεύς 25 δρχ

8ο Βραβείο Ν.Πανόπουλος Στρατιώτης 25 δρχ

Η Πανμεσσηνιακή αυτή συγκέντρωση στο Μανιάκι υπήρξε μοναδική και γνώρισε απόλυτη επιτυχία, Μοναδική παραφωνία στο εορταστικό κλίμα ήταν η απουσία του Μητροπολίτη Τριφυλίας.

Με την απουσία του αυτή ο αείμνηστος Μητροπολίτης θέλησε να φουντώσει την αντιπαλότητα και να δώσει ένα κλίμα αντιζηλίας μεταξύ των Δύο επαρχιών ( Πυλίας και Τριφυλίας ) καθώς και μεταξύ των Δύο χωριών( Μανιάκι και Παιδεμένου ) λόγω προσωπικής πικρίας

Η ενέργεια αυτή έδωσε και δίνει τροφή για περίπου Ένα αιώνα στην τοπικιστική αυτή διαμάχη και μετέτρεψε το Ιστορικό Μανιάκι με τα αιματοβαμμένα ταμπούρια του σε πεδίο αντιπαράθεσης τοπικών μικροσυμφερόντων .