Προσφυγή στο ΣτΕ για την αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου κοντά στη Γιάλοβα
09/02/2015
- See more at: http://www.tharrosnews.gr/news/content/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B5-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B2%CE%B1#sthash.lucJkqsP.dpuf
Στο Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας προσέφυγαν κάτοικοι της περιοχής και ο επικεφαλής του συνδυασμού της ελάσσονος μειοψηφίας του Δ.Σ. Πύλου – Νέστορος «Κοινωνία σε Κίνηση», Ηλίας Κανάκης, κατά του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του αναπληρωτή υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού με τον τίτλο: «Έγκριση αναοριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου Διβαρίου Γιάλοβας, μαζί με το βραχώδη όγκο βόρεια της Σφακτηρίας και του υψώματος “Κούκουρας” Δήμου Πύλου-Νέστορος Μεσσηνίας, Π.Ε. Μεσσηνίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου».
Κυριότερος λόγος που επικαλούνται οι 25 προσφεύγοντες είναι ότι η προσβαλλόμενη πράξη ελέγχεται για παράβαση νόμου, έλλειψη αιτιολογίας ή πλημμελή αιτιολογία αυτής και παράβαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας και, κατά συνέπεια, πρέπει να ακυρωθεί.
Αρχαιολογικός χώρος
Όπως αναφέρεται στο κείμενο της προσφυγής, με απόφαση του ΥΠΠΟ από το 1980 κηρύχθηκε ως αρχαιολογικός χώρος ο βόρειος βραχώδης βραχίονας του όρμου της Βοϊδοκοιλιάς, με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων που υπάρχουν σ’ αυτόν και συγκεκριμένα: α) του μυκηναϊκού θολωτού τάφου γνωστού και ως τάφου του Θρασυμήδη, β) του συγκείμενου από ορατά λείψανα τοίχων και επιφανειακά όστρακα νεολιθικού ή μεσοελλαδικού οικισμού, καθώς και του πιθανώς υπάρχοντος στο ΒΑ άκρο του βραχίονα αρχαίου νεκροταφείου και γ) του υπό το εξωκλήσιο του Προφήτη Ηλία υπάρχοντος, κατά τους μελετητές, θολωτού τάφου.
Στην απόφαση επισυνάφθηκε τοπογραφικό διάγραμμα χωρίς γεωγραφικές συντεταγμένες, όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του παραπάνω αρχαιολογικού χώρου.
Υπάρχει και μια απόφαση του 1981, διορθωτική της προηγούμενης, όπου στη θέση του τοπογραφικού διαγράμματος επισυνάφθηκε χάρτης, χωρίς να αλλάξει το περιεχόμενο της απόφασης, ούτε τα όρια του αρχαιολογικού χώρου.
Με τρίτη απόφαση το 1987, συμπληρώθηκε η δεύτερη και κηρύχθηκε - για τον ίδιο σκοπό, δηλαδή, «για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής» - ως αρχαιολογικός χώρος και ο όρμος στον οποίο περιλαμβάνονται τα θεμέλια κτηρίων των ελληνιστικών χρόνων και το αποκαλούμενο «σπήλαιο του Νέστορος», ο βραχώδης όγκος, όπου βρίσκεται και το «Παλιόκαστρο», ο υγροβιότοπος με την ονομασία «Διβάρι», καθώς και το κείμενο στην κτηματική περιοχή του οικισμού Πετροχωρίου της Κοινότητας Ρωμανού ύψωμα με την ονομασία «Κούκουρας», που εκτείνεται βόρεια του εξωκλησίου του Προφήτη Ηλία.
Σε αυτή αναφέρονται οι γεωγραφικές συντεταγμένες τόσο της περιοχής που είχε ήδη κηρυχθεί όσο και εκείνης που κηρύχθηκε ως αρχαιολογικός χώρος και επισυνάπτεται χάρτης όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του χώρου.
Η προσβαλλόμενη απόφαση μνημονεύει αυτήν του 1987 και συνοδεύεται από πίνακα γεωγραφικών συντεταγμένων και χάρτη, όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του «αναοριοθετούμενου» αρχαιολογικού χώρου. Προσδιορίζεται ως σκοπός της «αναοριοθέτησης» η «προστασία των σημαντικών αρχαίων καταλοίπων της περιοχής», σκοπός ίδιος με αυτόν της απόφασης του 1987, αναφέρονται ως αρχαιότητες οι ίδιες αρχαιότητες όπως στις αποφάσεις του 1980 και 1987, ενώ επεκτείνονται από 500 μέτρα έως και 2,2 περίπου χιλιόμετρα ανατολικότερα και βορειοανατολικότερα τα όρια του αρχαιολογικού χώρου, καταλαμβάνοντας εδαφική περιοχή που εκτείνεται από τμήμα του οικισμού Γιάλοβας μέχρι τον οικισμό Πετροχωρίου, τα όρια του οποίου αποτελούν και τα προς βορρά όρια του αρχαιολογικού χώρου.
Η περιοχή που καταλαμβάνεται από τα νέα όρια έχει έκταση 1.500 περίπου στρέμματα και είναι μεικτής φύσης, δεδομένου ότι υπάρχουν αγροτικές εκτάσεις με καλλιέργειες κυρίως ελαιοδένδρων και εσπεριδοειδών, εμπορικές δραστηριότητες (διάφορα καταστήματα), τουριστικές δραστηριότητες (ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα και μία πλήρως οργανωμένη ξενοδοχειακή επιχείρηση κάμπινγκ) και κατοικίες (κύριες ή δευτερεύουσες, δηλαδή εξοχικές ή παραθεριστικές).
Δεν έχει γίνει αρχαιολογική έρευνα
Όπως επισημαίνεται, για την κήρυξη, οριοθέτηση ή αναοριοθέτηση χώρου ως αρχαιολογικού απαιτείται να έχει προηγηθεί αρχαιολογική έρευνα πεδίου, κάτι που δεν έχει συμβεί. Εξ αυτού, αλλά και λόγω έλλειψης οποιασδήποτε τέτοιας έρευνας στην έκταση αυτή, η προσβαλλόμενη πρέπει να ακυρωθεί για παράβαση νόμου.
Επίσης, γίνεται, μεταξύ άλλων, αναφορά στο ότι η ΛΗ΄ ΕΠΚΑ απέστειλε έγγραφό της στις 22 Νοεμβρίου τόσο στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου όσο και στην Πολεοδομία του Δήμου Πύλου-Νέστορος, και ζήτησε να δοθούν απευθείας στο υπουργείο Πολιτισμού διευκρινίσεις για την ισχύ των καθορισμένων ορίων του οικισμού Πετροχωρίου, προκειμένου να εκδοθεί στη συνέχεια η προσβαλλόμενη.
Οι διευκρινίσεις αυτές, όσον τουλάχιστον αφορά στο Δήμο Πύλου-Νέστορος, δόθηκαν στις 30 Ιανουαρίου 2012. Ωστόσο, ο αναοριοθετηθείς αρχαιολογικός χώρος αλλού εφάπτεται και αλλού κείται εντός των ορίων και του οικισμού Γιάλοβας σε μήκος 500 περίπου μέτρων, αλλά δεν αναφέρεται καν το έγγραφο της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με συνέπεια να μην έχει ληφθεί υπόψη κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης αν ο οικισμός αυτός είναι, στο τμήμα του που περιλαμβάνεται στον αρχαιολογικό χώρο, οριοθετημένος ή όχι, έτσι ώστε σε αρνητική περίπτωση να προηγηθεί ο αναγκαίος καθορισμός των ορίων του οικισμού.
Γι’ αυτό και η προσβαλλόμενη, ενώ μνημονεύει ρητά τα όρια του Πετροχωρίου και τη σχέση τους με τον υπό αναοριοθέτηση αρχαιολογικό χώρο, δεν αναφέρεται καθόλου στα όρια της Γιάλοβας και την αντίστοιχη σχέση τους.
Η παράλειψη αυτή, απόρροια της παράλειψης υποβολής ερωτήματος από το υπουργείο Πολιτισμού στις αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες, συνιστά παράβαση νόμου, άλλως πλημμελή αιτιολογία αυτής και την καθιστά και για το λόγο αυτό ακυρωτέα.
Υπάρχει αναφορά στο ότι θα έπρεπε να ζητηθεί η γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών για την έκταση και το είδος των εντός του υπό αναοριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τουριστικών επιχειρήσεων κ.λπ.
Σε άλλο σημείο επισημαίνεται ότι στο χώρο της αναοριοθέτησης δεν έχει βρεθεί κάτι αρχαίο, αφού δεν έχει διενεργηθεί άλλωστε κανενός είδους ανασκαφική ή επιφανειακή έρευνα και δεν προκύπτει από τα περιεχόμενα του φακέλου που σχηματίστηκε για την έκδοση της επίμαχης απόφασης, ότι τα ακίνητα που περιλαμβάνονται σε αυτήν (αναοριοθέτηση) γειτνιάζουν άμεσα με τις αρχαιότητες – και κάτι τέτοιο δε συμβαίνει – ή έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τέτοια σχέση μ’ αυτές, ώστε να επιβάλλεται η συμπερίληψή τους στον αρχαιολογικό χώρο. Πρόκειται για αγροτικές επί το πλείστον εκτάσεις και κατοικίες ή επιχειρήσεις, που ανέκαθεν αποτελούσαν και αποτελούν βασικό και αναγκαίο εισοδηματικό πόρο για τους ιδιοκτήτες. Καθώς δε απουσιάζει παντελώς από την προσβαλλόμενη απόφαση και το φάκελο έκδοσής της οποιαδήποτε αναφορά στη γειτνίαση, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, και την ιδιαίτερη σχέση των ακινήτων που συμπεριλαμβάνει στον αρχαιολογικό χώρο με το χώρο όπου βρέθηκαν οι αρχαιότητες, καθίσταται ακυρωτέα λόγω παντελούς ελλείψεως αιτιολογίας αυτής.
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Γίνεται, τέλος, αναφορά, στο ότι σε απόσταση 1.000 μέτρων περίπου από το ύψωμα «Κούκουρας» του οικισμού Πετροχωρίου, που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος από το 1987 και 1.500 μέτρων περίπου από το χώρο όπου βρέθηκαν οι αρχαιότητες, στη θέση «Μπούκα» της Κοινότητας Ρωμανού, έχει ιδρυθεί και λειτουργεί από το 2010 ξενοδοχειακή επιχείρηση (αναφέρεται στην ΠΟΤΑ).
Στο ακίνητο ιδιοκτησίας της, κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών, αποκαλύφθηκε μικρός μυκηναϊκός θολωτός τάφος, οικοδομικά και εργαστηριακά κατάλοιπα πρωτοελλαδικού οικισμού, κατάλοιπα ελληνιστικής αγροικίας και κατάλοιπα ιερού των αρχαϊκών-ελληνιστικών χρόνων.
Με απόφασή του στις 9 Απριλίου 2012 το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε τη «διατήρηση σε κατάχωση» των αρχαιοτήτων αυτών, χωρίς να κηρύξει το χώρο αρχαιολογικό. Αντίθετα, κηρύσσει ως τέτοιο τις ιδιοκτησίες των 25 ατόμων, χωρίς να συντρέχει λόγος (δεν έχουν βρεθεί αρχαία, ούτε και έρευνα έχει γίνει).
«Η διαφορετική αυτή μεταχείριση συνιστά παραβίαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας και ειδικότερα, συνιστά παραβίαση της αρχής του ίσου μέτρου κρίσεως, που αποτελεί ειδικότερη έκφανση της παραπάνω συνταγματικής αρχής. Η παραβίαση αυτή εκφράστηκε με την έκδοση της προσβαλλόμενης, η οποία είναι και για το λόγο αυτό ακυρωτέα», σημειώνεται.
Τέλος, τονίζεται ότι όσοι έχουν ζητήσει την ακύρωση της προσβαλλόμενης έχουν κατά κυριότητα ή επικαρπία στη Γιάλοβα ή στις τοποθεσίες των οικισμών Γιάλοβας και Πετροχωρίου οικόπεδα ή αγροκτήματα με αγροτικές καλλιέργειες και αγροτικές ή τουριστικές εκμεταλλεύσεις, που καταλαμβάνονται από την «αναοριοθέτηση» - κήρυξη - επέκταση του αρχαιολογικού χώρου.
Του Χάρη Χαραλαμπόπουλου
Κυριότερος λόγος που επικαλούνται οι 25 προσφεύγοντες είναι ότι η προσβαλλόμενη πράξη ελέγχεται για παράβαση νόμου, έλλειψη αιτιολογίας ή πλημμελή αιτιολογία αυτής και παράβαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας και, κατά συνέπεια, πρέπει να ακυρωθεί.
Αρχαιολογικός χώρος
Όπως αναφέρεται στο κείμενο της προσφυγής, με απόφαση του ΥΠΠΟ από το 1980 κηρύχθηκε ως αρχαιολογικός χώρος ο βόρειος βραχώδης βραχίονας του όρμου της Βοϊδοκοιλιάς, με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων που υπάρχουν σ’ αυτόν και συγκεκριμένα: α) του μυκηναϊκού θολωτού τάφου γνωστού και ως τάφου του Θρασυμήδη, β) του συγκείμενου από ορατά λείψανα τοίχων και επιφανειακά όστρακα νεολιθικού ή μεσοελλαδικού οικισμού, καθώς και του πιθανώς υπάρχοντος στο ΒΑ άκρο του βραχίονα αρχαίου νεκροταφείου και γ) του υπό το εξωκλήσιο του Προφήτη Ηλία υπάρχοντος, κατά τους μελετητές, θολωτού τάφου.
Στην απόφαση επισυνάφθηκε τοπογραφικό διάγραμμα χωρίς γεωγραφικές συντεταγμένες, όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του παραπάνω αρχαιολογικού χώρου.
Υπάρχει και μια απόφαση του 1981, διορθωτική της προηγούμενης, όπου στη θέση του τοπογραφικού διαγράμματος επισυνάφθηκε χάρτης, χωρίς να αλλάξει το περιεχόμενο της απόφασης, ούτε τα όρια του αρχαιολογικού χώρου.
Με τρίτη απόφαση το 1987, συμπληρώθηκε η δεύτερη και κηρύχθηκε - για τον ίδιο σκοπό, δηλαδή, «για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής» - ως αρχαιολογικός χώρος και ο όρμος στον οποίο περιλαμβάνονται τα θεμέλια κτηρίων των ελληνιστικών χρόνων και το αποκαλούμενο «σπήλαιο του Νέστορος», ο βραχώδης όγκος, όπου βρίσκεται και το «Παλιόκαστρο», ο υγροβιότοπος με την ονομασία «Διβάρι», καθώς και το κείμενο στην κτηματική περιοχή του οικισμού Πετροχωρίου της Κοινότητας Ρωμανού ύψωμα με την ονομασία «Κούκουρας», που εκτείνεται βόρεια του εξωκλησίου του Προφήτη Ηλία.
Σε αυτή αναφέρονται οι γεωγραφικές συντεταγμένες τόσο της περιοχής που είχε ήδη κηρυχθεί όσο και εκείνης που κηρύχθηκε ως αρχαιολογικός χώρος και επισυνάπτεται χάρτης όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του χώρου.
Η προσβαλλόμενη απόφαση μνημονεύει αυτήν του 1987 και συνοδεύεται από πίνακα γεωγραφικών συντεταγμένων και χάρτη, όπου έχουν σημειωθεί τα όρια του «αναοριοθετούμενου» αρχαιολογικού χώρου. Προσδιορίζεται ως σκοπός της «αναοριοθέτησης» η «προστασία των σημαντικών αρχαίων καταλοίπων της περιοχής», σκοπός ίδιος με αυτόν της απόφασης του 1987, αναφέρονται ως αρχαιότητες οι ίδιες αρχαιότητες όπως στις αποφάσεις του 1980 και 1987, ενώ επεκτείνονται από 500 μέτρα έως και 2,2 περίπου χιλιόμετρα ανατολικότερα και βορειοανατολικότερα τα όρια του αρχαιολογικού χώρου, καταλαμβάνοντας εδαφική περιοχή που εκτείνεται από τμήμα του οικισμού Γιάλοβας μέχρι τον οικισμό Πετροχωρίου, τα όρια του οποίου αποτελούν και τα προς βορρά όρια του αρχαιολογικού χώρου.
Η περιοχή που καταλαμβάνεται από τα νέα όρια έχει έκταση 1.500 περίπου στρέμματα και είναι μεικτής φύσης, δεδομένου ότι υπάρχουν αγροτικές εκτάσεις με καλλιέργειες κυρίως ελαιοδένδρων και εσπεριδοειδών, εμπορικές δραστηριότητες (διάφορα καταστήματα), τουριστικές δραστηριότητες (ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα και μία πλήρως οργανωμένη ξενοδοχειακή επιχείρηση κάμπινγκ) και κατοικίες (κύριες ή δευτερεύουσες, δηλαδή εξοχικές ή παραθεριστικές).
Δεν έχει γίνει αρχαιολογική έρευνα
Όπως επισημαίνεται, για την κήρυξη, οριοθέτηση ή αναοριοθέτηση χώρου ως αρχαιολογικού απαιτείται να έχει προηγηθεί αρχαιολογική έρευνα πεδίου, κάτι που δεν έχει συμβεί. Εξ αυτού, αλλά και λόγω έλλειψης οποιασδήποτε τέτοιας έρευνας στην έκταση αυτή, η προσβαλλόμενη πρέπει να ακυρωθεί για παράβαση νόμου.
Επίσης, γίνεται, μεταξύ άλλων, αναφορά στο ότι η ΛΗ΄ ΕΠΚΑ απέστειλε έγγραφό της στις 22 Νοεμβρίου τόσο στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου όσο και στην Πολεοδομία του Δήμου Πύλου-Νέστορος, και ζήτησε να δοθούν απευθείας στο υπουργείο Πολιτισμού διευκρινίσεις για την ισχύ των καθορισμένων ορίων του οικισμού Πετροχωρίου, προκειμένου να εκδοθεί στη συνέχεια η προσβαλλόμενη.
Οι διευκρινίσεις αυτές, όσον τουλάχιστον αφορά στο Δήμο Πύλου-Νέστορος, δόθηκαν στις 30 Ιανουαρίου 2012. Ωστόσο, ο αναοριοθετηθείς αρχαιολογικός χώρος αλλού εφάπτεται και αλλού κείται εντός των ορίων και του οικισμού Γιάλοβας σε μήκος 500 περίπου μέτρων, αλλά δεν αναφέρεται καν το έγγραφο της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με συνέπεια να μην έχει ληφθεί υπόψη κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης αν ο οικισμός αυτός είναι, στο τμήμα του που περιλαμβάνεται στον αρχαιολογικό χώρο, οριοθετημένος ή όχι, έτσι ώστε σε αρνητική περίπτωση να προηγηθεί ο αναγκαίος καθορισμός των ορίων του οικισμού.
Γι’ αυτό και η προσβαλλόμενη, ενώ μνημονεύει ρητά τα όρια του Πετροχωρίου και τη σχέση τους με τον υπό αναοριοθέτηση αρχαιολογικό χώρο, δεν αναφέρεται καθόλου στα όρια της Γιάλοβας και την αντίστοιχη σχέση τους.
Η παράλειψη αυτή, απόρροια της παράλειψης υποβολής ερωτήματος από το υπουργείο Πολιτισμού στις αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες, συνιστά παράβαση νόμου, άλλως πλημμελή αιτιολογία αυτής και την καθιστά και για το λόγο αυτό ακυρωτέα.
Υπάρχει αναφορά στο ότι θα έπρεπε να ζητηθεί η γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών για την έκταση και το είδος των εντός του υπό αναοριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τουριστικών επιχειρήσεων κ.λπ.
Σε άλλο σημείο επισημαίνεται ότι στο χώρο της αναοριοθέτησης δεν έχει βρεθεί κάτι αρχαίο, αφού δεν έχει διενεργηθεί άλλωστε κανενός είδους ανασκαφική ή επιφανειακή έρευνα και δεν προκύπτει από τα περιεχόμενα του φακέλου που σχηματίστηκε για την έκδοση της επίμαχης απόφασης, ότι τα ακίνητα που περιλαμβάνονται σε αυτήν (αναοριοθέτηση) γειτνιάζουν άμεσα με τις αρχαιότητες – και κάτι τέτοιο δε συμβαίνει – ή έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τέτοια σχέση μ’ αυτές, ώστε να επιβάλλεται η συμπερίληψή τους στον αρχαιολογικό χώρο. Πρόκειται για αγροτικές επί το πλείστον εκτάσεις και κατοικίες ή επιχειρήσεις, που ανέκαθεν αποτελούσαν και αποτελούν βασικό και αναγκαίο εισοδηματικό πόρο για τους ιδιοκτήτες. Καθώς δε απουσιάζει παντελώς από την προσβαλλόμενη απόφαση και το φάκελο έκδοσής της οποιαδήποτε αναφορά στη γειτνίαση, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, και την ιδιαίτερη σχέση των ακινήτων που συμπεριλαμβάνει στον αρχαιολογικό χώρο με το χώρο όπου βρέθηκαν οι αρχαιότητες, καθίσταται ακυρωτέα λόγω παντελούς ελλείψεως αιτιολογίας αυτής.
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Γίνεται, τέλος, αναφορά, στο ότι σε απόσταση 1.000 μέτρων περίπου από το ύψωμα «Κούκουρας» του οικισμού Πετροχωρίου, που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος από το 1987 και 1.500 μέτρων περίπου από το χώρο όπου βρέθηκαν οι αρχαιότητες, στη θέση «Μπούκα» της Κοινότητας Ρωμανού, έχει ιδρυθεί και λειτουργεί από το 2010 ξενοδοχειακή επιχείρηση (αναφέρεται στην ΠΟΤΑ).
Στο ακίνητο ιδιοκτησίας της, κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών, αποκαλύφθηκε μικρός μυκηναϊκός θολωτός τάφος, οικοδομικά και εργαστηριακά κατάλοιπα πρωτοελλαδικού οικισμού, κατάλοιπα ελληνιστικής αγροικίας και κατάλοιπα ιερού των αρχαϊκών-ελληνιστικών χρόνων.
Με απόφασή του στις 9 Απριλίου 2012 το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε τη «διατήρηση σε κατάχωση» των αρχαιοτήτων αυτών, χωρίς να κηρύξει το χώρο αρχαιολογικό. Αντίθετα, κηρύσσει ως τέτοιο τις ιδιοκτησίες των 25 ατόμων, χωρίς να συντρέχει λόγος (δεν έχουν βρεθεί αρχαία, ούτε και έρευνα έχει γίνει).
«Η διαφορετική αυτή μεταχείριση συνιστά παραβίαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας και ειδικότερα, συνιστά παραβίαση της αρχής του ίσου μέτρου κρίσεως, που αποτελεί ειδικότερη έκφανση της παραπάνω συνταγματικής αρχής. Η παραβίαση αυτή εκφράστηκε με την έκδοση της προσβαλλόμενης, η οποία είναι και για το λόγο αυτό ακυρωτέα», σημειώνεται.
Τέλος, τονίζεται ότι όσοι έχουν ζητήσει την ακύρωση της προσβαλλόμενης έχουν κατά κυριότητα ή επικαρπία στη Γιάλοβα ή στις τοποθεσίες των οικισμών Γιάλοβας και Πετροχωρίου οικόπεδα ή αγροκτήματα με αγροτικές καλλιέργειες και αγροτικές ή τουριστικές εκμεταλλεύσεις, που καταλαμβάνονται από την «αναοριοθέτηση» - κήρυξη - επέκταση του αρχαιολογικού χώρου.
Του Χάρη Χαραλαμπόπουλου
Ρωμανός Μεσσηνίας: Αρχαϊκός ναός και κατοίκηση Ελληνιστικών χρόνων
Ο Ρωμανός είναι χωριό του Δήμου Πύλου Νέστορος και βρίσκεται 2 χιλιόμετρα βόρεια του όρμου της Βοϊδοκοιλιάς. Η περιοχή διαθέτει απαράμιλλο φυσικό κάλλος και αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών.
Κατά την διάρκεια κατασκευής μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας δυτικά του χωριού, βρέθηκε και ανασκάφηκε μερικώς ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος.
Ήρθε στο φως εκτεταμένος Πρωτοελλαδικός οικισμός, -3200 έως -2200, που είναι ο μεγαλύτερος της Μεσσηνίας που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Στα ευρήματα του οικισμού συγκαταλέγονται αξιόλογα αγγεία της εποχής αλλά και εργαστήριο χαλκού, μοναδικού για ολόκληρη την Πελοπόννησο.
Στην ίδια περιοχή ανασκάφτηκαν Μυκηναϊκός Θολωτός τάφος, -1600, τάφοι και οικίες της εποχής του Σιδήρου, -1100 έως -800, πρώιμος Αρχαϊκός Ναός, επίσης μοναδικού για την Μεσσηνία αλλά και οικιστικές εγκαταστάσεις των Ελληνιστικών χρόνων.
Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν την αρχαιολογική σπουδαιότητα της περιοχής που κατοικήθηκε συνεχώς από τα βάθη των αιώνων.
Δυστυχώς τα περισσότερα από τα σπουδαία αυτά ευρήματα καταχώθηκαν, στερώντας τις επόμενες γενιές από ένα σπουδαίο κληροδότημα.
Ακολουθεί παρουσίαση των ευρημάτων των Αρχαϊκών και Ελληνιστικών χρόνων. Μπορείτε να δείτε τα πολύ σημαντικά ευρήματα της Πρωτοελλαδικής περιόδου, -4η χιλιετία, και εποχής Σιδήρου στον σύνδεσμο: Ρωμανός Μεσσηνία: Πρωτοελλαδικός οικισμός, Θολωτός τάφος και ευρήματα εποχής Σιδήρου
Ναός Αρχαϊκών χρόνων.
Τον Μάρτιο του 2008 βρέθηκε στο μέσον της προβλεπόμενης διαδρομής 15 του γηπέδου γκολφ, κάτω από μια ελιά, τμήμα πήλινου ανάγλυφου πλακιδίου της Αρχαϊκής Εποχής, γύρω στα -650, με παράσταση γυναικείας μορφής στον τύπο της Πότνιας Θηρών (θεάς προστάτιδας των ζώων).
 |
| Αρχαίο ειδώλιο. Απεικονίζεται όρθια γυναικεία μορφή που κρατά στα χέρια της μικρό ζώο. |
Το εύρημα αυτό αποτέλεσε την πρώτη ένδειξη για τους αρχαιολόγους, ότι κάπου πλησίον θα πρέπει να υπήρχε ένα ιερό ήδη από την Αρχαϊκή Εποχή, -7ος έως -6ος αι.
Ακολούθησε εξονυχιστική ανασκαφική έρευνα στη γύρω περιοχή, ώσπου τελικά αποκαλύφθηκε μια βραχώδης θέση από την οποία περνούσε ένα ρυάκι. Ανάμεσα στους βράχους υπήρχαν στάχτες και πολλά μικροσκοπικά πήλινα αγγεία, που ήταν γνωστά αφιερώματα σε αρχαία ιερά. Στον ευρύτερο χώρο βρέθηκαν διάσπαρτα πολλά πήλινα γυναικεία ειδώλια της Αρχαϊκής και Κλασικής Εποχής καθώς και μεγάλος αριθμός θραυσμάτων πλακιδίων του -650, που παριστάνουν μια όρθια γυναικεία μορφή η οποία κρατά στα χέρια της από ένα μικρό ζώο.
Έτσι απεικονιζόταν στην αρχαιότητα η θεά Άρτεμις ή η Πότνια Θηρών. Φαίνεται λοιπόν πως στο σημείο αυτό υπήρχε ένα υπαίθριο ιερό όπου γινόταν λατρεία μιας θεότητας, προστάτιδας των άγριων ζώων και της φύσης.
Με τη σκέψη ότι συνήθως ένα πρώιμο ιερό το διαδέχεται αργότερα ένας ναός, συνεχίστηκε η λεπτομερέστατη αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή του ιερού, η οποία δεν μας διέψευσε!
Τελικά ο ναός ανακαλύφθηκε δυτικά του υπαίθριου ιερού, πολύ κοντά στον ποταμό Σέλα.
Πρόκειται για ένα μακρόστενο κτίριο, με προσανατολισμό από τα ανατολικά προς τα δυτικά, με την είσοδο στη Δύση. Το δυτικότερο τμήμα του ναού δεν σώζεται, προφανώς επειδή έχει παρασυρθεί από τα νερά του Σέλα ποταμού. Αργότερα, τα νερά χειμάρρου, που περνούσαν μετά την καταστροφή του ναού πάνω από τα ερείπια, προκάλεσαν, ήδη στην αρχαιότητα, τη μετατόπιση των οικοδομικών λειψάνων κυρίως της βόρειας πλευρά του μνημείου.
Μετά την ανασκαφή του ναού διαπιστώθηκε ότι οι μέγιστες σωζόμενες διαστάσεις του είναι 16,5 μ. μήκος και 6,40 μ. πλάτος, ενώ το συνολικό μήκος του θα πρέπει να υπολογιστεί στα 17 μ. περίπου.
Τα θεμέλια είναι κατασκευασμένα από σχεδόν ορθογώνιους λίθους από ψαμμιτικό πέτρωμα, ενώ η ανωδομή αποτελείτο από πλίθρες.
Κατά μήκος του κεντρικού άξονα του κτιρίου υπήρχαν λίθινες βάσεις (τρεις σωζόμενες στη θέση τους), για τη στήριξη της στέγης με ξύλινους στύλους, ενώ το δάπεδο αποτελείτο μόνο από πατημένο φυσικό χώμα. Βάση λατρευτικού αγάλματος ή επιγραφές δεν βρέθηκαν στο εσωτερικό του.
Η κάτοψη του ναού είναι χαρακτηριστική των πρώιμων αρχαϊκών ελληνικών ναών με το επίμηκες σχήμα και το σχετικά στενό πλάτος.
Στο εσωτερικό του βρέθηκε αδιατάρακτο το στρώμα των πεσμένων κεραμίδων της στέγης, ενώ αρκετές βρέθηκαν περιμετρικά του κτιρίου. Η ύπαρξη στάχτης πάνω και κάτω από τα πεσμένα κεραμίδια φανερώνει ότι το κτίριο θα πρέπει να καταστράφηκε στην αρχαιότητα από πυρκαγιά.
Τα ακροκέραμα της στέγης ήταν λακωνικού τύπου, ημικυκλικά, με πλούσια ανάγλυφη φυτική διακόσμηση, γεγονός που υποδηλώνει την προσεγμένη κατασκευή του κτιρίου.
Κατά την ανασκαφή αποκαλύφθηκε εξωτερικά του κτιρίου, στο έδαφος, ολόκληρη η σειρά των ακροκεράμων κοντά στις αρχικές τους θέσεις και με τις σωστές αποστάσεις μεταξύ τους.
Σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα, ο ναός θα πρέπει να ήταν σε λειτουργία από τους αρχαϊκούς χρόνους, -7ος αι., έως την Ελληνιστική Εποχή, -3ος έως -2ος αι.
Εξωτερικά του βόρειου τοίχου του ναού αποκαλύφθηκαν λείψανα θεμελίων και άλλων κτισμάτων, γεγονός που φανερώνει ότι στο περιβάλλον του υπήρχαν και άλλα βοηθητικά οικοδομήματα, που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία του ή και τους πιστούς που επισκέπτονταν το ναό.
Τα οικοδομήματα αυτά δεν έχουν ανασκαφεί και παραμένουν ακόμη θαμμένα κάτω από το έδαφος. Επίσης δεν έχει ακόμη εντοπιστεί ο βωμός του ναού, όπου θα πρέπει να γίνονταν θυσίες και τελετές προς τιμήν της λατρευόμενης θεότητας.
Είναι λοιπόν φανερό ότι η ανασκαφική έρευνα στο περιβάλλον του ναού δεν έχει εξαντληθεί, ενώ παραμένουν πολλά ερωτηματικά αναπάντητα.
Η αποκάλυψη του ναού αυτού είναι εξαιρετικά σημαντική, επειδή πρόκειται για ένα νέο μνημείο της Μεσσηνίας, το οποίο δεν αναφέρεται ούτε σε αρχαίες πηγές ούτε από τους περιηγητές, ενώ δεν υπήρχε καμία ορατή ένδειξή του στο έδαφος.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι πρόκειται για τον μοναδικό ναό της πρώιμης Αρχαϊκής Εποχής -7ος αι., που αποκαλύπτεται για πρώτη φορά στην περιοχή της Πυλίας, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσσηνία.
Η ιστορική σημασία του είναι ακόμη μεγαλύτερη αν συνδυαστεί και με τα γεγονότα της εποχής εκείνης, κατά την οποία ταλάνιζαν τη Μεσσηνία οι καταστροφικοί Μεσσηνιακοί πόλεμοι και ουσιαστικά η περιοχή βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Λακεδαιμονίων.
Αγροικία Ελληνιστικής εποχής
Το κτίριο εντοπίστηκε περίπου 300 μ. βορείως του ποταμού Σέλα, στο ανατολικό άκρο της έκτασης της Π.Ο.Τ.Α. Ρωμανού.
Η ανασκαφή διενεργήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από 10.5.2008 έως 31.7.2010, κατά διαστήματα.
Το κτιριακό συγκρότημα παρουσιάζει τετράγωνη κάτοψη, διαστάσεων 16×15 μ. Τα θεμέλια των τοίχων είναι κατασκευασμένα από αργούς λίθους, μερικοί από τους οποίους είναι πραγματικά ογκώδεις, χωρίς σημεία ιδιαίτερης επεξεργασίας. Τα δάπεδα, από πατημένο χώμα, καλύπτονταν στο μεγαλύτερο μέρος τους από παχύ στρώμα στάχτης με πλήθος πεσμένων κεραμίδων της στέγης, που δημιούργησαν ένα εκτεταμένο στρώμα καταστροφής. Το γεγονός αυτό φανερώνει ότι το κτίριο θα πρέπει να καταστράφηκε από πυρκαγιά και να εγκαταλείφθηκε.
Τα ανασκαφικά στοιχεία καθώς και η αρχιτεκτονική μορφή του οικοδομήματος μαρτυρούν ότι πρόκειται για αγροικία της Ελληνιστικής Εποχής, -300 έως -200 περίπου.
Οι εσωτερικοί χώροι στο σύνολό τους αναπτύσσονται γύρω από μια κεντρική τετράγωνη αυλή (διαστάσεων 6×6 μ.), προς την οποία υπάρχει πρόσβαση από την είσοδο, που βρίσκεται στο μέσον της βόρειας πλευράς του συγκροτήματος.
Η δυτική πτέρυγα του οικοδομήματος πρέπει να ήταν διώροφη, όπως μαρτυρούν τα αποκαλυφθέντα, ιδιαιτέρως πλατιά, λίθινα θεμέλια και προφανώς αποτελούσε την κύρια κατοικία. Στα νότιά της, σε στεγασμένο χώρο, υπήρχε μια μεγάλη ορθογώνια εστία (διαστάσεων 1,30×1,30 μ.), κτισμένη με πλίνθους και αδρό κονίαμα.
Οι υπόλοιποι χώροι της αγροικίας χρησίμευαν πιθανόν ως βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, εργαστήρια, χώροι παρασκευής εμπορευμάτων κ.λπ.), για την εξυπηρέτηση των αγροτικών αναγκών των κατοίκων.
Τα ευρήματα στο εσωτερικό του κτιρίου υπήρξαν πενιχρά. Από την κεραμική ξεχώρισαν κάποια όστρακα της λεγόμενης Κεραμικής της Δυτικής Κλιτύος, ενώ συλλέχθηκαν λίγα χάλκινα νομίσματα και χάλκινα ή σιδερένια εργαλεία και καρφιά.
Εξωτερικά της βόρειας πλευράς του κτιρίου, σε όλο το μήκος του βόρειου τοίχου, αποκαλύφθηκε ένα ελαφρώς υπερυψωμένο επίπεδο, πλάτους περίπου 5 μ., το οποίο οριζόταν στο βόρειο άκρο του από τοιχάριο αποτελούμενο από μια σειρά αργών λίθων.
Στο επίπεδο αυτό, που είχε διευθετηθεί μπροστά στην είσοδο της αγροικίας, βρέθηκε αρκετή ποσότητα κεραμικής, ενώ στα βόρειά του εντοπίστηκε αρκετή κεραμική ελληνιστικών χρόνων, που πιθανόν είχε απορριφθεί κατά τη διάρκεια κάποιου καθαρισμού από το εσωτερικό της αγροικίας.
Ένας τεράστιος και βαθύς αποθέτης, ο οποίος εντοπίστηκε έξω από τη ΒΔ γωνία του κτιρίου, ήταν γεμάτος κυρίως με κεραμίδες, αλλά περιείχε και κεραμική της Ελληνιστικής εποχής και μερικούς ακατέργαστους λίθους. Προφανώς ο αποθέτης περιείχε υλικά από επισκευή που έγινε στην αγροικία σε κάποια περίοδο της λειτουργίας της.
Τελικά ο ναός ανακαλύφθηκε δυτικά του υπαίθριου ιερού, πολύ κοντά στον ποταμό Σέλα.
 |
| Ρωμανός: Ο Αρχαϊκός ναός από ΝΑ. |
Μετά την ανασκαφή του ναού διαπιστώθηκε ότι οι μέγιστες σωζόμενες διαστάσεις του είναι 16,5 μ. μήκος και 6,40 μ. πλάτος, ενώ το συνολικό μήκος του θα πρέπει να υπολογιστεί στα 17 μ. περίπου.
Τα θεμέλια είναι κατασκευασμένα από σχεδόν ορθογώνιους λίθους από ψαμμιτικό πέτρωμα, ενώ η ανωδομή αποτελείτο από πλίθρες.
Κατά μήκος του κεντρικού άξονα του κτιρίου υπήρχαν λίθινες βάσεις (τρεις σωζόμενες στη θέση τους), για τη στήριξη της στέγης με ξύλινους στύλους, ενώ το δάπεδο αποτελείτο μόνο από πατημένο φυσικό χώμα. Βάση λατρευτικού αγάλματος ή επιγραφές δεν βρέθηκαν στο εσωτερικό του.
Η κάτοψη του ναού είναι χαρακτηριστική των πρώιμων αρχαϊκών ελληνικών ναών με το επίμηκες σχήμα και το σχετικά στενό πλάτος.
Στο εσωτερικό του βρέθηκε αδιατάρακτο το στρώμα των πεσμένων κεραμίδων της στέγης, ενώ αρκετές βρέθηκαν περιμετρικά του κτιρίου. Η ύπαρξη στάχτης πάνω και κάτω από τα πεσμένα κεραμίδια φανερώνει ότι το κτίριο θα πρέπει να καταστράφηκε στην αρχαιότητα από πυρκαγιά.
Τα ακροκέραμα της στέγης ήταν λακωνικού τύπου, ημικυκλικά, με πλούσια ανάγλυφη φυτική διακόσμηση, γεγονός που υποδηλώνει την προσεγμένη κατασκευή του κτιρίου.
 |
| Ρωμανός, Αρχαϊκός Ναός: Το εσωτερικό του ναού με πεσμένες κεραμίδες και δεξιά Ελληνιστικό ακροκέραμο του ναού. |
Σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα, ο ναός θα πρέπει να ήταν σε λειτουργία από τους αρχαϊκούς χρόνους, -7ος αι., έως την Ελληνιστική Εποχή, -3ος έως -2ος αι.
Εξωτερικά του βόρειου τοίχου του ναού αποκαλύφθηκαν λείψανα θεμελίων και άλλων κτισμάτων, γεγονός που φανερώνει ότι στο περιβάλλον του υπήρχαν και άλλα βοηθητικά οικοδομήματα, που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία του ή και τους πιστούς που επισκέπτονταν το ναό.
 |
| Ο ναός από Δ. |
Τα οικοδομήματα αυτά δεν έχουν ανασκαφεί και παραμένουν ακόμη θαμμένα κάτω από το έδαφος. Επίσης δεν έχει ακόμη εντοπιστεί ο βωμός του ναού, όπου θα πρέπει να γίνονταν θυσίες και τελετές προς τιμήν της λατρευόμενης θεότητας.
Είναι λοιπόν φανερό ότι η ανασκαφική έρευνα στο περιβάλλον του ναού δεν έχει εξαντληθεί, ενώ παραμένουν πολλά ερωτηματικά αναπάντητα.
Η αποκάλυψη του ναού αυτού είναι εξαιρετικά σημαντική, επειδή πρόκειται για ένα νέο μνημείο της Μεσσηνίας, το οποίο δεν αναφέρεται ούτε σε αρχαίες πηγές ούτε από τους περιηγητές, ενώ δεν υπήρχε καμία ορατή ένδειξή του στο έδαφος.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι πρόκειται για τον μοναδικό ναό της πρώιμης Αρχαϊκής Εποχής -7ος αι., που αποκαλύπτεται για πρώτη φορά στην περιοχή της Πυλίας, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσσηνία.
Η ιστορική σημασία του είναι ακόμη μεγαλύτερη αν συνδυαστεί και με τα γεγονότα της εποχής εκείνης, κατά την οποία ταλάνιζαν τη Μεσσηνία οι καταστροφικοί Μεσσηνιακοί πόλεμοι και ουσιαστικά η περιοχή βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Λακεδαιμονίων.
Αγροικία Ελληνιστικής εποχής
Το κτίριο εντοπίστηκε περίπου 300 μ. βορείως του ποταμού Σέλα, στο ανατολικό άκρο της έκτασης της Π.Ο.Τ.Α. Ρωμανού.
Η ανασκαφή διενεργήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από 10.5.2008 έως 31.7.2010, κατά διαστήματα.
Το κτιριακό συγκρότημα παρουσιάζει τετράγωνη κάτοψη, διαστάσεων 16×15 μ. Τα θεμέλια των τοίχων είναι κατασκευασμένα από αργούς λίθους, μερικοί από τους οποίους είναι πραγματικά ογκώδεις, χωρίς σημεία ιδιαίτερης επεξεργασίας. Τα δάπεδα, από πατημένο χώμα, καλύπτονταν στο μεγαλύτερο μέρος τους από παχύ στρώμα στάχτης με πλήθος πεσμένων κεραμίδων της στέγης, που δημιούργησαν ένα εκτεταμένο στρώμα καταστροφής. Το γεγονός αυτό φανερώνει ότι το κτίριο θα πρέπει να καταστράφηκε από πυρκαγιά και να εγκαταλείφθηκε.
Τα ανασκαφικά στοιχεία καθώς και η αρχιτεκτονική μορφή του οικοδομήματος μαρτυρούν ότι πρόκειται για αγροικία της Ελληνιστικής Εποχής, -300 έως -200 περίπου.
 |
| Ρωμανός: Άποψη της αγροικίας από δυτικά. |
 |
| Άποψη της ορθογώνιας εστίας. |
Οι εσωτερικοί χώροι στο σύνολό τους αναπτύσσονται γύρω από μια κεντρική τετράγωνη αυλή (διαστάσεων 6×6 μ.), προς την οποία υπάρχει πρόσβαση από την είσοδο, που βρίσκεται στο μέσον της βόρειας πλευράς του συγκροτήματος.
Η δυτική πτέρυγα του οικοδομήματος πρέπει να ήταν διώροφη, όπως μαρτυρούν τα αποκαλυφθέντα, ιδιαιτέρως πλατιά, λίθινα θεμέλια και προφανώς αποτελούσε την κύρια κατοικία. Στα νότιά της, σε στεγασμένο χώρο, υπήρχε μια μεγάλη ορθογώνια εστία (διαστάσεων 1,30×1,30 μ.), κτισμένη με πλίνθους και αδρό κονίαμα.
Οι υπόλοιποι χώροι της αγροικίας χρησίμευαν πιθανόν ως βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, εργαστήρια, χώροι παρασκευής εμπορευμάτων κ.λπ.), για την εξυπηρέτηση των αγροτικών αναγκών των κατοίκων.
Τα ευρήματα στο εσωτερικό του κτιρίου υπήρξαν πενιχρά. Από την κεραμική ξεχώρισαν κάποια όστρακα της λεγόμενης Κεραμικής της Δυτικής Κλιτύος, ενώ συλλέχθηκαν λίγα χάλκινα νομίσματα και χάλκινα ή σιδερένια εργαλεία και καρφιά.
 |
| Άποψη της αγροικίας από νοτιοανατολικά. |
Στο επίπεδο αυτό, που είχε διευθετηθεί μπροστά στην είσοδο της αγροικίας, βρέθηκε αρκετή ποσότητα κεραμικής, ενώ στα βόρειά του εντοπίστηκε αρκετή κεραμική ελληνιστικών χρόνων, που πιθανόν είχε απορριφθεί κατά τη διάρκεια κάποιου καθαρισμού από το εσωτερικό της αγροικίας.
Ένας τεράστιος και βαθύς αποθέτης, ο οποίος εντοπίστηκε έξω από τη ΒΔ γωνία του κτιρίου, ήταν γεμάτος κυρίως με κεραμίδες, αλλά περιείχε και κεραμική της Ελληνιστικής εποχής και μερικούς ακατέργαστους λίθους. Προφανώς ο αποθέτης περιείχε υλικά από επισκευή που έγινε στην αγροικία σε κάποια περίοδο της λειτουργίας της.
Το πλάτωμα μπροστά από τη βόρεια πλευρά του ελληνιστικού κτιρίου αφαιρέθηκε προκειμένου να ανεγερθεί το «Κτίριο Ενέργειας» της ξενοδοχειακής επιχείρησης, που υψώνεται σήμερα σχεδόν σε επαφή με τα λείψανα της ελληνιστικής αγροικίας, η οποία δεν είναι πλέον ορατή, εφόσον αποφασίστηκε η διατήρησή της σε κατάχωση.
Το κτιριακό αυτό συγκρότημα είναι το μοναδικό στη Μεσσηνία το οποίο παρέχει σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα μιας αγροικίας ελληνιστικών χρόνων. Η εξαιρετικά καλή κατάσταση διατήρησης της αγροικίας διασώζει πολύτιμα στοιχεία για την αγροτική ζωή του τόπου και των κατοίκων του κατά την Ελληνιστική περίοδο.
Δρ Jörg Rambach Αρχαιολόγος, Ξένη Αραπογιάννη Δρ Αρχαιολόγος
Επίλογος:
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός της απόφασης για κατάχωση του σημαντικού Πρωτοελλαδικού οικισμού, του μεγαλύτερου της Μεσσηνίας, αλλά και άλλων σημείων της ανασκαφής στον Ρωμανό. Καταχώθηκαν αξιόλογα ευρήματα όπως το εργαστήριο χαλκού, μοναδικού για την Πελοπόννησο, ο Μυκηναϊκός Θολωτού τάφος αλλά και το οικιστικό συγκροτήμα των Ελληνιστικών χρόνων. Τα ξεχωριστά αυτά επιτεύγματα των προγόνων μας δεν θα τα δούμε ποτέ. Επίσης οι ανασκαφές ήταν περιορισμένες και σε πολλούς τομείς δεν δόθηκε άδεια για την επέκταση και συνέχισή τους.
Θα περίμενε κανείς ένας τόσο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος να ανασκαφεί πλήρως και να αναδειχθεί σε οργανωμένος και επισκέψιμος. Με την προσθήκη των αναγκαίων υποδομών όπως στέγαστρα, χώρους υποδοχής- ενημέρωσης του κοινού και στάθμευσης είναι σίγουρο ότι θα αποτελούσε ένα σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών. Παράλληλα θα αποτελούσε ένα πολύτιμο κληροδότημα για τις επόμενες γενιές των Ελλήνων.
Αυτό που φαίνεται λογικό, αυτονόητο αλλά και αναγκαίο, δηλαδή η ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δυστυχώς φαίνεται να μην έχει θέση στην σύγχρονη Ελλάδα.
ΠΗΓΗ: Αριστομένης ο Μεσσήνιος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ &
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ &
ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ,
ΜΝΗΜΕΙΩΝ & ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΤΙΚΗΣ
ΕΡΕΥΝΑΣ
Διεύθυνση: Μπουμπουλίνας 20
106 82 Αθήνα
Πληροφορίες: Α. Βαξοβάνου
Τηλ.: 213 1322 274
Fax: 210 8201 417
Ηλεκτρ. Δ/νση : dpkar @ culture . gr
Αθήνα, 09 -04-2012
Αρ. Πρωτ.:
ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ38/34260/1692
ΠΡΟΣ :
1. ΛΗ΄ ΕΠΚΑ
Μπενάκη & Παπάζογλου 6
Τ.Κ. 24 100 Καλαμάτα
2. 26η ΕΒΑ
Μεθώνης 10 και Κανάρη
24100 - Καλαμάτα
3. ΤΕΜΕΣ Α.Ε.
Πεντέλης 5 Ν.Φάληρο
17564 Αθήνα
ΘΕΜΑ: : Έγκριση διατήρησης σε κατάχωση αρχαίων καταλοίπων που αποκαλύφθηκαν στην
Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α.) Ρωμανού, φερόμενης ιδιοκτησίας
ΤΕΜΕΣ Α.Ε., στον Δήμο Πύλου – Νέστορος, Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, Περιφέρειας
Πελοποννήσου.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Έχοντας υπ’ όψιν:
1. Τις διατάξεις του Ν. 3028/2002, άρθρο 12, παρ. 1, (ΦΕΚ 153/Α/28-6-2002) «Για την
προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
2. Το Π.Δ.186/2009 (ΦΕΚ 213/Α/7-10-2009) «Συγχώνευση Υπουργείων Πολιτισμού και
Τουριστικής Ανάπτυξης».
3. Το Π.Δ. 110/2011 (ΦΕΚ 243/Α/11-11-2011) «Διορισμός Αντιπροέδρων της
Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών»
4. Τις διατάξεις του Π.Δ. 191/2003 (ΦΕΚ 146/Α/13-6-03) περί Οργανισμού του ΥΠ.ΠΟ.
5. Το άρθρο 90 του «Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά
Όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 98/Α/22.4.2005).
6. Την υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ38/115631/5422/01.12.2010 Υ.Α.
7.Την κατά πλειοψηφία γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όπως
αυτή διατυπώθηκε στην αρ. 9/03-04-2012 Πράξη του,
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ
Εγκρίνεται η διατήρηση σε κατάχωση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στις
θέσεις των διαδρομών 15 και 16 του γηπέδου γκολφ, στην Περιοχή Ολοκληρωμένης
Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α) Ρωμανού, φερομένης ιδιοκτησίας ΤΕΜΕΣ Α.Ε., στον Δήμο
Πύλου – Νέστορος, Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου [και
ειδικότερα καταλοίπων μικρού Μυκηναϊκού θολωτού τάφου, οικοδομικών και εργαστηριακών
καταλοίπων Πρωτοελλαδικού οικισμού, καταλοίπων Ελληνιστικής αγροικίας, καταλοίπων
ιερού Αρχαϊκών-Ελληνιστικών χρόνων], καθώς με την κατάχωση εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη
προστασία τους, δεδομένης της κατάστασης διατήρησής τους και της ποιότητας του δομικού
υλικού της κατασκευής τους, σύμφωνα με τους ακόλουθους όρους:
1. Η κατάχωση των αρχαίων να γίνει με κατάλληλα διαμορφωμένο αδρανές υλικό (χαλίκι)
μέχρι 0,20μ. από το ανώτερο επίπεδο αποκάλυψής τους, αφού προηγουμένως
καλυφθούν με γεωΰφασμα, σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμόδιας ΛΗ΄ Εφορείας
Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
2. Στις θέσεις με τις καταχωθείσες αρχαιότητες να αποκλείεται η εκτέλεση οποιουδήποτε
έργου.
3. Στις ανωτέρω θέσεις να τοποθετηθεί ειδική σήμανση με την φροντίδα της αρμόδιας ΛΗ΄
Ε.Π.Κ.Α.
4. Η δαπάνη των εργασιών κατάχωσης να βαρύνει τον Κύριο του έργου.
5. Σε κατάλληλο χώρο του Π.Ο.Τ.Α. Ρωμανού, τον οποίο θα υποδείξει ο Κύριος του
έργου, να διαμορφωθεί από την ΛΗ΄ Ε.Π.Κ.Α. χώρος ενημέρωσης του κοινού με
εποπτικό και πληροφοριακό υλικό (φωτογραφίες, σχέδια κ.ά.), που θα αφορά στο
σύνολο των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή με την ευκαιρία
κατασκευής του έργου, δαπάναις του Κυρίου του έργου.
Δεν ισχύει η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ38/40866/1709/30.12.2010 Υ.Α., που
αφορά στην «Έγκριση κατασκευής προστατευτικού στεγάστρου σε μυκηναϊκό θολωτό
τάφο στην Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α) Ρωμανού,
φερομένης ιδιοκτησίας ΤΕΜΕΣ Α.Ε., στον Δήμο Πύλου – Νέστορος, Περιφερειακής
Ενότητας Μεσσηνίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου».
Εσωτ. Διαν.:
1. Γραφείο Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού
2. Γραφείο Υφυπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού
3. Γραφείο Γενικής Γραμματέως Πολιτισμού και Τουρισμού
4. Γ.Δ.Α.Π.Κ.
5. ΔΙ.Π.Κ.Α./ Α1
6. Γραμματεία Κ.ΑΣ
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ
Ακριβές Αντίγραφο
Η Προϊσταμένη της Γραμματείας
Νικολέττα Ξυδιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου