Ένα νέο Μουσείο δημιουργείται…
05/03/2016
Η έρευνα, η μελέτη και η προβολή της σχολικής ιστορίας του τόπου μας, ίσως θα μπορούσε να ανασυνθέσει σε σημαντικό βαθμό τόσο τη συλλογική μνήμη και ταυτότητά μας όσο και τις ιδιαιτερότητες της ιστορίας της σχολικής εκπαίδευσης σε αυτή την ιδιαίτερη περιοχή. Με βάση αυτή τη σκέψη ξεκίνησε μια προσπάθεια αναζήτησης του εκπαιδευτικού και σχολικού παρελθόντος, με πυρήνα τη σχολική ιστορία του οικισμού Κάτω Αμπελοκήπων και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Πύλου-Νέστορος, αλλά και την ιστορία της σχολικής εκπαίδευσης του εικοστού αιώνα σε εθνικό επίπεδο. Η μακροχρόνια έρευνα σε αρχειακές πηγές (Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Αρχεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Μεσσηνίας, Αρχεία Δημοτικών Σχολείων της περιοχής, ιδιωτικά αρχεία κ.ά.), σχετικά με εκπαιδευτικά τεκμήρια που αφορούν τόσο στη συγκεκριμένη περιοχή όσο και την ιστορία της σχολικής εκπαίδευσης εν γένει, έφερε στο φως σπάνια και αποκαλυπτικά στοιχεία για τη σχολική ιστορία του τόπου. Έτσι, με αφορμή τη συμπλήρωση 35 ετών από το κλείσιμο του Δημοτικού Σχολείου Κάτω Αμπελοκήπων (το Δημοτικό Σχολείο εγκαινιάστηκε το 1935 και το τελευταίο κουδούνι χτύπησε τον Ιούνιο 1981), οργανώνουμε τη δημιουργία ενός Μουσείου Σχολικού Πολιτισμού στον οικισμό Κάτω Αμπελόκηποι, με στόχο να ανοίξει το καλοκαίρι του 2016. Η αναπαράσταση του Δημοτικού Σχολείου με θρανία και μέσα μάθησης του εικοστού αιώνα, η διαφύλαξη και προβολή του ανευρεθέντος αρχειακού υλικού ιστορίας του εκπαιδευτικού και σχολικού παρελθόντος, μέσω εκπαιδευτικού υλικού, μαθητολογίων, γενικών ελέγχων, απολυτηρίων, φωτογραφιών και άλλων σπάνιων εγγράφων, θα αποκαλύπτουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σχολικής ιστορίας του τόπου και θα δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ανασυνθέσει τις προσωπικές του μνήμες και την εκπαιδευτική ιστορία μιας ιδιαίτερης εποχής. Σπάνια έγγραφα και σχέδια που βρέθηκαν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπως τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Γυμνασίου Πύλου του 1924, θα συνθέτουν την περιήγηση του επισκέπτη στο χώρο της έκθεσης. Έτσι, ο επισκέπτης θα μπορεί να δει σπάνιο αδημοσίευτο υλικό από τη σχολική ζωή των αρχών του εικοστού αιώνα έως τα τέλη του εικοστού. Παράλληλα, θα έχει τη δυνατότητα να ξεφυλλίσει παλιά σχολικά αναγνωστικά, ζωντανεύοντας έτσι όχι μόνο τις αναμνήσεις των σχολικών του χρόνων, αλλά και την ιστορία της εκπαίδευσης, καθώς πρόκειται για σχολικά βιβλία που αποτυπώνουν τις έντονες διαμάχες και αντιπαραθέσεις, που πάντοτε δημιουργούσε η πορεία της εκπαιδευτικής πολιτικής και που αντίκτυπο είχε στα σχολικά βιβλία. Το πόσο σημαντικά θεωρούσε η εκάστοτε κυβέρνηση τα σχολικά βιβλία αποτυπώνεται στους νόμους που ψηφίζονταν από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, καθώς άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο το κράτος επιχειρούσε παρέμβαση και έλεγχο των σχολικών εγχειριδίων. Ας μην ξεχνάμε τα πάθη που δημιούργησε το γλωσσικό ζήτημα στην πατρίδα μας, ώσπου να βρει την τελική του λύση, καθώς η πρώτη επιτυχής επίσημη κίνηση για την καθιέρωση της Δημοτικής στην εκπαίδευση έγινε το 1917, με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της προσωρινής κυβέρνησης του Βενιζέλου, που όριζε τη Δημοτική ως τη γλώσσα που θα χρησιμοποιούνταν πλέον στις πρώτες τάξεις των σχολείων. Τότε κυκλοφορούν νέα αναγνωστικά, ανάμεσα στα οποία το «Αλφαβητάρι με τον Ήλιο» και τα «Τα Ψηλά Βουνά». Δύο αναγνωστικά-σταθμοί στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης, που μέχρι τώρα μιλάνε στις ψυχές των παιδιών. Αλλά η ριζική αυτή μεταρρύθμιση δε θα κρατήσει για πολύ, καθώς η πολιτική μεταβολή ξαναφέρνει την καθαρεύουσα και η επιτροπή που εξετάζει τα βιβλία αυτά αποφαίνεται «να εκβληθώσι πάραυτα εκ των σχολείων και καώσι». Στη συνέχεια η δικτατορία του Μεταξά θα αλλάξει τα βιβλία και πάλι, αφού πρώτα, μετά έναν αιώνα σύγκρουσης και εναλλαγής του κρατικού μονοπωλίου και του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθιερώνεται με το Νόμο 952/1937 «Περί ιδρύσεως οργανισμού προς έκδοσιν σχολικών βιβλίων» η πολιτική του κρατικού μονοπωλίου και η ίδρυση του Οργανισμού Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων (που μετεξελίχθηκε αργότερα στον ιστορικό Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων). Το βιβλίο επίσημα αναγνωρίζεται ως ένα ισχυρό μέσο ιδεολογικού ελέγχου και στα νέα βιβλία θα αλλάξουν όχι μόνο τα εξώφυλλα, καθώς θα γεμίσουν με τους μικρούς φαλαγγίτες, αλλά και οι λόγοι του δικτάτορα θα κατακλύσουν το εσωτερικό των αναγνωστικών. Στη συνέχεια δημιουργούνται νέα αναγνωστικά, πρώτα τα «Καλά Παιδιά» του Γεραντώνη και αργότερα το «Αλφαβητάριον» των Γιαννέλη-Σακκά, με το οποίο μεγάλωσαν γενιές παιδιών, καθώς αποτέλεσε ένα από τα μακροβιότερα αναγνωστικά στην ιστορία της εκπαίδευσής μας. Το Γλωσσικό Ζήτημα έλαβε τέλος τη δεκαετία του '70, έπειτα από σχεδόν ενάμιση αιώνα διαμάχης, καθώς το 1976 ο υπουργός Παιδείας Ράλλης εισηγείται -και η κυβέρνηση Καραμανλή αποφασίζει το 1977- τη χρήση της Δημοτικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε όλες τις λειτουργίες και τα έγγραφα του κράτους. Το γλωσσικό ζήτημα λύνεται τυπικά με την καθιέρωση της Δημοτικής στην εκπαίδευση και στη διοίκηση και παύει πλέον να υπάρχει το φαινόμενο της διγλωσσίας που ταλαιπώρησε την ελληνική παιδεία και κοινωνία για 143 χρόνια. Έτσι η Νέα Ελληνική που χρησιμοποιείται σήμερα, αποτελείται από συνένωση στοιχείων της Δημοτικής και της Καθαρεύουσας. Η λειτουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά, στη βάση της ιστορίας της εκπαίδευσης και των στοιχείων που την περιέβαλλαν, θα αποτελούν έναν ακόμα βασικό πυλώνα του Μουσείου Σχολικού Πολιτισμού. Παράλληλα, στόχος είναι η δημιουργία μιας μικρής βιβλιοθήκης στο χώρο της σχολικής έκθεσης, μέσα από τις ευγενικές δωρεές όλων των συμπατριωτών και φίλων του μουσείου. Τέλος, μέσα από την παρουσίαση της ιστορίας του φυσικού κτηρίου του Δημοτικού Σχολείου (που σήμερα βρίσκεται σε ερειπωμένη κατάσταση) κατά τη διάρκεια της εθνικής αντίστασης 1941-44, καθώς το κτήριο αποτέλεσε το αρχηγείο της εθνικής αντίστασης της νοτιοδυτικής Μεσσηνίας, θα επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των φορέων της Πολιτείας, ώστε να ξεκινήσουν άμεσα διαδικασίες αποκατάστασης αυτού του ιστορικού μνημείου της Μεσσηνίας.
Του Δημοσθένη Κορδού
Υποψήφιου διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου -
05/03/2016
Η έρευνα, η μελέτη και η προβολή της σχολικής ιστορίας του τόπου μας, ίσως θα μπορούσε να ανασυνθέσει σε σημαντικό βαθμό τόσο τη συλλογική μνήμη και ταυτότητά μας όσο και τις ιδιαιτερότητες της ιστορίας της σχολικής εκπαίδευσης σε αυτή την ιδιαίτερη περιοχή. Με βάση αυτή τη σκέψη ξεκίνησε μια προσπάθεια αναζήτησης του εκπαιδευτικού και σχολικού παρελθόντος, με πυρήνα τη σχολική ιστορία του οικισμού Κάτω Αμπελοκήπων και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Πύλου-Νέστορος, αλλά και την ιστορία της σχολικής εκπαίδευσης του εικοστού αιώνα σε εθνικό επίπεδο. Η μακροχρόνια έρευνα σε αρχειακές πηγές (Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Αρχεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Μεσσηνίας, Αρχεία Δημοτικών Σχολείων της περιοχής, ιδιωτικά αρχεία κ.ά.), σχετικά με εκπαιδευτικά τεκμήρια που αφορούν τόσο στη συγκεκριμένη περιοχή όσο και την ιστορία της σχολικής εκπαίδευσης εν γένει, έφερε στο φως σπάνια και αποκαλυπτικά στοιχεία για τη σχολική ιστορία του τόπου. Έτσι, με αφορμή τη συμπλήρωση 35 ετών από το κλείσιμο του Δημοτικού Σχολείου Κάτω Αμπελοκήπων (το Δημοτικό Σχολείο εγκαινιάστηκε το 1935 και το τελευταίο κουδούνι χτύπησε τον Ιούνιο 1981), οργανώνουμε τη δημιουργία ενός Μουσείου Σχολικού Πολιτισμού στον οικισμό Κάτω Αμπελόκηποι, με στόχο να ανοίξει το καλοκαίρι του 2016. Η αναπαράσταση του Δημοτικού Σχολείου με θρανία και μέσα μάθησης του εικοστού αιώνα, η διαφύλαξη και προβολή του ανευρεθέντος αρχειακού υλικού ιστορίας του εκπαιδευτικού και σχολικού παρελθόντος, μέσω εκπαιδευτικού υλικού, μαθητολογίων, γενικών ελέγχων, απολυτηρίων, φωτογραφιών και άλλων σπάνιων εγγράφων, θα αποκαλύπτουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σχολικής ιστορίας του τόπου και θα δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ανασυνθέσει τις προσωπικές του μνήμες και την εκπαιδευτική ιστορία μιας ιδιαίτερης εποχής. Σπάνια έγγραφα και σχέδια που βρέθηκαν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπως τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Γυμνασίου Πύλου του 1924, θα συνθέτουν την περιήγηση του επισκέπτη στο χώρο της έκθεσης. Έτσι, ο επισκέπτης θα μπορεί να δει σπάνιο αδημοσίευτο υλικό από τη σχολική ζωή των αρχών του εικοστού αιώνα έως τα τέλη του εικοστού. Παράλληλα, θα έχει τη δυνατότητα να ξεφυλλίσει παλιά σχολικά αναγνωστικά, ζωντανεύοντας έτσι όχι μόνο τις αναμνήσεις των σχολικών του χρόνων, αλλά και την ιστορία της εκπαίδευσης, καθώς πρόκειται για σχολικά βιβλία που αποτυπώνουν τις έντονες διαμάχες και αντιπαραθέσεις, που πάντοτε δημιουργούσε η πορεία της εκπαιδευτικής πολιτικής και που αντίκτυπο είχε στα σχολικά βιβλία. Το πόσο σημαντικά θεωρούσε η εκάστοτε κυβέρνηση τα σχολικά βιβλία αποτυπώνεται στους νόμους που ψηφίζονταν από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, καθώς άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο το κράτος επιχειρούσε παρέμβαση και έλεγχο των σχολικών εγχειριδίων. Ας μην ξεχνάμε τα πάθη που δημιούργησε το γλωσσικό ζήτημα στην πατρίδα μας, ώσπου να βρει την τελική του λύση, καθώς η πρώτη επιτυχής επίσημη κίνηση για την καθιέρωση της Δημοτικής στην εκπαίδευση έγινε το 