Παραμονή των Θεοφανίων, όλα προετοιμάζονται για τη μεγάλη γιορτή - γράφει ο Δημ. Σ. Λουκάτος. Στην εκκλησία ψάλλεται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών (πολύ χάραμα, για να προλάβει ο παπάς να βγει «ν' αγιάσει») που δίνει σχετικά αναγνώσματα από την Παλαιά Διαθήκη και ύστερα ακολουθεί ο Μεγάλος Αγιασμός με λογοτεχνικότατες ευχές και ποιητικούς ύμνους. Η ευλόγηση των υδάτων γίνεται την παραμονή μόνο μέσα στην εκκλησία, πάνω σε στολισμένη από κλαδιά μικροεξέδρα, όπου έχουν συγκεντρώσει αγγεία με νερά. Μετά την απόλυση θα πάρει ο παπάς από το αγιασμένο νερό -τον αγιασμό- και θα βγει στα σπίτια και στα μαγαζιά της ενορίας του «ν' αγιάσει». Ενας μικρός ή άλλος εκκλησιαστικός βοηθός του κρατά το «σικλί», χάλκινο συνήθως δοχείο με τον αγιασμό. Ο παπάς φορώντας μόνο πετραχήλι και κρατώντας φιλοτεχνημένη από άνθη «αγιαστούρα» ραντίζει εδώ κι εκεί, ψάλλοντας το «εν Ιορδάνη». Ολοι προσφέρουν τον οβολό τους, συνήθως κέρματα, που τα ρίχνουν μέσα στο κουβαδάκι του αγιασμού. «Αυτό δεν είναι προχειρότητα -σημειώνει ο συγγραφέας- έχει και σημασία αγιασμού του ίδιου του χρήματος! Ο παπάς μπορεί να γυρίζει έτσι τα σπίτια ώς το βράδυ αργά. Το χωριό, η ενορία, ή η πολιτεία ολόκληρη πήραν έτσι την «πρωτάγιαση». Η ημέρα είναι νηστήσιμη. Τρώνε συνήθως στα χωριά τσιγαριστά χόρτα και λουκουμάδες. Αλλού νηστεύουν και το λάδι. Παράλληλα με τον αγιασμό γυρίζουν στα σπίτια και τα παιδιά, λέγοντας «Τα Φώτα», κάπως ιδιότυπα κάλαντα, στον στίχο και στο μέλος: «Ηρθαν τα Φώτα και οι φωτισμοί / και χαρά μεγάλη, κι οι αγιασμοί. Κάτω στον Ιορδάνη, τον ποταμό, κάθεται η κυρά μας η Παναγιά / Οργανο βαστάει, κερί κρατεί / και τον Αϊ-Γιάννη Παρακαλεί «Βάφτισε κι εμένα Θεού Παιδί»...». Εδώ ανοίγουμε μια παρένθεση. (Λιγοστές ομάδες παιδιών έρχονται πια για τα κάλαντα των Φώτων. «Δεν ξέρουμε τα λόγια», η δικαιολογία, γιατί στα παιδιά αρέσει πραγματικά να λένε τα κάλαντα. Δεν είναι μόνο για τα χρήματα, είναι και η μικρή πρώτη τους ανεξαρτησία, να βγουν με έναν ή δύο φίλους ή φίλες, έξω από το σπίτι, να κάνουν κάτι δικό τους, ασυνόδευτα. Είναι και το θερμό καλωσόρισμα, με χαμόγελο αυτών που τους ανοίγουν την πόρτα, όταν ακουστεί η φωνή: «Να τα πούμε;». «Να τα πείτε, να τα πείτε», η απάντηση. Και όλοι, μαζί με χρήματα, δίνουν κι έναν κουραμπιέ, μια καραμέλα «έτσι για τον δρόμο». Αυτό το θέαμα, των παιδιών με το τριγωνάκι ή με το καραβάκι και με άστρα στα μάτια, είναι από τα ωραιότερα των χειμωνιάτικων εορτών. Και όλα τα σπίτια ανοίγουν τις πόρτες τους, και όχι μόνο για να κρατήσει το έθιμο. Είναι και αυτό το φτερούγισμα της χαράς, και των αναμνήσεων η γλύκα, για τότε που είμαστε και εμείς παιδιά, ή που τα δικά μας παιδιά «έλεγαν τα κάλαντα»). Κλείνει η παρένθεση, και επιστροφή στις σελίδες του βιβλίου «Χριστουγεννιάτικα και των Γιορτών» του Δημ. Σ. Λουκάτου, εκδόσεις Φιλιππότη, σειρά Λαογραφία - Παράδοση.
«Από σήμερα πια ησυχάζει ο κόσμος από τους φόβους του για τα ξωτικά του Δωδεκαημέρου. Φεύγουν. Τα έδιωξε η πρώτη εμφάνιση του παπά και της αγιαστούρας... Η νύχτα που θα ακολουθήσει, θα είναι από τις πιο «άγιες» και καθαρές. Γι' αυτό και οι παλιές παραδόσεις μιλούν για τα ουράνια που ανοίγουν τα μεσάνυχτα και όποιος προφτάσει και ζητήσει κάτι γρήγορα, και από καρδιάς, θα το 'χει...».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου