ΚΑΛΑΜΑΤΑ   ΠΡΩΤΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ ΤΟΥ 21 "Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας βαρύνει πρό ενός αιώνος επί των δυστυχών Ελλήνων της Πελοποννήσου. Η σκληρότης έφθασεν εις τοιούτον βαθμόν , ώστε δεν έμενεν εις τα θύματα ειμή η αναπνοή της ζωής δια να εκπέμπει τους στεναγμούς των. Εις τοιαύτην πραγμάτων κατάστασιν, στερημένοι των δικαιωμάτων μας, απεφασίσαμε ομοθυμαδόν να λάβωμεν τα όπλα κατά των τυράννων μας. Πάσα φιλονεικία ή διαίρεσις εσωτερική παρεδόθη εις λήθην ως καρπός της τυραννίας και όλοι αναπνέομεν τον αέρα της ελευθερίας. Αι χείρες μας συνέτριψαν τας αλύσεις των και ήδη επιτίθενται κατά των βαρβάρων. Δεν τρέχομεν πλέον νυχθημερόν εκτελούντες τας αγγαρείας ενός άσπλαχνου κυρίου. Τα στόματά μας εως άρτι κεκλεισμένα ή εις μάτην παρακαλούντα τους δημίους μας, ηνοίχθησαν και άδουσιν μεγαλοφώνως αυτήν την απελευθέρωσιν την οποίαν ορκιζόμεθα να απολαύσωμεν ή να αποθάνωμεν. Επικαλούμεθα λοιπόν την βοήθειαν και την συδρομήν όλων των πεπολιτισμένων Εθνών της Ευρώπης δια να φθάσωμεν το ταχύτερον τον σκοπόν του δικαίου και ιερού επιχειρήματός μας, να κατακτήσωμεν τα δικαιώματά μας και να αναστήσωμεν το δυστυχές έθνος μας. Η Ελλάς, η μήτηρ μας, υπήρξε η εστία των φώτων τα οποία διεχύθησαν εις Υμάς. Όπλα, χρήματα και συμβουλές, ταύτα περιμένομεν από Υμάς. Σας εγγυώμεθα την ευγνωμοσύνην την οποίαν θα σας αποδείξωμεν εις ευτυχεστέρους καιρούς." Εν τω στρατοπαίδω Καλαμάτας Τη 24η Μαρτίου 1821 ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ Ηγεμών και αρχιστράτηγος και η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΓΕΡΟΥΣΙΑ Αναπαράσταση της Επανάστασης 23 Μαρτίου 1821 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Η παρουσία σας στην πόλη της Καλαμάτας μπορεί να συνδυαστεί κάλλιστα με επισκ έψεις σε πολλές περιοχές απείρου κάλλους και ιδιαίτερης αρχαιολογικής και θρησκευτικής αξίας. Για τον λόγο αυτόν, προκρίναμε ότι θα πρέπει να σας προτείνουμε μια σειρά τ έτοιων επισκέψεων υπό μορφή κυρίως μονοήμερων επισκέψεων με όσο περισσότερες πληροφορίες μπορέσαμε να συλλέξουμε για σας. Η ίδια η πόλη της Καλαμάτας έχει μια σειρά μνημείων που αξίζει ο καθένας να επισκεφτεί. Πρόκειται για μια πόλη με πλούσια ιστορία (όπως άλλωστε κάθε γωνιά της πατρίδας μας) που αρχίζει δειλά από τα αρχαία χρόνια, για να περάσει μέσα από τη δόξα του Βυζαντίου, τη Φραγκοκρατία, τη μαύρη περίοδο της τουρκικής κυριαρχίας αλλά και των φημισμένων οπλαρχηγών της, ως την απελευθέρωση και τη συγκρότηση της Ελλάδας σε ένα σύγχρονο κράτος. Ι. Αρχαία χρόνια Η ιστορία της πόλης αρχίζει γύρω στα 1600 π.Χ. με την ίδρυση της αρχαίας πόλεως των Φαρών ή Φηρών ή Φηρής στην περιοχή του σημερινού κάστρου, όπου ο μύθος συναντώντας την πραγματικότητα θέλει ως πρώτο οικιστή τον Φάρι, γιο του Ερμή και της Φιλοδάμειας, κόρης του Δαναού. Η κόρη του Φάρι Τηλεγόνη, παντρεύτηκε τον Αλφειό, με τον οποίον απέκτησαν τον Ορσίλοχο. Αυτός με τη σειρά του γέννησε τον Διοκλή. Η πόλη μνημονεύεται αρχικά τόσο στην ομηρική Ιλιάδα (τέσσερις φορές), όσο και στην Οδύσσεια (μία). Ενδεικτικά να αναφέρουμε δύο απ' αυτές, τις πιο χαρακτηριστικές: οι Φαρές αποτελούσαν μια από τις πόλεις που έδινε ως προίκα ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλ έα προκειμένου να παντρευτεί την κόρη του, ενώ μνημονεύεται και μια συνάντηση του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα με τον τοπικό ηγεμόνα Ίφιτο, ο οποίος και του χάρισε το περίφημο τόξο με το οποίο φόνευσε τους μνηστήρες του θρόνου του αργότερα (άνηκε στον πατέρα του Ιφίτου, Εύρυτο). Εκτός από τον Όμηρο, αναφορές στην πόλη κάνει και ο Παυσανίας (επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι απέχει από τη θάλασσα 15 στάδια - περίπου 2,5 με 3 χλμ.). Οι Φαρές μνημονεύονται στην ιστορία πλέον και στους γνωστούς για τη διάρκεια και τη σκληρότητά τους Μεσσηνιακούς πολέμους, μεταξύ Μεσσηνίων και Σπαρτιατών, με τελική κατάληξη την υποδούλωση των πρώτων στους δεύτερους και την κατάταξή τους στην τάξη των ειλώτων. ΙΙ. Ρωμαιοκρατία - Βυζάντιο Κατά την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, η πόλη ακολουθεί την κοινή μοίρα της Ελλάδος. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τη βυζαντινή της περίοδο, εκτός από την μετονομασία της από Φαρές σε Καλαμάτα, πιθανώς από μια εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν στο κάστρο και είχε το προσωνύμιο «Καλομάτα». Βέβαια τότε η Καλαμάτα ήταν ένα ασήμαντο σχετικά πόλισμα με κύριο συστατικό του το κάστρο που δέσποζε στην περιοχή. Μετά την Δ' Σταυροφορία (1204) η Καλαμάτα όπως και ολόκληρη η Πελοπόννησος καταλαμβάνονται από τους Φράγκους. Τότε έχουμε μια λαμπρή εποχή για την Καλαμ άτα, με την οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων να την κυβερνά (η περίοδος αυτή ώθησε και τον συγγραφέα Αγγελο Τερζάκη να συγγράψει και την περίφημη «Πριγκιπέσα Ιζαμπώ»). Προς το τέλος μόνο του Βυζαντίου γίνεται αναφορά στην πόλη μέσα από το περίφημο «Χρονικόν του Μορέως». Το 1428 η Καλαμάτα και η ευρύτερη περιοχή περιήλθαν στο δεσποτάτο του Μυστρά και στην οικογένεια των Παλαιολόγων. ΙΙΙ. Τουρκοκρατία - Επανάσταση 1821 Από το 1460 και μετά, ολόκληρη η Πελοπόννησος - επομένως και η Καλαμάτα - περνούν στην κυριαρχία των Τούρκων και του Μεχμέτ Β'. Έκτοτε, και μέσα από συχνές εξεγέρσεις που καταπνίγονταν όμως στο αίμα, η Τουρκοκρατία διατηρήθηκε ως την επαν άσταση του 1821. Τότε, η πόλη της Καλαμάτας αποτέλεσε κομβικό σημείο του Αγώνα για ελευθερία, καθώς υπήρξε η πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε στις 23 Μαρτίου του 1821. Οι Καλαματιανοί ή Μεσσήνιοι οπλαρχηγοί που πήραν μέρος στην Επανάσταση, ήταν και πολλοί στον αριθμό, αλλά και σημαντικοί ως πρόσωπα: Αρκεί να αναφέρουμε τον ηρωικό Παπαφλέσσα (Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος) και τον Νικηταρά τον επονομαζόμενο και Τουρκοφάγο (Νικήτας Σταματελόπουλος). ΙV. Σύγχρονη ιστορία Μόλις η χώρα απελευθερώθηκε, η πόλη της Καλαμάτας ακολούθησε την κοινή πορεία της πατρίδας: Η πόλη αναπτύχθηκε, έγινε σιγά - σιγ ά μια σύγχρονη πόλη με σημαντικό πληθυσμό, και, συνδυάζοντας το εύφορο έδαφος με την παρουσία της θάλασσας πέτυχε να θεωρείται ως μία από τις ομορφότερες πόλεις της Ελλάδας, και βέβαια ως κέντρο πολιτισμού, παρά τον εξοντωτικό σεισμό που την έπληξε τον Σεπτέμβριο του 1986. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Το πρώτο που θα πρέπει να επισκεφτεί κανείς ερχόμενος στην πόλη, είναι το τμήμα της παλιάς πόλης , στο οποίο δεσπόζει το κάστρο της, που όμως δυστυχώς είναι κλειστό από το 1986, εξαιτίας των σεισμών που δημιούργησαν σοβαρές πληγές και οι οποίες δεν έχουν ακόμα επουλωθεί. Εκεί βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής ιερός ναός της πολιούχου της πόλεως, Παναγίας Υπαπαντής, ο οποίος χτίστηκε κατά τη δεκαετία του 1860 για να στεγάσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στην περιοχή της πλατείας του ιερού ναού. Ο ναός αυτός αποτελεί ένα σημαντικό παμπελοποννησιακό προσκύνημα και εορτάζει στις 2 Φεβρουαρ ίου. Λίγα μέτρα πιο πέρα από το ιερό του ναού της Υπαπαντής, βρίσκεται το περίφημο γυναικείο μοναστήρι Αγίων Κων/νου και Ελένης (Καλογραιών) όπου είναι γνωστό για τους αργαλειούς και τα μεταξωτά υφάσματα που κάποτε δημιουργούσαν οι μοναχές. Αυτό άλλωστε αποτελεί και το σήμα κατατεθέν της πόλης («Σαν πας στην Καλαμάτα, κι έρθεις με το καλό, φέρε μου ένα μαντήλι, να δέσω στον λαιμό»). Κατεβαίνοντας την οδό Υπαπαντής, ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφτεί το Μπενάκειο Αρχαιολογικό μουσείο το οποίο στεγάζει σειρά εκθεμάτων, χαρακτηριστικών για την προϊστορία και την ιστορία της Καλαμάτας και της Μεσσηνίας. Μερικά μέτρα νοτιότερα, απαραίτητη είναι η έστω και σύντομη επίσκεψη στον μικρό, αλλά ιστορικό ιερό ναό των Αγίων Αποστόλων. Εκεί, στις 23 Μαρτίου του 1821 συγκεντρώθηκαν οι οπλαρχηγοί Κολοκοτρώνης, Αναγνωσταράς, Παπαφλέσσας, Νικηταράς κ.α. και έδωσαν όρκο για την απελευθέρωση της πατρίδας από τους Τούρκους κατακτητές. Για όσους μάλιστα έχουν καλή μνήμη, να υπενθυμίσουμε ότι ο ναός αυτός απεικονιζόταν στο χαρτονόμισμα των 5.000 δραχμών πριν την καθιέρωση του ευρώ ως επίσημου νομίσματος της χώρας. Εκτός των συγκεκριμένων σημείων - σταθμών στην ιστορία της πόλης, ο επισκέπτης μπορεί να κάνει τη βόλτα του στην πλατεία Αριστομένους , όπου βρίσκονται και σημαντικά μνημεία της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, αλλά και το Πανταζοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της πόλης, το οποίο στεγάζει μεταξύ άλλων, πινακοθήκη, και μια από τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες της χώρας, ενώ πιο κάτω, στο τέρμα της οδού Αριστομένους, να περιηγηθεί στο πάρκο του Ο.Σ.Ε., ενός μοναδικού πάρκου το οποίο αποτελεί ζωντανό μουσείο τραίνων, μιας και εκεί εκτίθενται σχεδόν όλοι οι τύποι τραίνων και μηχανών που γνώρισε το σιδηροδρομικό δίκτυο της ώρας μας. Ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, είναι και η παραλία της Καλαμάτας η οποία κάθε χρόνο βραβεύεται με γαλάζιες σημαίες, δείγμα καθαρότητας των υδάτων και οργανωμένης εξυπηρέτησης. Εκεί ο κάθε επισκέπτης μπορεί να πιει το ούζο του με τον περίφημο μεζέ (ποικιλία) τον οποίο συνιστούμε ανεπιφύλακτα ή να κάνει το μπάνιο του στις καταγάλανες ακτές.