Ομιλία του Αντιναυάρχου Λ.Σ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΛΟΠΙΔΑ Επιτιμ. Α’ Υπαρχηγού Λ.Σ

Ομιλία εκφωνηθείσα στην τελετή προ του μνημείου των Ηρώων Σαχίνη – Τσαμαδού – Αναγνωσταρά και του ένδοξου Φιλέλληνα Σανταρόζα την 26-04-2016 (Μ. Τρίτη) στην νήσο Σφακτηρία – Πύλου – Ναυαρίνο - Μεσσηνίας υπό του Αντιναυάρχου Λ.Σ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΛΟΠΙΔΑ Επιτιμ. Α’ Υπαρχηγού Λ.Σ κ Προέδρου ΛΕΣΧΗΣ Λ.Σ.

Η Μάχη της Σφακτηρίας , η διάσπαση του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου και η Έξοδος των Ελληνικών Πλοίων ¨ Άρεως¨ κ.λ.π. την 26 Απριλίου 1825.

Προσφωνήσεις
Σεβασμιώτατε ή Πανοσιολογιώτατε ή Αιδεσιμολογιώτατε
Σεβαστοί Πατέρες
Κοι Βουλευτές
Κε Αντιπεριφερειάρχα ή εκπρόσωπε
Κε εκπρόσωπε της Ιταλικής πρεσβείας εν Αθήναις
Κε εκπρόσωπε του Δήμου Σιβιλιάνο Ιταλίας γενέτειρα του ενδόξου ήρωα και φιλέλληνα Σανταρόζα
Κε Δήμαρχε, Κε Αντιδήμαρχε , Κε Πρόεδρε Δημοτικού Συμβουλίου Πύλου ,
Κε Λιμενάρχα,
Κε Διοικητά Αστυνομικού τμήματος Πύλου,
Κε Διοικητά Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Πύλου,
Κοι Εκπρόσωποι των τοπικών Δημοτικών, Εκκλησιαστικών, Πολιτικών , Δικαστικών Αρχών ,
Κοι Πρόεδροι Συλλόγων και φορέων της Πύλου,
Αγαπητοί απόγονοι των ενδόξων Ηρώων Αναστασίου Τσαμαδού και Σταύρου Σαχίνη , Κοι Ιωάννη Σαχίνη και Ιωάννη Τσαμαδέ, αμφότεροι εξ Ύδρας και επίλεκτα στελέχη Αδελφότητας των Υδραίων εν Αθήναις και του ένδοξου ήρωος του Βαλτετσίου και της Τριπολιτσάς Χρήστου Αναγνωσταρά ή Παπαγεωργίου εκ Πολιανής Μεσσηνίας κύριε Χρήστο Κορομηλά ανώτερε αξιωματικέ του Πεζικού
Κυρίες και Κύριοι,
Η Ελληνική Επανάσταση είναι η πιο πνευματική επανάσταση που έγινε στον κόσμο. Είναι αγιασμένη. Η επανάσταση γίνεται τις περισσότερες φορές από κάποιες υλικές αιτίες, που είναι η σκλαβιά , η στέρηση , η κακοπέραση , τα βασανιστήρια , η περιφρόνηση.
Η λευτεριά είναι η θεότητα που λατρεύει ο επαναστάτης και για αυτήν χύνει το αίμα του.
Η σκλαβιά που έσπρωξε τους Έλληνες να ξεσηκωθούνε καταπάνω στον Τούρκο, δεν ήτανε μοναχά η στέρηση και η κακοπάθηση του κορμιού των, αλλά , απάνω από όλα , το ότι ο τύραννος ήθελε να χαλάσει την πίστη τους, εμποδίζοντάς τους από τα θρησκευτικά χρέη τους , αλλαξοπιστίζοντας τους και σφάζοντάς ή κρεμάζοντάς τους , επειδή δεν αρνιόντουσαν την πίστη τους για να γίνουν μωχαμετάνοι. Για αυτό πίστη και πατρίδα είχανε γίνει ένα και το ίδιο πράγμα. Για αυτό, κατά τα χρόνια της σκλαβιάς χιλιάδες παλληκάρια εσφάγησαν και εκρεμάσθησαν ως και παλουκωθήκανε για την πίστη τους και την ελευθερία τους, αψηφώντας την νεότητά τους και την πρόσκαιρη ζωή. Ο Έλληνας πολεμά συνεχώς για την πίστη του και την πατρίδα του, και όχι σαν κάποιους άλλους λαούς , για να αποφύγουν τις συνέπειες του πολέμου, φεύγουν από τις πατρίδες τους και γίνονται πρόσφυγες και μετανάστες σε ξένους τόπους.
Βρισκόμαστε στο μέσο της Επανάστασης του 1821, με όλα τα θετικά και αρνητικά που διαδραματίσθηκαν και ο Αιγύπτιος στρατάρχης Ιμπραήμ Πασάς καταπλέει με τον πολυάριθμο στόλο του και αποβιβάζεται με τους χιλιάδες πεζούς και ιππείς στην Μεθώνη την 12-02-1825 με σκοπό να κυριεύσει άμεσα όλα τα κάστρα της Μεθώνης , Κορώνης , Νιόκαστρου (Πύλου) και Παλαιόκαστρο ( Αβαρίνο –Πύλου).
Ο μεγάλος στρατηγός και ιστορικός Ιωάννης Μακρυγιάννης που βρισκόταν επικεφαλής του φρουρίου του Νεόκαστρου και παρακολουθούσε τα γενόμενα, γράφει στα απομνημονεύματα του τα παρακάτω:
Στίς 26 Απριλίου 1825, ημέρα Κυριακή ο Ιμπραήμ επιχείρησε αστραπιαία επίθεση κατά της Σφακτηρίας αδιαφορώντας για τις απώλειες των στρατιωτών του. Έστειλε δεκάδες μικρά αποβατικά σκάφη γεμάτα με τους Αράπηδές του κατά της νήσου, οι οποίες αποτελούσαν εύκολο στόχο για τα κανόνια πού είχε στήσει ο Αναγνωσταράς στην παραλία. Τόσο σίγουροι ήταν οι Έλληνες ότι η Σφακτηρία δεν κινδύνευε, ώστε ο Μαυροκορδάτος συνοδευόμενος από μερικούς φιλέλληνες και τον Ιταλό Σανταρόζα, γευμάτισε με τον πλοίαρχο Τσαμαδό στο πλοίο του και αργότερα όλοι μαζί αποβιβάστηκαν από τον «Άρη», για να επιθεωρήσουν τις οχυρώσεις των Ελλήνων.
Όμως οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές. Οι σφοδροί κανονιοβολισμοί από τις αιγυπτιακές φρεγάτες και οι αμέτρητες λέμβοι πού έφθαναν στην Σφακτηρία έκαμψαν τελικά την αντίσταση των υπερασπιστών πού πανικόβλητοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Οι στρατιώτες έπεφταν στην θάλασσα για να κολυμπήσουν μέχρι το Παλαιόκαστρο και να σωθούν. Ο Μαυροκορδάτος ήταν ο μόνος από τούς αρχηγούς πού έσπευσε να επιβιβαστεί σε μία βάρκα τού πλοίου τού Τσαμαδού για να καταφύγει στην ασφάλεια τού πολεμικού πλοίου και να σωθεί. Όταν κάλεσε τον Σανταρόζα Υπουργό των Εξωτερικών του Πεδεβεμοντίου Ιταλίας να τον ακολουθήσει, ο Ιταλός αρνήθηκε λέγοντας απλά ότι ήρθε να πολεμήσει και να πεθάνει για την ελευθερία της σκλαβωμένης Ελλάδος. Ο Σανταρόζα, μαζί με τον Αναστάσιο Τσαμαδό Κυβερνήτη του ¨Άρεως¨, τον Σταύρο Σαχίνη και τον ήρωα της μάχης τού Βαλτετσίου Αναγνωσταρά ή (Αναγνώστη-Χρήστο Παπαγεωργίου), σκοτώθηκαν πολεμώντας στην Σφακτηρία για την ελευθερία της Ελλάδος.
Οι απώλειες των Ελλήνων στη Σφακτηρία έφθασαν τους 350 νεκρούς και τους 200 αιχμαλώτους. Ανάμεσά στους νεκρούς ήταν και ο Ρουμελιώτης αγωνιστής Κίρτσαλης, ο οποίος κλείστηκε σε ένα εκκλησάκι στην βόρεια μεριά τού νησιού και πολεμούσε ολομόναχος τούς εχθρούς που τον είχαν περικυκλώσει. Όταν πλέον κουράστηκε, τους άφησε να μπουν στο κτίριο και βάζοντας φωτιά στο μπαρούτι τινάχτηκε μαζί με τους Τουρκοαιγύπτιους στον αέρα.
Τα λίγα ελληνικά πλοία που ήταν μέσα στον κόλπο τού Ναβαρίνου, μόλις αντιλήφθηκαν τον κίνδυνο τού αποκλεισμού τους από τον εχθρικό στόλο, έκοψαν τις άγκυρες και προσπάθησαν να πετύχουν ούριο άνεμο, για να μεταφερθούν στην ασφάλεια της ανοιχτής θάλασσας. Ο «Λυκούργος» του Σάντου και ο «Αλέξανδρος» του Μπουντούρη πρόλαβαν να βγούν πριν πλησιάσει η αιγυπτιακή αρμάδα. Το μπρίκι «Αθηνά», που περίμενε τον καπετάνιο του τον Νικόλαο Βότση, αργοπόρησε και του έφραξαν τον δρόμο δύο εχθρικές κορβέτες πού ετοιμάστηκαν να το καταλάβουν με ρεσάλτο. Το τσούρμο (πλήρωμα) της δείλιασε και κατέβηκε στην μπαρουταποθήκη να την τινάξει στον αέρα. Πάνω στην γέφυρα έμεινε μόνο ο δεκαπεντάχρονος μούτσος Ιωάννης Βρέττας. Βλέποντας ο μικρός μία αναμμένη μίτζα (δαυλό) πού άναβαν τα κανόνια, την άρπαξε και τρέχοντας έβαλε φωτιά σε όλα τα κανόνια. Καθώς η απόσταση ήταν μικρή, οι εχθρικές κορβέτες έπαθαν τέτοια ζημιά πού οπισθοχώρησαν αμέσως, αφήνοντας ανοιχτό τον δρόμο στην «Αθηνά».
Το δρόμο της ελευθερίας τον ακολούθησαν τα σπετσιώτικα «Αχιλλεύς» τού Γεωργίου Ορλάνδου και «Ποσειδών» τού Θεόφιλου Μούλα. Μα ξαφνικά τους έκλεισε την πορεία μία τεράστια αιγυπτιακή γολέτα. Τα πληρώματα, τα έχασαν αφού δεν μπορούσαν πλέον να μανουβράρουν τα καράβια τους όπως ήθελαν. Τότε μία αναπάντεχη έκρηξη τίναξε την γολέτα στον αέρα. Κανείς δεν κατάλαβε τί έγινε, αλλά τα δύο ελληνικά καράβια φούσκωσαν τα πανιά τους και κατάφεραν να βγουν στα ανοιχτά.
Τώρα μέσα στον όρμο απόμεινε μόνο ο «Άρης» του οποίου το πλήρωμα δεν ήθελε να εγκαταλείψει τον αγαπημένο του πλοίαρχο Αναστάσιο Τσαμαδό Αυτή η καθυστέρηση βγήκε σε καλό στον Δημήτριο Σαχτούρη και τον Νικόλαο Βότση (ο Τρικούπης τόν αναφέρει ως Βώκο) ο οποίος ανέλαβε την διακυβέρνηση του ¨Άρεως¨, οι οποίοι τελευταία στιγμή ανέβηκαν στο πλοίο και έδωσαν την πληροφορία ότι ο Τσαμαδός είχε σκοτωθεί. Πλέον ο κόλπος τού Ναβαρίνου είχε γεμίσει από 57 αιγυπτιακά εχθρικά καράβια. Δεν υπήρχε καμία ελπίδα για το μικροκάραβο της Ύδρας. Όλοι άρχισαν να προσεύχονται ενώ έφεραν την εικόνα της Παναγίας στον εργάτη και πέρασαν όλοι οι ναύτες να την προσκυνήσουν. Της έταξαν να τη χρυσώσουν στην περίπτωση που τους γλύτωνε. Ο φόβος έκανε πολλούς να χάσουν τα λογικά τους. Ο Μαυροκορδάτος είχε δειλιάσει και είχε κλειστεί στο αμπάρι. Οι ναύτες αγκάλιαζαν ο ένας τον άλλον λέγοντας: «Καλήν αντάμωσι στον Άδη.» Τότε ένας μούτσος, ονόματι Τουφεξής άρπαξε το καντήλι από το εικονοστάσι και όρμησε στην πυριτιδαποθήκη για να βάλει φωτιά. Μόλις πού πρόλαβαν οι υπόλοιποι ναύτες να τον πιάσουν και να τον δέσουν. Ένας Ιερέας που είχε διασωθεί πάνω στον ¨Άρη ¨, μετά την καταστροφή στην Σφακτηρία , ψέλνει παρακλήσεις.
Με απλωμένα τα πανιά ο «Άρης» έφθασε στην μπούκα του όρμου όπου του έκλεισαν το δρόμο δύο τεράστιες φρεγάτες με φανερή πορεία εμβολής. Το ταχύπλοο ελληνικό σκάφος τις απέφυγε με γρήγορους ελιγμούς. Του άδειασαν τα κανόνια χωρίς όμως να καταφέρουν να το σταματήσουν. Παντού ο «Άρης» συναντούσε δάσος από εχθρικά κατάρτια. Οι βολές των εχθρικών κανονιών είχαν γεμίσει τον αέρα με καπνό σκοτεινιάζοντας την ατμόσφαιρα. Βρέθηκαν τότε πέντε εχθρικά πολεμικά που περικύκλωσαν τον «Άρη», του οποίου τα πανιά είχαν ξεσκιστεί και τα περισσότερα ξάρτια είχαν σπάσει. Μόνο ένα θαύμα από την Παναγία μπορούσε να σώσει το πληγωμένο μπρίκι.
Το ένα από τα πέντε αιγυπτιακά πολεμικά καταστράφηκε πλήρως από τις βολές των 16 κανονιών τού «Άρη» και μετά από λίγο βούλιαξε. Ένα δεύτερο έχασε το κεντρικό άλμπουρο (κατάρτι) και αποχώρησε, παρασύροντας μαζί του και τα υπόλοιπα τρία εχθρικά πλοία. Τότε βρέθηκαν δύο αιγυπτιακές φρεγάτες, στις οποίες φαίνονταν Αιγύπτιοι και Ευρωπαίοι ναύτες, οι οποίοι ήταν έτοιμοι να επιχειρήσουν ρεσάλτο. Ο Βότσης ετοίμασε δύο ναύτες με δαυλούς για να βάλουν φωτιά στην μπαρουταποθήκη και άρχισε να φωνάζει δυνατά: «Αδέλφια, ετοιμαστείτε να τιναχτούμε στον αέρα!». Μερικοί Κασιώτες ναύτες, πού ήταν σκλάβοι στην αιγυπτιακή φρεγάτα, είπαν στον καπετάνιο της ότι οι Ρωμιοί ετοιμάζονται να βάλουν φωτιά και εκείνος βλέποντας την αποφασιστικότητα των μπαρουτοκαπνισμένων Ελλήνων ναυτών, άλλαξε ρότα. Πάλι σώθηκε ο «Άρης» και αυτή τη φορά οριστικά, καθώς άρχισε να σκοτεινιάζει και το υδραίικο μπρίκι ξεγλίστρησε πίσω από τα εχθρικά πολεμικά και χάθηκε μέσα στη νύκτα. Οι απώλειες των Ελλήνων μετά από πέντε ώρες ναυμαχίας ήταν 2 νεκροί και έξι τραυματίες.
Το μπρίκι ¨ΆΡΗΣ¨ θεωρείται ένα από τα ενδοξότερα πλοία του Ελληνικού ναυτικού , αφού διακρίθηκε στις περισσότερες ναυμαχίες του 1821, ενώ έγινε ευρύτατα γνωστό, όταν κατόρθωσε να διασπάσει μόνο του τον κλοιό πολυάριθμων πλοίων του εχθρικού στόλου, διαφεύγοντας σώο από τον κόλπο του Ναυαρίνου μετά από πολύωρη μάχη.
Οι χαρακτηριστικές αυτές σκηνές είναι αυθεντικές, από τις ωραιότερες του ναυτικού Αγώνα και τις περιγράφει διεξοδικά ο μεγάλος ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης. Είχε τις πληροφορίες από τον κουνιάδο του τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο , που επέβαινε στον ¨ΆΡΗ¨ για την υπεράνθρωπη εκείνη συμπλοκή.
Πέντε εχθρικά καράβια αχρηστεύτηκαν παντελώς. Δεν είχε απλώς διαφύγει την σύλληψη και την βύθιση, ήταν ο αναμφισβήτητος νικητής. Οι Αιγύπτιοι σαστίζουν, δεν μπορούν να κρύψουν τον θαυμασμό τους και σταματούν την ναυμαχία.
Ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης , η μεγάλη αυτή Ελληνική ψυχή, που παρακολουθούσε την ναυμαχία από το Φρούριο του Νεόκαστρου, γράφει στα απομνημονεύματά του : ¨Σώθηκαν με μεγάλο κίνδυνο και απερίγραπτη γενναιότητα αυτείνοι οι άνθρωποι του καραβιού. Άλλο είναι να το βλέπει άνθρωπος και άλλο να το λέγει. Σώθηκαν με την βοήθεια του θεού , δίνοντας τους ανδρεία πολλή. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους.
Η Έξοδος του ¨Άρεως¨ την 26-04-1825 στον κόλπο του Ναυαρίνου, έχει αποτυπωθεί σε πίνακα του ξακουστού Ζωγράφου Κων/νού Βολανάκη και ευρίσκεται στο Μέγαρο Μαξίμου στην Αθήνα ( γραφείο κ. Πρωθυπουργού). Δυστυχώς η απερισκεψία των υπευθύνων της εποχής εκείνης οδήγησε στην απόφαση , το μπρίκι ¨Άρης¨ το 1911 να καταστραφεί δια βυθίσεως του ως στόχος, ανοιχτά της Αίγινας διότι κρίθηκε ασύμφορη η συντήρησή του. Εάν ο ¨Άρης¨ σήμερα υπήρχε θα στόλιζε μαζί με το θωρηκτό ¨Αβέρωφ¨ στο δέλτα του Φαλήρου, ως ζωντανά κειμήλια της ναυτικής ιστορίας και του ναυτικού αγώνος της Ελλάδος.
Θα πρότεινα στον κ. Δήμαρχο Πύλου , όπως στο Δημαρχείο της Πύλου , εκτός από τον πίνακα της Ναυμαχίας Ναυαρίνου, (20-10-1827) να τοποθετηθεί και ένας πίνακας με την ¨Έξοδο του Άρεως¨.(26-04-1825)
Το βαθύτερο χρέος μας σήμερα στους ήρωες- αγωνιστές που σκοτώθηκαν εδώ, είναι όχι βέβαια να εορτάζουμε τυπικά, αλλά να ανοίγουμε προσεκτικά το βιβλίο της ιστορικής Μνήμης. Γιατί σιγά-σιγά, καθώς έρχεται η μνήμη, η θύμιση, έρχεται και η γνώση, που κρύβει ανυπολόγιστη αξία. Αυτό είναι το χρέος όλων μας σήμερα. Διαφορετικά δεν ενεργούμε με σεβασμό στο ναό της Εθνικής μας παλιγγενεσίας. Η επανάσταση του 1821, εντούτοις με την μεγαλοσύνη της, διέψευσε την απαισιοδοξία της εποχής της. Η εποχή μας δεν πρέπει να διαψεύσει τις προσδοκίες του εικοσιένα.
Ευχαριστώ
Αντιναύαρχος Λ.Σ. ε.α.
Πελοπίδας Αγγελόπουλος
Επιτ. Α΄ Υπαρχηγός ΛΣ
Πρόεδρος ΛΕΣΧΗΣ Λ.Σ.