Ανάκτορο Νέστορα
Θα συντηρηθεί με απόφαση του ΚΑΣ

Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της μυκηναϊκής Ελλάδας, το ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο, πρόκειται να αναστηλωθεί. Κατά τη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), που έγινε την περασμένη Τρίτη 31 Μαΐου, τα μέλη του γνωμοδότησαν ομόφωνα υπέρ της μελέτης που εισηγήθηκε η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων.


Το ανάκτορο του Νέστορα διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, θεωρείται μάλιστα το καλύτερα σωζόμενο μυκηναϊκό ανάκτορο. Βρίσκεται στο λόφο του Επάνω Εγκλιανού, σε απόσταση 14 χλμ. βόρεια της Πύλου και 4 χιλιόμετρα νότια της Χώρας. Λόγω της φυσικής του οχύρωσης, η περιοχή δεν είχε κυκλώπεια τείχη, σε αντίθεση με τις Μυκήνες.
Στο λόφο, ύψους 150 μ., υπήρχε εγκατάσταση της Μέσης Εποχής του Χαλκού, ενώ από τις αρχές του 13ου αιώνα π.Χ. η έκτασή του περιορίστηκε μόνο για το διοικητικό κέντρο και τα συναφή οικοδομήματα. Άκμασε από το 1300 π.Χ. έως το 1200 π.Χ. και καταστράφηκε από πυρκαγιά, η οποία αποδείχτηκε σωτήρια για τη διατήρηση των πινακίδων της Γραμμικής Β΄, που βρέθηκαν άφθονες στην περιοχή.
Πρόκειται για 1.100 και πλέον πινακίδες της πρώτης γραφής της ελληνικής γλώσσας, που εντοπίστηκαν κατά τις ανασκαφές, επιβεβαιώνοντας την ορθότητα της αποκρυπτογράφησής της από τον Μάικλ Βέντρις (Michael Ventris) το 1952 και δίνοντας πολύτιμα στοιχεία για την έντονη βιοτεχνική και εμπορική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε με επίκεντρο το ανάκτορο.
Αν και η περιοχή ερευνήθηκε τον 19ο αιώνα από τον Ερρίκο Σλίμαν, το ανάκτορο επισημάνθηκε το 1939 από τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, έρευνα που ολοκλήρωσε ο Καρλ Μπλέγκεν (Carl Blegen) από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι. Οι ανασκαφές, που σταμάτησαν με την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, επαναλήφθηκαν το 1952. Έκτοτε και μέχρι το 1966 -και μετά από δεκαπέντε ανασκαφικές περιόδους- το ανάκτορο αποκαλύφθηκε σταδιακά και εξερευνήθηκαν όλες οι περιοχές πάνω και κάτω από την ακρόπολη.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα συγκρότημα κτηρίων με 105 ισόγεια διαμερίσματα και άλλους χώρους. Τα κύρια κτήρια είναι τέσσερα -το νοτιοδυτικό, το κεντρικό, το βορειοανατολικό και η αποθήκη οίνου-, ενώ τα σημαντικότερα διαμερίσματα είναι η μεγάλη ορθογώνια Αίθουσα του Θρόνου με την κυκλική εστία, το λουτρό με τον πήλινο λουτήρα και οι αποθήκες με τα πολυάριθμα αποθηκευτικά αγγεία.
Πολύχρωμες τοιχογραφίες,
πλούσιος διάκοσμος
Το ανάκτορο ήταν διώροφο, διακοσμημένο με πολύχρωμες τοιχογραφίες. Ο Πυρήνας του Μεγάρου, στο κεντρικό κτήριο, ήταν πλούσια διακοσμημένος. Το ίδιο και το Προστώο και ο Προθάλαμος, οι οποίοι ήταν στολισμένοι με ξύλινες επενδύσεις και νωπογραφίες και με δάπεδα που έφεραν γραπτό διάκοσμο. Στην επιβλητική Αίθουσα του Θρόνου υπήρχαν πολύχρωμες νωπογραφίες και στους τέσσερις τοίχους, ενώ το δάπεδο έφερε γραμμικά σχέδια σε κόκκινο, κίτρινο, μπλε, λευκό και μαύρο χρώμα -στο δάπεδο μπροστά από το Θρόνο υπήρχε μια φυσιοκρατική παράσταση χταποδιού. Η εστία έφερε σπειροειδείς διακοσμήσεις.

Η σημερινή κατάσταση
Παρά την καλή διατήρηση του ανακτόρου, τα προβλήματα συντήρησης δεν είναι λίγα. Σχεδόν στο σύνολό τους οι εσωτερικοί τοίχοι έχουν επικαλυφθεί με ιζήματα, λάσπη και άλατα, ενώ τα κατάλοιπα των τοιχοδομών στο εσωτερικό του κεντρικού κτηρίου, που σώζονται σε επίπεδο ύψους έως 1,20 μ., διατηρούνται σε διαταραγμένη μορφή.
Επιπλέον, το αρχαίο ασβεστοκονίαμα παρουσιάζεται σε κάποιους χώρους σαθρό και με ρωγμές, δημιουργώντας εξάρσεις και καθιζήσεις. Τα πήλινα θρανία, τα βάθρα και οι εστίες, αν και βρίσκονται σε καλή κατάσταση, έχουν δεχτεί επεμβάσεις και επικαλύψεις με νεότερα επιχρίσματα, αλλάζοντας την αρχική εικόνα. Το ίδιο συμβαίνει και με την αρχική διακόσμηση των δύο εστιών, καθώς οι επικαθίσεις ιζημάτων και αλάτων εμποδίζουν την αναγνωσιμότητα του διακόσμου τους. Όσο για την κεντρική εστία του ανακτόρου, η οποία μοιάζει πολύ με την εστία των Μυκηνών, φέρει ρωγμές και απώλειες του αρχικού κονιάματος. Γι’ αυτό, λοιπόν, προτείνονται να γίνουν -μεταξύ άλλων- καθαρισμοί και στερεώσεις τοιχοδομών και τοίχων, αφαίρεση επισφαλών τμημάτων σε τμήματα των εσωτερικών τοίχων και συγκράτηση με κονίαμα όσων λίθων είναι ετοιμόρροποι. Για τα κεραμικά στοιχεία προτείνεται καθαρισμός και αποκατάσταση, ενώ για τα δάπεδα προβλέπεται καθαρισμός και στερέωση των ασβεστοκονιαμάτων που διασώζονται. Για τα επιχρίσματα που διατηρούνται στα κατώτερα τμήματα αρκετών τοίχων θα γίνει στερέωση, το ίδιο και για τα αποκολλημένα τμήματα κονιάματος στο υπόστρωμα, ενώ για το ζωγραφικό διάκοσμο θα υπάρξει στερέωση στα σημεία όπου έχει αποκολληθεί το χρωματικό στρώμα.
Ελ. Μάρκου