Στο Ναυαρίνο άναψε ο λύχνος της ελληνικής Ελευθερίας Του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΚΟΒΙΣΤΑ

Στο Ναυαρίνο άναψε ο λύχνος
της ελληνικής Ελευθερίας

Του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΚΟΒΙΣΤΑ

ΟΤΑΝ ο Μωχάμετ Άλη διορίστηκε πασάς της Αιγύπτου, φεύγοντας από την Καβάλα, πήρε μαζί του και τον προστατευόμενό του Ιμπραήμ, γιο Ελληνίδας δούλας του, τον οποίο υιοθέτησε και έχρισε αργότερα διάδοχό του. Ο Ιμπραήμ σπούδασε και έγινε ένας εξαίρετος στρατηγός. Μάλιστα, σαν πασάς της Αιγύπτου, αφού ανασυγκρότησε τον αιγυπτιακό στρατό, εξεστράτευσε εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Θα την είχε καταλάβει, αν οι αγγλογαλλικές δυνάμεις δεν τον σταματούσαν, λίγο πριν μπει στην Μικρά Ασία.
Η αδυναμία των πασάδων να καταστείλουν την Ελληνική Επανάσταση, ανάγκασε τον σουλτάνο να ζητήσει βοήθεια από τον Μωχάμετ Άλη. Ο πασάς της Αιγύπτου είχε δημιουργήσει έναν ισχυρό τακτικό στρατό. Η Αίγυπτος, μετά το Βατερλώ, είχε γίνει τόπος καταφυγής των Γάλλων αξιωματικών του Ναπολέοντα. Αυτοί οργάνωσαν τον Αιγυπτιακό στρατό. Όπως λέει και ο εθνικός ποιητής: «Αραπιάς άτι, Γάλλου νους...». Με ισχυρό στόλο ξεκίνησε από την Αίγυπτο και μέχρι να φθάσει στην Κορώνη είχε λεηλατήσει τα νησιά του Αιγαίου που βοηθούσαν με πλοία τον στόλο των Ελλλήνων. Επιτελάρχη είχε τον εξισλαμισθέντα Γάλλο Οκτάβ ντε Σεβ και το ναυτικό επιτελείο του το αποτελούσαν έξι Γάλλοι αξιωματικοί με επικεφαλής τον πλοίαρχο Λετελιέ.
ΤΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Ο Ιμπραήμ έφθασε στην Κορώνη στις 11 και 12 Φεβρουαρίου 1825 και βρήκε μια χώρα διαλυμένη από τους δύο εμφυλίους του 1823. Τα λεφτά των δανείων είχαν κατασπαταληθεί και είχαν απομείνει οι υπέρογκοι τόκοι. Ο Ανδρούτσος είχε δολοφονηθεί στην Ακρόπολη, ο Κολοκοτρώνης με άλλους Πελοποννησίους αξιωματικούς είχαν φυλακιστεί στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Ύδρα και ο Καραϊσκάκης φυγοδικούσε στην ορεινή Ρούμελη. Ο Ιμπραήμ κατέλαβε την Κορώνη χωρίς αντίσταση και την χρησιμοποίησε για προγεφύρωμα,
καταλαμβάνοντας στην συνέχεια την Μεθώνη και την Πύλο, εξασφαλίζοντας συνεχή ανεφοδιασμό με τον στόλο του. Ήλθαν και νέες ενισχύσεις και ο Ιμπραήμ άρχισε να λεηλατεί την Πελοπόννησο.
Ο πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης Λάζαρος Κουντουριώτης παρέδωσε την διοίκηση των κατά ξηρά επιχειρήσεων στον Υδραίο πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρτη, ο οποίος επέλεξε να δώσει μάχη στο ανοικτό πεδίο στα Κρεμμύδια, με αποτέλεσμα να συντριβούν οι ελληνικές δυνάμεις. Ούτε η απελευθέρωση του Κολοκοτρώνη μπόρεσε να αντιστρέψει την κατάσταση. Ιδιαίτερα μετά και την πτώση του Μεσολογγίου, η Ελληνική Επανάσταση είχε κατασταλεί. Ελεύθερη είχε μείνει η ορεινή Ρούμελη, η Ακροναυπλία και η Μάνη, που είχε ταπεινώσει τα αιγυπτιακά στρατεύματα στις μάχες της Βέργας, του Πολυάραβου και της Κακιάς Σκάλας.
Λίγο πριν από την πτώση του Μεσολογγίου, οι Άγγλοι και οι Ρώσοι, φοβούμενοι την επιρροή των Γάλλων στους Αιγυπτίους, συμφώνησαν στην Πετρούπολη να δοθεί στους Έλληνες πολιτική ελευθερία, δηλαδή να δημιουργηθεί έναν αυτόνομο κράτος, αλλά υποτελές στον σουλτάνο. Οι Αγγλογάλλοι δεν αποφάσιζαν να μειώσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που αποτελούσε ένα φυσικό ανάχωμα στην κάθοδο των Ρώσων στην Μεσόγειο. Αλλά και οι Ρώσοι δεν επιθυμούσαν ένα διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τα συμφέροντα των Αγγλογάλλων, που θα επάνδρωναν με τα στρατεύματά τους το ανάχωμα.. Από κοντά ακολουθούσαν και οι Αυστριακοί που ήθελαν να διασφαλίσουν την δίοδό τους προς την Αδριατική μέσω της Κροατίας.
Τα πράγματα άλλαξαν μετά τις ήττες του Ιμπραήμ στην Μάνη, την πτώση του Μεσολογγίου και τις ωμότητες του Ιμπραήμ, που φούντωσαν ένα νέο φιλελληνικό πνεύμα. Από την άλλη, μέσα στα ίδια τα σπλάχνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γεννιόταν μια ανεξέλεγκτη ισχυρή στρατιωτική δύναμη, την οποία καθοδηγούσαν Γάλλοι αξιωματικοί του Ναπολέοντα, οιωνεί εχθροί της Ιεράς Συμμαχίας. Έτσι τον Ιανουάριο του 1827 οι Γάλλοι υπέβαλαν στην κρίση της αγγλικής διπλωματίας ένα σχέδιο ειρήνευσης στην περιοχή. Έτσι υπογράφηκε το πρώτο Πρωτόκολλο της Πετρούπολης, που προέβλεπε την δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους, αλλά δεν υποχρέωνε την Υψηλή Πύλη να αποδεχθεί τους όρους του.
ΠΩΣ ΦΘΑΣΑΜΕ
ΣΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν ευνοϊκή τροπή για τους Έλληνες με τον διορισμό Ρώσου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη του Ριπομπιέρ, ο οποίος κόμισε μήνυμα του τσάρου προς το σουλτάνο να δεχθεί τους όρους του Πρωτοκόλλου της Πετρούπολης και την απειλή ότι, αν δεν τους δεχθεί, η Ρωσία θα τους επιβάλει δια της βίας. Αυτό έσυρε και τους Αγγλογάλλους προς τις φιλελληνικές θέσεις, από το φόβο μήπως η Ρωσία κατέβει στην Μεσόγειο και αποκτήσει τον έλεγχο των Στενών. Δεν ξέρουμε αν ήταν τόσο φιλέλληνας ο τότε Άγγλος πρωθυπουργός Τζόρτζ Κάνιγκ, ή συμφώνησε για να σταματήσει την μονομερή επέμβαση της Ρωσίας. Πάντως, με τον εξάδελφό του πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη Στράτφορντ Κάνιγκ, πίεζε τον σουλτάνο.
Στις 6 Ιουλίου 1827 οι τρεις μεγάλες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, υπογράφουν Νέο Πρωτόκολλο με τους ίδιους όρους με το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης, αλλά με μια ουσιώδη διαφορά. Αυτή την φορά έδιναν περιθώριο στον σουλτάνο να τους αποδεχθεί σε τριάντα ημέρες, ειδάλλως θα επέμβαιναν δυναμικά οι ίδιες. Όμως, ιδιαίτερα μετά την κατάληψη της Ακρόπολης της Αθήνας, ο σουλτάνος κράτησε μια πιο αδιάλλακτη στάση. Ίσως έχοντας και την κάλυψη της Αυστρίας. Την αδιαλλαξία του ενίσχυσε ένα τυχαίο γεγονός, ο θάνατος του Τζορτζ Κάνιγκ, που χαροποίησε και τον σουλτάνο και τον Μέτερνιχ.
Πρωθυπουργός στην Αγγλία έγινε ο δούκας του Ουέλιγκτον, ο οποίος εξέφραζε τους εμπορικούς κύκλους του Λονδίνου, οι οποίοι δεν ήθελαν ανταγωνιστές τους ανεξάρτητους Έλληνες. Ξέχωρα όμως από αυτό, θα πρέπει να ΄χουμε υπ’ όψη μας ότι Αγγλία και Γαλλία με το καθεστώς των διομολογήσεων (δάνειζαν τον σουλτάνο και αποκτούσαν εμπορικά προνόμια) είχαν εισχωρήσει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και δεν είχαν καμιά όρεξη να τα χάσουν. Οι μόνοι που έμεναν έξω ήταν οι Ρώσοι, οι οποίοι πίεζαν στρατιωτικά και πολιτικά με αυτοανακήρυξη τους σε προστάτες των ορθοδόξων χριστιανών της αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα των Βαλκανίων.
Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Από την μια μεριά οι πιέσεις της Ρωσίας και από την άλλη η εντολή του σουλτάνου να ενωθούν αιγυπτιακός και οθωμανικός στόλος, ανησύχησαν τους συμμάχους. Έτσι , σχημάτισαν στόλο με πλοία των τριών δυνάμεων τα οποία έπλευσαν στις ελληνικές θάλασσες. Οι εντολές που έδωσαν στους τρεις ναυάρχους, τον Άγγλο Κόδριγκτων, τον Γάλλο Δεριγνύ και τον Ρώσο Χέυδεν, ήταν να μην εμπλακούν σε σύγκρουση με τον αιγυπτιακοθωμανικό στόλο. Η αποστολή τους ήταν να αποτρέπουν μεταφορά των αιγυπτιακών στρατευμάτων για να κτυπούν ελληνικές περιοχές, αλλά και να αποτρέπουν επιχειρήσεις με πυρπολικά των Ελλήνων εναντίον του εχθρικού στόλου.
Μετά από μια εμπλοκή του συμμαχικού στόλου έξω από τον Πατραϊκό Κόλπο, τον Σεπτέμβριο, ο αιγυπτιακοθωμανικός στόλος ναυλώχησε στο λιμάνι του Ναυαρίνου. Τότε ο συμμαχικός στόλος πήρε θέσεις έξω από την Σφακτηρία και απέτρεπε την έξοδο του εχθρικού στόλου. Το πρωί της 20ης Οκτωβρίου ο συμμαχικός στόλος μπήκε μέσα στο Ναυαρίνο και στάθηκε απέναντι στον αιγυπτιακοθωμανικό, που είχε παραταχθεί σε σχήμα πετάλου με επικεφαλής τον Ταχήρ πασά. Η δύναμη του αιγυπτιακοθωμανικού στόλου ήταν 89 πλοία και ο συμμαχικός αριθμούσε 27 πλοία, 12 αγγλικά, 8 ρωσικά και 7 γαλλικά.
Ο αιγύπτιος ναύαρχος Μωχαρέμ έστειλε μια βάρκα στην αγγλική ναυαρχίδα «Ασία» και ζήτησε να βγεί ο συμμαχικός στόλος έξω από το λιμάνι. Ο Κόδριγκτων απάντησε ότι ήλθε να δώσει εντολές και όχι να πάρει. Τότε ένα πυρπολικό κινήθηκε εναντίον της «Ασίας» και ο Κόδριγκτων διέταξε τον υποπλοίαρχο Φιτσρόυ να απομακρύνει το πυρπολικό. Καθώς η άκατος πλησίαζε από το πυρπολικό άρχισαν να πυροβολούν και σκοτώθηκαν ο Φιτσρόυ και άλλοι άνδρες. Το αιγυπτιακό πλοίο «Εσμίνα» έβαλε κατά της γαλλικής ναυαρχίδας «Σειρήνα» και ο Δεριγνύ έδωσε διαταγή σφοδρού βομβαρδισμού του εχθρικού πλοίου. Σε λίγα λεπτά η σύγκρουση είχε γενικευθεί. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό για τους Αιγυπτίους. Ο αιγυπτιακοθωμανικός στόλος καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς και χάθηκαν 6.000 άνδρες. Οι συμμαχικές απώλειες ήταν 170 άνδρες και 2 πλοία.
Ο απόηχος της Ναυμαχίας
Την συμμαχική νίκη στο Ναυαρίνο η Ευρώπη την υποδέχθηκε με διαφορετικό τρόπο. Η Πετρούπολη πανηγύρισε, ο Μέτερνιχ την
χαρακτήρισε αρχή του χάους. Στο Λονδίνο ο βασιλέας Γεώργιος την χαρακτήρισε «ανοησία» και ο Ουέλιγκτον «ατυχές και απαίσιο γεγονός. Πολλοί ζήτησαν να παραπεμφθεί ο Κόδριγκτων στο Ναυτοδικείο, γιατί παρέβη την εντολή να μην εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις. Καθαιρέθηκε όμως από τον βαθμό του. Αργότερα αποκαταστάθηκε, αλλά στάλθηκε να υπηρετήσει σε ένα νησί του Ειρηνικού όπου προσβλήθηκε από τροπική ασθένεια και πέθανε.
Ήταν όμως πλέον φανερό ότι η ελληνική ελευθερία ήταν ένα γεγονός. Το πρόβλημα τότε για τις μεγάλες δυνάμεις ήταν ο ανταγωνισμός να έχουν τον έλεγχο του νέου κρατιδίου. Αρχικά, είχε αποφασιστεί να ελευθερωθεί μόνον η Πελοπόννησος και κάποια κοντινά νησιά του Σαρωνικού. Τα πράγματα περιέπλεξε η επιλογή του Καποδίστρια για κυβερνήτη. Οι Αγγλογάλλοι τον έβλεπαν εχθρικά, όχι μόνον γιατί ήταν υπουργός Εξωτερικών του τσάρου, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ καλά ότι ήταν ανεπηρέαστος με στόχο να υπηρετήσει τα ελληνικά συμφέροντα. Αυτό φάνηκε με την εντολή που έδωσε στον Δημήτριο Υψηλάντη να εκστρατεύσει στην Ρούμελη και να μεγαλώσει τα κρατικά όρια μέχρι την Ήπειρο και την Θεσσαλία και την προσάρτηση της Εύβοιας.
Με πρόσχημα την αποτροπή στρατιωτικών επιχειρήσεων αποβιβάστηκαν στο Ναυαρίνο 10.000 Γάλλοι στρατιώτες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζών, που με δική ρου υπόδειξη δημιουργήθηκε η πόλη της Πύλου. Στην ουσία όμως για να ελέγχει την εσωτερική κατάσταση. Αυτό φάνηκε, όταν στο Άργος κατέσφαξε τους καποδιστριακούς, μετά τον εμφύλιο που ακολούθησε την δολοφονία του κυβερνήτη. Αυτά τα αντικρουόμενα συμμαχικά συμφέροντα καθυστέρησαν την κήρυξη του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους κατά τρία χρόνια. Το αναγνώρισαν, όταν ήταν πλέον σίγουρο ότι θα το έχουν κάτω από τον απόλυτο έλεγχό τους. Αυτή την αρχή ελευθερίας πληρώνουμε ακόμα και σήμερα, ελεύθεροι αλλά κάτω από απόλυτο έλεγχο, ανεξάρτητα από τον «προστάτη».