1917, με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της προσωρινής κυβέρνησης του Βενιζέλου, που όριζε τη Δημοτική ως τη γλώσσα που θα χρησιμοποιούνταν πλέον στις πρώτες τάξεις των σχολείων. Τότε κυκλοφορούν νέα αναγνωστικά, ανάμεσα στα οποία το «Αλφαβητάρι με τον Ήλιο» και τα «Τα Ψηλά Βουνά». Δύο αναγνωστικά-σταθμοί στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης, που μέχρι τώρα μιλάνε στις ψυχές των παιδιών. Αλλά η ριζική αυτή μεταρρύθμιση δε θα κρατήσει για πολύ, καθώς η πολιτική μεταβολή ξαναφέρνει την καθαρεύουσα και η επιτροπή που εξετάζει τα βιβλία αυτά αποφαίνεται «να εκβληθώσι πάραυτα εκ των σχολείων και καώσι». Στη συνέχεια η δικτατορία του Μεταξά θα αλλάξει τα βιβλία και πάλι, αφού πρώτα, μετά έναν αιώνα σύγκρουσης και εναλλαγής του κρατικού μονοπωλίου και του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθιερώνεται με το Νόμο 952/1937 «Περί ιδρύσεως οργανισμού προς έκδοσιν σχολικών βιβλίων» η πολιτική του κρατικού μονοπωλίου και η ίδρυση του Οργανισμού Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων (που μετεξελίχθηκε αργότερα στον ιστορικό Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων). Το βιβλίο επίσημα αναγνωρίζεται ως ένα ισχυρό μέσο ιδεολογικού ελέγχου και στα νέα βιβλία θα αλλάξουν όχι μόνο τα εξώφυλλα, καθώς θα γεμίσουν με τους μικρούς φαλαγγίτες, αλλά και οι λόγοι του δικτάτορα θα κατακλύσουν το εσωτερικό των αναγνωστικών. Στη συνέχεια δημιουργούνται νέα αναγνωστικά, πρώτα τα «Καλά Παιδιά» του Γεραντώνη και αργότερα το «Αλφαβητάριον» των Γιαννέλη-Σακκά, με το οποίο μεγάλωσαν γενιές παιδιών, καθώς αποτέλεσε ένα από τα μακροβιότερα αναγνωστικά στην ιστορία της εκπαίδευσής μας. Το Γλωσσικό Ζήτημα έλαβε τέλος τη δεκαετία του '70, έπειτα από σχεδόν ενάμιση αιώνα διαμάχης, καθώς το 1976 ο υπουργός Παιδείας Ράλλης εισηγείται -και η κυβέρνηση Καραμανλή αποφασίζει το 1977- τη χρήση της Δημοτικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε όλες τις λειτουργίες και τα έγγραφα του κράτους. Το γλωσσικό ζήτημα λύνεται τυπικά με την καθιέρωση της Δημοτικής στην εκπαίδευση και στη διοίκηση και παύει πλέον να υπάρχει το φαινόμενο της διγλωσσίας που ταλαιπώρησε την ελληνική παιδεία και κοινωνία για 143 χρόνια. Έτσι η Νέα Ελληνική που χρησιμοποιείται σήμερα, αποτελείται από συνένωση στοιχείων της Δημοτικής και της Καθαρεύουσας. Η λειτουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά, στη βάση της ιστορίας της εκπαίδευσης και των στοιχείων που την περιέβαλλαν, θα αποτελούν έναν ακόμα βασικό πυλώνα του Μουσείου Σχολικού Πολιτισμού. Παράλληλα, στόχος είναι η δημιουργία μιας μικρής βιβλιοθήκης στο χώρο της σχολικής έκθεσης, μέσα από τις ευγενικές δωρεές όλων των συμπατριωτών και φίλων του μουσείου. Τέλος, μέσα από την παρουσίαση της ιστορίας του φυσικού κτηρίου του Δημοτικού Σχολείου (που σήμερα βρίσκεται σε ερειπωμένη κατάσταση) κατά τη διάρκεια της εθνικής αντίστασης 1941-44, καθώς το κτήριο αποτέλεσε το αρχηγείο της εθνικής αντίστασης της νοτιοδυτικής Μεσσηνίας, θα επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των φορέων της Πολιτείας, ώστε να ξεκινήσουν άμεσα διαδικασίες αποκατάστασης αυτού του ιστορικού μνημείου της Μεσσηνίας.
Του Δημοσθένη Κορδού
Υποψήφιου διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου -
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου