Θουρία ή αλλιώς «Συνοικισμός κορυφής»

Η ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΞΕΝΗ ΑΡΑΠΟΓΙΑΝΝΗ

Σημαντικότερη πόλη της Δυτικής Μεσσηνίας, τον καιρό που ανήκε στην επικράτεια των Λακεδαιμονίων, και δεύτερη σε δύναμη μετά την ίδρυση της Αρχαίας Μεσσήνης το 369 π.Χ., υπήρξε η Αρχαία Θουρία, σύμφωνα με την αρχαιολόγο δρα Ξένη Αραπογιάννη και την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία που παρουσίασε προχθές βράδυ στο αμφιθέατρο της Πανεπιστημιακής Σχολής Καλαμάτας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, η θάλασσα από την Αβία και τις Φαρές μέχρι τις εκβολές του Παμίσου ποταμού ονομαζόταν «Θουριάτης κόλπος».

Στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Θουρίας, η υπεύθυνη του ανασκαφικού έργου στην περιοχή μίλησε για την ιστορία του χώρου, τις έρευνες που έχουν γίνει και τα σημαντικά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως. Μάλιστα, άνθρωποι από το ακροατήριο, στο τέλος της διάλεξης, εξέφρασαν την έκπληξη και το θαυμασμό τους για τον αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται μόλις 10 χιλιόμετρα (βορειοδυτικά) από την πόλη της Καλαμάτας, ωστόσο δεν είχαν συνειδητοποιήσει μέχρι σήμερα πόσο σημαντικός είναι.

Παρήγορο χαρακτήρισε η κα Αραπογιάννη το γεγονός ότι η περιοχή, που κατοικήθηκε από την 3^η χιλιετία π.Χ., δεν έχει οικοδομηθεί, έτσι ολόκληρη η έκταση της αρχαίας πόλης καλύπτεται σήμερα από ελαιώνες και συκιές.

Στη θέση «Ελληνικά» έχει ανασκαφεί μεγάλο μέρος μυκηναϊκής νεκρόπολης, αποτελούμενο από 16 εντυπωσιακούς θαλαμωτούς τάφους, «λαξευμένους στο φυσικό μαλακό πέτρωμα». Βορειότερα, στην περιοχή της σημερινής Άνθειας, έχει έρθει στο φως «μνημειώδης μυκηναϊκός θολωτός ηγεμονικός τάφος», με πλούσια ευρήματα, η χρήση του οποίου συνεχίστηκε και στους ύστερους κλασικούς χρόνους, ως χώρος λατρείας.

Ευκατάστατοι Μεσσήνιοι

«Οι “πολύρρηνες” και “πολυβούται” κάτοικοι της “βαθυλείμου” Άνθειας, όπως αναφέρονται δύο φορές την Ιλιάδα, ανήκαν στους ευκατάστατους Μεσσήνιους, που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν μετά το τέλος του Α΄ Μεσσηνιακού Πολέμου. Οι κατακτητές Λακεδαιμόνιοι εγκαταστάθηκαν στον τόπο κατά το τελευταίο τέταρτο του 8ου αι. π.Χ. και φαίνεται ότι από τότε το νέο όνομα “Θουρία”, που σημαίνει συνοικισμός κορυφής, άρχισε να εκτοπίζει το μυκηναϊκό τοπωνύμιο.

Στην Κλασική Εποχή η Θουρία έγινε “περίοικος” πόλη, καθώς οι Μεσσήνιοι κάτοικοί της, που υπήρξαν έμπιστοι των Λακεδαιμονίων, απολάμβαναν κάποιων προνομίων έναντι των άλλων Μεσσηνίων υποτελών. Στο σεισμό του 464 π.Χ. οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποδεσμευτούν από τους Σπαρτιάτες και, αφού προσεταιρίστηκαν τους Μεσσήνιους είλωτες, κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στην Ιθώμη. Όμως, ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μεσσηνία και να μεταφερθούν στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων. Μετά την ίδρυση της Μεσσήνης η Θουρία αποτέλεσε μέλος της ελεύθερης μεσσηνιακής πολιτείας…».

Η κα Αραπογιάννη συνέχισε με την ιστορία της περιοχής στα ρωμαϊκά χρόνια, κάνοντας αναφορά στα ερείπια των ρωμαϊκών θερμών στη θέση «Λουτρά», που σώζονται σε μεγάλο ύψος και άριστη κατάσταση.

Σε ένα κοινό πρόγραμμα επιφανειακής έρευνας, που πραγματοποιήθηκε στη Θουρία μεταξύ της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων (όπου η Ξένη Αραπογιάννη ήταν τότε διευθύντρια) και της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, και η οποία διήρκεσε από το 2004 έως το 2009, έγινε τοπογραφική αποτύπωση των αρχαίων τειχών και των ορατών αρχαίων λειψάνων σε όλη την έκταση της αρχαίας πόλης, ενώ ακολούθησε και γεωφυσική έρευνα.

Επόμενοι στόχοι Θέατρο και Γυμνάσιο

Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2007 και από το 2009 έχει γίνει συστηματική υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Ανάμεσα σε άλλα, έχει φέρει στο φως θεμέλια μεγάλων οικοδομημάτων, που αναμένουν την ανασκαφή τους. Ο εντοπισμός του αρχαίου Θεάτρου, για το οποίο υπάρχουν μαρτυρίες σύγχρονων περιηγητών, και πιθανότατα του Γυμνασίου, αποτελούν τον επόμενο στόχο των ερευνών, όπως σημείωσε η διευθύντρια του ανασκαφικού έργου.

Κλείνοντας την ομιλία της, η κα Αραπογιάννη ευχαρίστησε το δήμαρχο Καλαμάτας Παναγιώτη Νίκα, για την υποστήριξη του Δήμου, όπως και τη κα Βίκυ Καρέλια, γιατί, όπως είπε, ήταν η πρώτη που πίστεψε στο έργο και ενίσχυσε οικονομικά τον πρώτο χρόνο της συστηματικής ανασκαφής. Ευχαριστίες εξέφρασε, μεταξύ άλλων, προς τη ΛΗ΄ ΕΠΚΑ και την 26^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για τη συνεργασία τους, καθώς και στο φύλακα της Θουρίας, Αντώνη Τσαγκλή.

της Μαρίας Νίκα