Από την εφημερίδα "Εμπρός", 22.08.1948.
Γεώργιος Κοσμάς
Στις 3 Οκτωβρίου 1920, παντρεύτηκε με την Κλεοπάτρα Κοσμά, το γένος Χρυσοσπάθη, με καταγωγή από την Καλαμάτα και από το γάμο του δεν απέκτησε απογόνους.
Βιογραφία
Πατέρας του ήταν ο αγρότης Ιωάννης Αθαν. Κοσμάς από την Αλωνίσταινα του Δήμου Φαλάνθου Αρκαδίας και μητέρα του η Παρασκευή το γένος Παναγιώτη Πραντάλου από την Αλωνίσταινα. Ο Γεώργιος, που είχε δύο αδέλφια, τον Αθανάσιο και τον Δημήτριο Κοσμά, παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής εκπαιδεύσεως στο χωριό Χαροκοπιό και συνέχισε στο Ελληνικό σχολείο της Κορώνης, το οποίο ολοκλήρωσε το 1899 και τον ίδιο χρόνο γράφηκε στο Γυμνάσιο των Φιλιατρών, όπου παρακολούθησε μαθήματα για ένα χρόνο. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στο Γυμνάσιο της Καλαμάτας από το οποίο αποφοίτησε το 1903 και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου γράφηκε στην Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.Στρατιωτική σταδιοδρομία
Στις 17 Ιανουαρίου 1904, ο Κοσμάς κατατάχθηκε ως εθελοντής στον Ελληνικό στρατό με το βαθμό του Δεκανέα και τοποθετήθηκε στο Β' Σύνταγμα Πεδινού πυροβολικού. Τα χρόνια που ακολούθησαν προήχθη στο βαθμό του Λοχία και του Επιλοχία, ενώ το 1909 εισήλθε δέκατος σε σειρά επιτυχίας στη Σχολή Υπαξιωματικών, παρακολούθησε τα μαθήματα της και στις 7 Ιουλίου 1912 αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού και τοποθετήθηκε στο 9ο Σύνταγμα Πεζικού στην Καλαμάτα.Βαλκανικοί Πόλεμοι-Μικρά Ασία
Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 ως διοικητής Διμοιρίας Πυροβολικού. Τον Σεπτέμβριο του 1913 προήχθη στο βαθμό του Υπολοχαγού κατ' απόλυτη επιλογή. Πήρε μέρος στις μάχες της Πόρτας, της Καστανιάς, των Γιαννιτσών, συμμετείχε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στις μάχες του Οστρόβου και του Σόροβιτς και τέλος στην κατάληψη του Μπιζανίου και την απελευθέρωση της πόλεως των Ιωαννίνων. Συμμετείχε σε όλες τις μάχες του Ελληνοβουλγαρικού πολέμου και το όνομα του αναφέρθηκε εγκωμιαστικά στην ημερήσια διαταγή IV Μεραρχίας, της οποίας ήταν Διοικητής του 5ου Λόχου του 9ου Συντάγματος της, για τη δράση του στη μάχη του Κιλκίς. Συμμετείχε στη μάχη του Κασσελίν και στις μάχες της περιοχής Χασάv Πασά, ενώ επικεφαλής ομάδος πέντε αξιωματικών χαρτογράφησε τα πεδία μαχών πέρα από το όρος Μπέλλες. Τον Μάρτιο του 1915 προήχθη στο βαθμό του Λοχαγού, επίσης κατ' απόλυτη επιλογή. Το 1916 υπηρέτησε ως Επιτελάρχης της XIV Μεραρχίας και το 1917 μετατέθηκε στο Επιτελείο της III Μεραρχίας, υπό τις διαταγές του στρατηγού Τρικούπη. Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στο μέτωπο της Μακεδονίας και τον Οκτώβριο του 1918 προήχθη στο βαθμό του Ταγματάρχη. Πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία ως Διοικητής του 14ου Συντάγματος Πεζικού και στη συνέχεια ως Επιτελάρχης της ΧΙV μεραρχίας. Τον Οκτώβριο του 1922, σχεδόν ταυτόχρονα με την Μικρασιατική καταστροφή προήχθη στο βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και στη συνέχεια τοποθετήθηκε επικεφαλής της επιτροπής για τον καθορισμό των Ελληνοαλβανικών συνόρων.Μεσοπόλεμος
Τα μεσάνυχτα της 21ης προς 22α Οκτωβρίου 1923, ο Κοσμάς συμμετείχε στο αποτυχημένο κίνημα των Παναγιώτη Γαργαλίδη, Γεωργίου Λεοναρδόπουλου και Γεωργίου Ζήρα, λόγος για τον οποίο αποστρατεύθηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο ερήμην από το Στρατοδικείο Πατρών. Στις 2 Ιουνίου 1927, επί Οικουμενικής κυβερνήσεως, ανακλήθηκε στην ενέργεια και στις 31 Δεκεμβρίου 1927 προήχθη στο βαθμό του Συνταγματάρχη, αναδρομικά από τις 18 Σεπτεμβρίου 1925, από τότε δηλαδή που είχαν προαχθεί νεότεροι του αξιωματικοί. Μετά την ανάκληση του τοποθετήθηκε διοικητής του 30ου Συντάγματος Πεζικού και στη συνέχεια Διοικητής του Συνοριακού Τομέα στον νομό Έβρου. Το 1931 μετατέθηκε στη Θεσσαλονίκη και τοποθετήθηκε στο Επιτελείο του IV Σώματος Στρατού και αμέσως μετά Επιτελάρχης του Γ' Σώματος στρατού, θέση στην οποία παρέμεινε έως την προαγωγή του στο βαθμό του Υποστράτηγου. Την ίδια περίοδο παρακολούθησε και αποφοίτησε από διάφορα στρατιωτικά σχολεία καθώς και από τη Σχολή Τηλεγραφητών του Πολυτεχνείου Αθηνών και τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1934 προήχθη στο βαθμό του Υποστρατήγου και ανέλαβε καθήκοντα Διοικητού της III Μεραρχίας Πεζικού που τότε είχε έδρα την Πάτρα, θέση στην οποία παρέμεινε για περίπου τέσσερα χρόνια. Την περίοδο 1938-39 διατέλεσε Διοικητής της Ανωτάτης Σχολής Πολέμου [1], και τον Ιούλιο του 1939 ανέλαβε καθήκοντα Διοικητή στο Δ' Σώμα στρατού με έδρα την πόλη της Καβάλας, με το βαθμό του Αντιστρατήγου.Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Στις 21 Μαΐου 1940, ο Ιωάννης Μεταξάς κάλεσε στο υπουργείο Εξωτερικών τους αντιστρατήγους Ιωάννη Πιτσίκα, Αλέξανδρο Παπάγο, Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, Δημήτριο Παπαδόπουλο, Γεώργιο Κοσμά, Γεώργιο Τσολάκογλου και τον υφυπουργό Στρατιωτικών Νικόλαο Παπαδήμα στους οποίους ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα δεν έχει επιθετικές βλέψεις, ούτε προτίθεται να επιτεθεί κατά οιουδήποτε. Αμέσως μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940-41, ειδικότερα τις πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου του 1940 ο Κοσμάς ζήτησε από τον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο να μετατεθεί στη μεθοριακή γραμμή με την Αλβανία, στον τομέα του μετώπου της Βορείου Ηπείρου. Η αίτηση του έγινε δεκτή στις 16 Νοεμβρίου και το βράδυ της ίδιας μέρας μετακινήθηκε με το Επιτελείο του και εγκαταστάθηκε στην Κοζάνη, όπου ανέλαβε Διοικητής των Μεραρχιών Χ και ΧΙ που ονομάστηκαν «Ομάς Μεραρχιών Κ» (Κοσμά). Το βράδυ της 21ης Νοεμβρίου 1940 ο Κοσμάς επικεφαλής των Ελληνικών δυνάμεων εισήλθε απελευθερωτής στην μαρτυρική πόλη της Κορυτσάς. Στις 10 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους ο Κοσμάς με απόφαση του Αλέξανδρου Παπάγου ορίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα Διοικητή του Α' Σώματος Στρατού, με τις δυνάμεις του οποίου έφτασε σε απόσταση είκοσι χιλιομέτρων από την πόλη του Αυλώνα.Στις 5 Μαρτίου του 1941 ο Κοσμάς συμμετείχε σε σύσκεψη των αντιστράτηγων στο Γενικό Στρατηγείο στην Αθήνα με την ιδιότητα του Διοικητή του Α' Σώματος Στρατού. Ο Κοσμάς γράφει στο βιβλίο του για τη σύσκεψη ότι «...εζητήθη τότε η γνώμη των αντιστρατήγων περί του δέοντος γενέσθαι εν περιπτώσει παραλλήλου γερμανικής επιθέσεως. Ταύτα εν συνεχεία συσκέψεων και συζητήσεων της ελληνικής ανωτάτης πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας μετά των αφιχθέντων εις Αθήνας Βρετανών πολιτικών και στρατιωτικών. Ας σημειωθή ότι το περιεχόμενον των ελληνοβρετανικών πολιτικών συζητήσεων μόλις προσφάτως εγνωστοποιήθη» [2]. Ο Κοσμάς και οι αντιστράτηγοι Μάρκος Δράκος και Δημήτριος Παπαδόπουλος εξέφρασαν την γνώμη ότι εν όψει της Γερμανικής επιθέσεως ήταν σκόπιμο να μη βρίσκεται βρετανική ένοπλη δύναμη σε Ελληνικό έδαφος και μάλιστα τόσον ασθενής ώστε να συνιστά ευκαιρία και δικαιολογία για την επιτιθέμενη Γερμανία. Η άποψη του Κοσμά θεωρήθηκε ως διαφωνία με την γενικότερη γραμμή του Γενικού Επιτελείου Στρατού και την ίδια ημέρα αντικαταστάθηκε από τη θέση του Διοικητού του Α' Σώματος Στρατού και στις 7 Μαρτίου τέθηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία [3], όπως και οι στρατηγοί Δράκος και Παπαδόπουλος, από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κορυζή. Την ίδια ημέρα που του αναγγέλθηκε η αυτεπάγγελτη αποστρατεία του ο στρατηγός Κοσμάς με σημείωμα που επέδωσε στον Προσωπάρχη του Υπουργείου Στρατιωτικών ζήτησε να υπηρετήσει ως έφεδρος όπου κρίνεται αναγκαία η παρουσία του, όμως το αίτημα του δεν έγινε δεκτό. Ο στρατηγός Κοσμάς επανήλθε στην ενεργό δράση την 20η Μαΐου 1941 μετά από απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας υποστράτηγου Γεωργίου Μπάκου επί πρωθυπουργίας του στρατηγού Γεωργίου Τσολάκογλου.
Αιχμάλωτος πολέμου
Ο στρατηγός Κοσμάς μετά την κατάρρευση του μετώπου, την Γερμανική Εισβολή τον Απρίλιο του 1941 και τη συνθηκολόγηση της Ελλάδος, παρέμεινε στη χώρα. Στη διάρκεια της κατοχής ο Γεώργιος Κοσμάς εντάχθηκε ως μέλος στην αντιστασιακή οργάνωση «Στρατιωτική Ιεραρχία», αντιστασιακή οργάνωση των στρατηγών, την οποία δημιούργησε ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος. Οι Γερμανοί τον συνέλαβαν, όπως και τους στρατηγούς Αλέξανδρο Παπάγο, Παναγιώτη Δέδε, Κώστα Μπακόπουλο και Ιωάννη Πιτσίκα, όλοι τους αρχηγοί Σωμάτων Στρατού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και χωρίς να του επιτρέψουν να επικοινωνήσει με την οικογένεια του, τον μετέφεραν στο Τατόϊ και στη συνέχεια μ’ ένα παλαιό αεροπλάνο στην Θεσσαλονίκη.Από τη Θεσσαλονίκη, ο Κοσμάς μεταφέρθηκε σιδηροδρομικώς στην Γερμανία όπου έφτασε στις 3 Αυγούστου 1943 και κρατήθηκε στο φρούριο του Καινιχστάϊν που ήταν εξαρχής ο τελικός του προορισμός. Εκεί του ανακοινώθηκε ότι είναι αιχμάλωτος πολέμου. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας η διοίκηση του φρουρίου του κοινοποίησε διαταγή μετακινήσεως στο στρατόπεδο Οριάνεμπουργκ. Αργότερα ο Κοσμάς και ολόκληρη η ομάδα των Ελλήνων στρατηγών μεταφέρθηκαν στο Νταχάου. Στις αρχές Μαρτίου 1945, ο Γεώργιος Κοσμάς και οι συνάδελφοι του ελευθερώθηκαν από τα Αμερικανικά στρατεύματα, που τους μετέφεραν οδικώς στη Βερόνα και στη συνέχεια αεροπορικά στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου κατέλυσαν σε ξενοδοχείο. Τον ίδιο μήνα, Έλληνες αξιωματικοί, απεσταλμένοι της Ελληνικής κυβερνήσεως, τους μετέφεραν με ειδική πτήση Αμερικανικού αεροσκάφους στο αεροδρόμιο Χασανίου στην Αθήνα.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Την 1η Ιανουαρίου 1946, ο Κοσμάς κατελήφθη από το όριο ηλικίας που ο νόμος ορίζει ως χρόνο αποστρατείας μετά την συμπλήρωση του. Το 1947 ο πρωθυπουργός Δημήτριος Μάξιμος τον όρισε και ο Κοσμάς υπηρέτησε έως τα μέσα του 1948, ως Γενικός Κυβερνήτης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στις αρχές του 1949 ανακλήθηκε από την αποστρατεία και στις 21 Ιανουαρίου του ίδιου χρόνου ορίστηκε Αρχηγός Γ.Ε.Σ., [Γενικό Επιτελείο Στρατού], και πρόεδρος του συμβουλίου Αρχηγών των Επιτελείων. Στη διάρκεια της θητείας του επανίδρυσε την Σ.Μ.Υ, [Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών], του Ελληνικού στρατού και φρόντισε την βελτίωση της ποιότητος της. Παρέμεινε στη θέση του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Στρατού μέχρι τις 16 Μαρτίου του 1951, όταν αποστρατεύθηκε οριστικά.Πολιτική δράση
Μετά την αποστρατεία του αναμίχθηκε στην πολιτική και εκλέχθηκε βουλευτής Μεσσηνίας στις εθνικές εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 και επανεκλέχθηκε σε κείνες της 16ης Νοεμβρίου 1952, αντιπροσωπεύοντας την επαρχία Πυλίας. Τον Αύγουστο του 1954 ο Αλέξανδρος Παπάγος κατέθεσε προσφυγή στον Ο.Η.Ε., [Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών], ζητώντας την αυτοδιάθεση της Κύπρου. Σε Αθήνα και Λευκωσία άρχισαν συλλαλητήρια υπέρ της Ενώσεως, η Αγγλία αντέδρασε και οι Η.Π.Α. δήλωσαν ότι θα καταψηφίσουν, όπως συνέβη και με άλλες χώρες φιλικές προς την Ελλάδα, στην ψηφοφορία του Δεκεμβρίου. Μετά την αποτυχία ο Παπάγος κάλεσε στο γραφείο του τον Γεώργιο Κοσμά και του ανέθεσε την οργάνωση ανταρτικού αγώνα στην Κύπρο υπό την αρχηγία του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα-Διγενή και ο Κοσμάς με συνεργάτες του από τα χρόνια της Κατοχής, οργάνωσε το αντάρτικο του Γρίβα. Ο Κοσμάς υπηρέτησε ως Υπουργός-Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος στην Κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου από τις 15 Δεκεμβρίου 1954 έως τις 24 Μαΐου 1955, καθώς η κυβέρνηση Παπάγου μετονόμασε τη γενική διοίκηση Βορείου Ελλάδος σε υπουργείο Βορείου Ελλάδος και ο Κοσμάς ονομάστηκε υπουργός στις 25 Μαΐου [4] και έως τις 6 Οκτωβρίου του ίδιου έτους άσκησε καθήκοντα Υπουργού Βορείου Ελλάδος [5] [6] κι έγινε ο πρώτος πολιτικός που ανέλαβε το νεοσύστατο αυτό υπουργείο. Μετά το θάνατο του πρωθυπουργού στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου ο Κοσμάς αποσύρθηκε από την πολιτική και ιδιώτευσε. Σύμφωνα με τον ιστότοπο της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος το όνομα του περιλαμβάνεται μεταξύ των επιφανών Ελλήνων Τεκτόνων [7] ως μέλος της Στοάς «Πέλλα».Διακρίσεις
Ο Γεώργιος Κοσμάς τιμήθηκε με πολλά μετάλλια και διακρίσεις, μεταξύ τους:- Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας,
- Πολεμικός Σταυρός Α' τάξεως, στις 22 Φεβρουαρίου 1941, για τη δράση του στις μάχες του μετώπου της Βορείου Ηπείρου μετά την 21η Νοεμβρίου του 1940,
- Μετάλλιο Εξαιρέτων πράξεων,
- Σταυρός του Τάγματος του Γεωργίου Α' μετά ξιφών,
- Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου,
- Ανώτερος Ταξιάρχης της Αμερικανικής Συμπολιτείας, από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Χάρρυ Τρούμαν.
Συγγραφικό έργο
Έγραψε το αποκαλυπτικό βιβλίο- «Ελληνικοί Πόλεμοι. Βαλκανικοί-Ελληνοϊταλικός-Συμμοριτοπόλεμος», το οποίο δημοσιεύθηκε το 1967, μετά το θάνατό του, από τις εκδόσεις «Ελληνικόν Φως».
Το τέλος του
Στις αρχές του 1964 ο στρατηγός Κοσμάς ασθένησε από συνάχι, όπως πίστευε ο ίδιος και δεν έδωσε σημασία στα συμτώματα της γρίπης που τον καθήλωσε για λίγες ημέρες στο κρεβάτι. Στις 7 Ιανουαρίου το βράδυ υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο απόροια της ασθενείας του, το οποίο συνδυάστηκε από εγκεφαλική αιμορραγία. Μεταφέρθηκε άμεσα στο Ν.Ι.Μ.Τ.Σ., [Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού], όπου έζησε τις επόμενες τριάντα έξι ημέρες παλεύοντας καθημερινά με το θάνατο. Πέθανε στις 3 η ώρα μετά το μεσημέρι της Τρίτης 11 Φεβρουαρίου 1964. Στην νεκρώσιμη ακολουθία του στρατηγού Κοσμά παραβρέθηκε σύσσωμη η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της εποχής. Τάφηκε στο ειδικό για τους Αξιωματικούς τμήμα του Α' νεκροταφείου Αθηνών και ο τάφος του βρίσκεται μεταξύ εκείνων του Στυλιανoύ Kιτριλάκη και του Δημητρίου Γιαντζή.Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Ελληνικοί Πόλεμοι. Βαλκανικοί. Ελληνοϊταλικός. Συμμοριτοπόλεμος. Ολόκληρο το βιβλίο του στρατηγού Γεωργίου Κοσμά
- Ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ στην κατασκήνωση των Λόχων Ορεινών Καταδρομών. Video, Ιστορικό Αρχείο ΕΡΤ, Γεγονότα Δεκαετίας 1950.
- Κοσμάς Γεώργιος Μεγάλη Στοά της Ελλάδος
Παραπομπές
«Στρατηγέ μου,
Δια σημερινής αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου και Διατάγματος δημοσιευθέντος εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ετέθητε εις αυτεπάγγελτον αποστρατείαν, καθώς και οι Αντιστράτηγοι Δράκος και Παπαδόπουλος. Ο κ. Υπουργός να κοινοποιηθή εντός της σήμερον. Η αιτιολογία είναι ότι η περαιτέρω παραμονής σας εις το στράτευμα δεν προάγει τα συμφέροντα της Υπηρεσίας, όπως είχεν αποστρατευθή προ του πολέμου και ο Στρατηγός Γιαλίστρας. Τι περισσότερον δεν γνωρίζω ει μη ότι εις την Στρατιάν Ηπείρου πηγαίνει ο Πιτσίκας και εις το Α’ Σώμα Στρατού ο Δεμέστιχας και εις το Β' ο Μπάκος.»]
- Κοσμάς Γεώργιος Μεγάλη Στοά της Ελλάδος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου