εκδήλωση με τους αρχαιολόγους ανασκαφείς του Τάφου του Πολεμιστή.

Μία πολύ σημαντική εκδήλωση διοργανώνεται το Σάββατο 27 Μαΐου στις 7:30 στην αίθουσα Ρεξ στον πεζόδρομο της Xώρας Mεσσηνίας από τον πολιτιστικό σύλλογο Xώρας και συνδιοργανωτές την Περιφέρεια Πελοποννήσου και την Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας και το Δήμο Πύλου-Νέστορος, όπου θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με τους αρχαιολόγους ανασκαφείς του Τάφου του Πολεμιστή.
"Ο Τάφος του Πολεμιστή στο λόφο της Αρχαίας Πύλου: ευρήματα από έρευνες του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι 2015", είναι το θέμα και αφορά τις ανασκαφές που έκαναν οι Σαρον Στοκερ και ο Τζακ Davis οι οποίοι θα παρουσιάσουν μία ταινία με τα θαυμάσια και πασίγνωστα ευρήματα, από έναν ασύλητο τάφο που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το Μάιο του 2015, στο λόφο του Εγκλιανού στη Χώρα Τριφυλίας. Η ταφή είναι μοναδική και τα κτερίσματα που βρέθηκαν με το νεκρό υπογραμμίζουν τις στενές σχέσεις μεταξύ της Μεσσηνίας και της Κρήτης, γύρω στα 1.450 πΧ, στην αυγή του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Η ταινία θα παρουσιαστεί στην Αγγλική γλώσσα με ελληνικούς υπότιτλους και θα ακολουθήσει δεξίωση στον πεζόδρομο.
Στα τέλη του περασμένου Μαΐου, δέκα ημέρες μετά την πρώτη τομή στο έδαφος, η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Σάρον Στόκερ δέχτηκε στο κινητό της ένα αναπάντεχο μήνυμα: «Χτυπήσαμε χαλκό». Τα μέλη της ερευνητικής της ομάδας στον Ανω Εγκλιανό της Χώρας Μεσσηνίας είχαν μόλις βρει ένα χάλκινο αντικείμενο σε ασύλητο λακκοειδή τάφο. Ηταν η πρώτη ένδειξη ότι κάτι σπουδαίο κρυβόταν σε αυτόν τον ελαιώνα.
Ακολούθησαν μήνες ανασκαφών σε άκρα μυστικότητα και ολονύχτιες βάρδιες φυλάκων για να κρατηθούν μακριά κάμερες και τυμβωρύχοι, ώσπου πριν από λίγες ημέρες τα κτερίσματα είδαν το φως της δημοσιότητας. Ενα χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, σφραγιστικά δαχτυλίδια, ένας καθρέπτης και μια χρυσή αλυσίδα ήταν μερικά από τα αντικείμενα που συνόδευαν τον σκελετό πολεμιστή του 1.500 π.Χ.
Σύμφωνα με τους ερευνητές πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά σε πλούτο προϊστορικά ταφικά μνημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας που έχει εντοπιστεί τα τελευταία 65 χρόνια. «Είναι μοναδικό» λέει η κ. Στόκερ, καθώς ξετυλίγει τρία φύλλα μουσαμά που προστατεύουν τον τάφο από τα βρόχινα νερά. Μπροστά μας αποκαλύπτεται ένας στενός λάκκος.
«Οταν το είδα για πρώτη φορά δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα περνούσα πέντε μήνες εκεί μέσα», λέει ο συντηρητής Αλέξανδρος Ζώκος, βασικό στέλεχος της πολυμελούς ομάδας που εργάστηκε στην ανασκαφή. «Ηταν κουραστικό γιατί έπρεπε να κάτσεις σε μικρό χώρο και να δουλέψεις με εύθραυστα υλικά».
Η κ. Στόκερ μαζί με τον σύζυγό της Τζακ Ντέιβις, καθηγητή αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι και μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, διευθύνουν τη διεθνή αρχαιολογική ομάδα του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι που ερευνά στην περιοχή, με τη συμμετοχή Ελλήνων συντηρητών και αρχαιολόγων. Το ανασκαφικό πρόγραμμα διεξάγεται από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας υπό την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
«Είμαστε προνομιούχοι που η κοινωνία μας αγκάλιασε και διευκόλυνε τη δουλειά μας» αναφέρει η Αμερικανίδα αρχαιολόγος. «Χωρίς και τη δική τους βοήθεια δεν θα τα καταφέρναμε».
Το καλοκαίρι, εξαιτίας των capital controls δυσκολευόταν να εξοφλήσει εγκαίρως τα έξοδα της πολυμελούς αποστολής. Ωστόσο, η τοπική αγορά τους έδωσε πίστωση χρόνου. Τους έδεναν άλλωστε δεσμοί εμπιστοσύνης και βαθιάς πολυετούς φιλίας που ισχυροποιήθηκαν από γενιά σε γενιά, από τότε που οι παππούδες κατοίκων της περιοχής εργάζονταν και πάλι με Αμερικανούς αρχαιολόγους στην ίδια γη.
Δουλειά στα «έργα» του ’50
Ο τάφος του πολεμιστή βρίσκεται σε μια έκταση σπαρμένη με ελαιόδεντρα και αρχαία. Απέχει τρία χιλιόμετρα από την κωμόπολη της Χώρας και λίγα βήματα από το ανάκτορο του Νέστορος που ανακαλύφθηκε το 1939. Πλάι του ορθώνεται ο μεγαλύτερος μυκηναϊκός θολωτός τάφος της περιοχής που ερευνήθηκε το 1953. Ο Καρλ Μπλέγκεν, καθηγητής του Πανεπιστήμιου του Σινσινάτι, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του σε ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή πριν και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η κοινότητα του είχε παραχωρήσει ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα του Ερυθρού Σταυρού. Εκεί, μαζί με τη σύζυγό του, προσέφερε στους ντόπιους απογευματινό τσάι και καλούσε τα παιδιά τους για να τους διηγηθεί σε αρχαία ελληνικά ιστορίες από τα ομηρικά έπη.
Πέρα από γνώσεις, στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια ο Αμερικανός αρχαιολόγος προσέφερε και δουλειά στους νέους.
«Οι κάτοικοι δεν έλεγαν πάμε στις ανασκαφές, αλλά "πάμε στα έργα"» θυμάται η 78χρονη Χαρίκλεια Ανδρουτσάκη. Καθόμαστε στο σαλονάκι του σπιτιού της και μας κερνάει κουραμπιέ και λικέρ κουμ κουάτ. Σε αυτό το σπίτι, σε απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων από το αρχαιολογικό μουσείο Χώρας, φιλοξενούσε σχεδόν κάθε καλοκαίρι αρχαιολογικές αποστολές.
Ο σύζυγός της, Διονύσης (ή Νιόνιος όπως τον έλεγαν στο χωριό), ήταν παιδί ακόμα και ορφανός από πατέρα όταν γνώρισε τον Μπλέγκεν. Είχε ανακαλύψει σε ένα χωράφι της οικογένειας αρχαία σκεύη και τα παρέδωσε. Συνήθως οι ντόπιοι τότε τα κατέστρεφαν γιατί πίστευαν ότι μέσα έκρυβαν χρυσό. Ο Μπλέγκεν εντυπωσιάστηκε από την κίνηση του αγοριού, ζήτησε να τον γνωρίσει και του έδωσε δουλειά. Αρχικά ο Διονύσης Ανδρουτσάκης κουβαλούσε νερό με ένα γαϊδουράκι στους εργάτες και όταν μεγάλωσε ανέλαβε ρόλο επιστάτη. Αργότερα ξεναγούσε και πρεσβευτές άλλων κρατών στον αρχαιολογικό χώρο.
«Οταν έφευγε ο Μπλέγκεν ό,τι λεφτά ελληνικά του είχαν μείνει τα άφηνε στον άντρα μου, δώρο. Και εκείνος τον θεωρούσε πατέρα». Οπως θυμάται η ίδια, ο Μπλέγκεν είχε υπερασπιστεί το σύζυγό της στις τοπικές αρχές όταν τον είχαν κατηγορήσει ότι «προσλαμβάνει κομμουνιστές εργάτες».
Το ζευγάρι των Ελλήνων ανταπέδωσε την αγάπη, βαφτίζοντας την κόρη τους Καρολίνα, προς τιμήν του Αμερικανού καθηγητή. Η Καρολίνα Ανδρουτσάκη συνέχισε την οικογενειακή παράδοση και εργάστηκε στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Φίλοι της Ελλάδας
Το φθινόπωρο του 1975 ως φοιτητής τότε ο Τζακ Ντέιβις γνώρισε πρώτη φορά το ζεύγος Ανδρουτσάκη. «Τότε είδα τον Νιόνιο και την Χαρίκλεια. Μας άνοιξαν το σπίτι τους», λέει στην «Κ». «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη φιλοξενία τους». Οταν επέστρεψε στις αρχές του ’90 για να ξεκινήσει τη δική του έρευνα θυμάται και πάλι την εγκάρδια υποδοχή των ντόπιων, ειδικά των δασκάλων. Υπήρχαν περίοδοι που η ομάδα χρειαζόταν την υποστήριξή τους. Στα πρώτα χρόνια, όταν οι ερευνητές δεν είχαν αρκετά χρήματα για να νοικιάσουν διαμερίσματα, οι Χωραΐτες τους στέγασαν σε μια αίθουσα του σχολείου και προσέλαβαν μάγειρα για τα γεύματά τους. Η προσφορά ήταν αμφίδρομη. Στη δεκαετία του ’90 ο κ. Ντέιβις έδινε διαλέξεις σε ανέργους και αρκετοί νέοι απασχολούνταν στις ανασκαφές.
«Το 1992, όταν εξερευνούσαμε έναν δασώδη λόφο κοντά στη Χώρα, παραλίγο να μας συλλάβει η αστυνομία. Θεώρησαν ότι ήμασταν εμπρηστές» αναφέρει. «Τελικά μας "έσωσε" ένας νεαρός εθελοντής που είπε στους αστυνομικούς: "Δεν είναι εμπρηστές, αλλά φίλοι της Ελλάδας!"».
Δύο δεκαετίες αργότερα, το ζευγάρι των Αμερικανών αρχαιολόγων μετακόμισε στην Πύλο, όπου περνά πλέον το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. «Οι δυο τους έχουν ξυπνήσει το ενδιαφέρον του κόσμου για την κληρονομιά του τόπου. Αρκετοί ήμασταν σαν τους Αθηναίους που δεν έχουν πάει στην Ακρόπολη» λέει ο Γιάννης Καλογερόπουλος, ιδιοκτήτης εστιατορίου στη γειτονική Γιάλοβα, ο οποίος υποδέχεται στο μαγαζί του τις αποστολές των Αμερικανών αρχαιολόγων από το 2003. «Αν και εμείς απέχουμε 20 χιλιόμετρα από το ανάκτορο το είχα επισκεφτεί μόνο μία φορά με το Δημοτικό σχολείο. Τώρα βρήκα χρόνο ξανά και πήγα για να δω τι έρευνες κάνουν» προσθέτει.
Το 2011 ο κ. Ντέιβις και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρας τίμησαν 48 οικογένειες τα μέλη των οποίων είχαν εργαστεί στις ανασκαφές μαζί με τον Καρλ Μπλέγκεν. Υποβασταζόμενοι παρέλαβαν τους αναμνηστικούς επαίνους και κάποιοι ηλικιωμένοι εργάτες.
«Βούρκωσα από την εκδήλωση αγάπης των ντόπιων», θυμάται ο Αμερικανός αρχαιολόγος. «Εχουν ευεργετήσει το κοινωνικό σύνολο» λέει για το πολυετές ανασκαφικό έργο των Αμερικανών η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Χώρας, Ευγενία Κοκκέβη, η οποία είχε ζήσει ως παιδί τον Μπλέγκεν και οργάνωσε αργότερα τη βράβευση των εργατών του. «Πρέπει τώρα να κρατήσουμε αυτή την κληρονομιά και να την αναδείξουμε», προσθέτει η ίδια.

Με πληροφορίες από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.