Με απόφαση του ο δήμος Πυλου - Νεστορος στις 26-4 θα εορτάσει για πρωτη φορα την μαχη ,και ναυμαχια της Σφακτηρίας (εξοδος του Αρη ,πλοιο του Τσαμαδου ) τιμωντας τον Ιταλο υπουργο των στρατιωτικων κομη Σανταρόζα και τον ομόλογο του Αναγνωσταρα ,καθως τον Σαχινη και Τσαμαδο που επεσαν στην Σφακτηρία στις 26-4-1825.

Το θρυλικό "ΑΡΗΣ" του Τσαμαδού όπως τιμήθηκε στον Πειραιά το 1884

"Η έξοδος του Άρεως" . Έργο του Πειραιώτη Κωνσταντίνου Βολανάκη (1837-1907).
Λάδι σε καμβά.  Από την Συλλογή Αγγελάκου, Οινουσσών Χίου

Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης

Η πόλη του Πειραιά έχει να επιδείξει πολλές εξαίσιες σελίδες τιμής. Μια εξ αυτών αποτελεί και ο εορτασμός της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου το 1884, στην οποία συνέβει ένα μεγάλο γεγονός!

Ο τότε Πειραιάς με τα 49 μόλις χρόνια ύπαρξής του ως σύγχρονος Δήμος και με τους μόλις 10.000 κατοίκους του, αποφασίσε να τιμήσει την εθνική επέτειο με τρόπο ιδιαίτερο. Σε μια ξεχωριστή σε μέγεθος και όγκο τελετή, θα αποδίδονταν τιμή στο πλοίο της επανάστασης "ΑΡΗΣ" του Υδραίου Αναστάση Τσαμαδού (1774-1825), αυτή την ιερή μονάδα της του '21, στεφανώνοντας το ίδιο το σκάφος που βρίσκονταν εντός του λιμένος Πειραιώς ειδικά για τον σκοπό αυτό. 

Το ΑΡΗΣ το 1881

Όμως η τελετή στέψης του Άρεως, δεν θα ήταν απλά μια μεμονομένη πράξη αλλά θα συνοδεύονταν από μια σειρά εκδηλώσεων, που θα έδιναν στην τελετή στέψεως ιδιαίτερο χαρακτήρα. Συγκεκριμένα ο εορτασμός την ημέρα εκείνη είχε αρχίσει με ομαδική έπαρση σημαίας από όλα τα σκάφη που ναυλοχούσαν εντός του λιμένος. 

Το σύνθημα είχε δωθεί με 21 κανονιοβολισμούς πολεμικού πλοίου. Είχαν ορισθεί τρία σημεία εορτασμού. Αυτά ήταν: Το μεν πρώτο η τότε Πλατεία Θεμιστοκλέους, δεύτερο η προ του τελωνείου Πλατεία Αμαλίας, πέριξ του Αγίου Νικολάου που άρχιζε η Υδραϊκή συνοικία και το τρίτο επί του ίδιου του ιστορικού "ΆΡΗ".

Η Πλατεία Θεμιστοκλέους που έφερε το όνομα του ιδρυτού του Πειραιά της αρχαιότητος, διέθετε στο μέσο της, μια προτομή του Θεμιστοκλέους με την περικεφαλαία ανυψωμένη την οποία είχαν στέψει την ημέρα εκείνη με "στέφανον δάφνης" και είχαν διακοσμήσει με μια γαλανόλευκο ταινία που έγραφε πάνω της "Θεμιστοκλεί ήρω Σαλαμίνος, τω οικιστή Πειραιώς, η πόλις", ενώ τεράστιες σε μέγεθος ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν γύρω του. 

Σύμφωνα με το πρόγραμμα στις 10 το πρωί τελέσθη στον Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Τριάδος Δοξολογία η οποία συνοδεύτηκε μάλλον από σχόλια καθότι απουσίαζαν τα υψηλόβαθμα στελέχη του Βασιλικού τότε Ναυτικού, ενώ παρευρίσκονταν σύσσωμη η ηγεσία της Ρώσσικης Ναυτικής Μοίρας που ναυλοχούσε μόνιμα τότε τόσο στον Πειραιά όσο και στον Πόρο. Ο Χρονογράφος, επικρίνοντας την ολιγάριθμη παρουσία Ελλήνων Αξιωματικών του Ναυτικού μας σε μια τέτοιας σπουδαιότητος τελετή, το αποδίδει στο Υπουργείο διότι τούτο "κάκιστα πράττον καλεί αυτούς εις Αθήνας".

Αμέσως μετά την δοξολογία που ετέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος πρώην Κερκύρας Αντώνιος, εκφωνείται ο πανηγυρικός της ημέρας από μια σπουδαία μορφή, τον ιατροφιλόσοφο Θεόδωρο Αφεντούλη που εκτός από σπουδαίος ιατρός είναι και ο συγγραφέας της περίφημης Φαρμακολογίας και κλασσικός μεταφραστής των έργων του Σίλλερ.

- Στέφεται το ιερό λείψανο του στόλου, αναφωνεί τρεις φορές σαν σε βάπτιση ο Αφεντούλης!

Άνδρες Πειραιείς!

 Κατόπιν διαδραματίζεται μια συγκινητική θαλασσινή μυσταγωγία. Προ της προκυμαίας είναι αγκυροβολημένος ο ΑΡΗΣ όπως αναφέραμε. Τότε μέλη της Δημοτικής Επιτροπής Στέψεως από την βασιλική τότε αποβάθρα, επιβιβάζονται σε λέμβους. Η Δημοτική Επιτροπή έχοντας επικεφαλής τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Γεώργιο Λυμπεράκη, μαζί με τον Σεβασμιότατο Αντώνιο ανέρχονται στον ΑΡΗ και αναρτούν επί της πρύμνης του σκάφους στέφανο από δάφνη που έφερε την επιγραφή "Άρει τω θουρίω εις μνήμην του Σφακτηρίας κλέους ΚΣΤ' 1825".

Οι Αξιωματικοί του ένδοξου σκάφους, παρατετεγμένοι επί της πρύμνης αποδίδουν τιμές. Ο γηραίος τότε Λυμπεράκης που λίγο πριν είχε στεφανώσει το σκάφος και που τώρα κλαίει αναφωνεί "Πάρων Άρη, λείψανον ιερόν, ενδόξου στόλου, ευκλεών αγώνων χαίρε!". 

Μια σπάνια φωτογραφία του ΑΡΗ από την τελετή στέψης από την πόλη του Πειραιά της 25ης Μαρτίου του 1884

Κυρίαρχη θέση στις εορταστικές εκδηλώσεις είχε και η ειδική Υδραιίκη Επιτροπή που είχε ονομαστεί "Επιτροπή Υδραϊκής Συνοικίας" και απαρτίζονταν από Εμμ. Σέρρο, Εμμ. Ξανθό, Σ.Κουρρή, Ι. Μάνο και Γ. Λυμπεράκη. Εκτός από αυτή υπήρχε παράλληλα και μια άλλη που ονομαζόταν των "Επιτίμων" και την οποία απάρτιζαν οι: Γκίκας ως Πρόεδρος (Επίτιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου), Θ. Βούλγαρης (Απόστρατος Πλοίαρχος Β.Ν.), Γ. Βούλγαρης, Ι. Σέρρος και πολλοί άλλοι οι οποίοι, άπαντες Υδραϊκής καταγωγής. 

Κέντρο αυτών των επιτροπών ήταν η Πλατεία Αμαλίας μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (Υδραϊκή). Στην Πλατεία Αμαλίας είχε κατασκευαστεί αψίδα στο κέντρο της οποίας υπήρχε σημαία του Κρητικού Αγώνα. Πέριξ της Πλατείας Αμαλίας υπήρχε πλήθος επιγραφών όπως "25η Μαρτίου 1821", "Σπέτσαι, Ύδρα και Ψαρά", "Υδραϊκή Συνοικία", "Κρήτη-Ήπειρος-Μακεδονία" κ.α.

Εικόνες που πλαισίωναν την αψίδα ήταν το δίκροτο "ΕΛΛΑΣ" του Μιαούλη, γολλέτα "ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ" του Τομπάζη και φυσικά ο "ΑΡΗΣ" του Τσαμαδού. Επίκεντρο όλων ήταν μια εξέδρα η οποία είχε στηθεί για να υποδεχθεί τους επιζώντες αγωνιστές του 1821! Πρώτος όλων έφθασε ο γηραιός φουστανελλοφόρος και Βουλευτής Αττικής Δημ. Καλλιφρονάς ακολουθούμενος από οπλαρχηγούς της Κρήτης και τον γηραιό Καπεταναίο Κριάρη. Στην συνέχεια επιβιβάστηκαν σε λέμβους και πήγαν στον λεγόμενο "τάφο" του Θεμιστοκλή όπου και ο τάφος του Μιαούλη, όπου κατέθεσαν στέφανο. Μετά ανέβηκαν στον πάρωνα "ΑΡΗΣ" όπου μνημόνευσαν τα κατορθώματα του Αναστάση Τσαμαδού και ειδικά αυτά στο Ικάριο Πέλαγος, που κατεναυμάχησε την Αλγερινή Φρεγάτα, την άλωση της Σφακτηρίας και τον εκεί ένδοξο θάνατό του Αναστάση Τσαμαδού. Συγκεκριμένα στις 26 Απριλίου του 1825, όταν σκοτώνεται επί της Σφακτηρίας ο Κυβερνήτης του "ΑΡΗΣ" Αναστάσης Τσαμαδός, αναλαμβάνει την διακυβέρνησή του ο Νικόλαος Βότσης (Κυβερνήτης του "ΑΘΗΝΑ"). Με το νέο του κυβερνήτη στο τιμόνι το "ΑΡΗΣ" επιχειρεί να διαφύγει από την Σφακτηρία όταν δέχεται τόσο τις βολές από τα κανόνια της Σφακτηρίας όσο και τα πυρά των εχθρικών πλοίων. Επί τρεις ώρες σφυροκοπείται αλλά στο τέλος σαν από θαύμα καταφέρνει να διαφύγει! Από το 1829 το Ελληνικό Κράτος αγόρασε το ΑΡΗΣ και το χρησιμοποίησε ως εκπαιδευτικό της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. 

Το απόγευμα της ημέρας εκείνης οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν στην Πλατεία Θεμιστοκλέους, με λόγο που εκφώνησε ο Ιάκωβος Χ. Δραγάτσης ενώ αμέσως μετά τον λόγο έλαβε ένας μαθητής του ο νεοσσός τότε της φιλολογίας Πέτρος Αποστολίδης ο μετέπειτα μεγάλος Πειραιώτης Ακαδημαϊκός Παύλος Νιρβάνας.

Εκείνη η ημέρα έκλεισε με φωταγώγησης από τεράστιους ηλεκτρικούς προβολείς του θωρηκτού "Ψαρρά" που μαζί με το Ρωσσικό πολεμικό "Σβετλάνα" φώτισαν τον έρημο από κατοίκους τότε λόφο της Καστέλλας!

Ο Θεός του πολέμου ο Άρης. Αποτέλεσε το ακρόπρωρο του θρυλικού μπρικού του Αναστάση Τσαμαδού. 

  

  Κλείνοντας αυτό το ιστορικό να αναφέρουμε ότι το ΑΡΗΣ, μετά την στέψη του από την πόλη του Πειραιά, συνέχισε να είναι εκπαιδευτικό για ένα έτος ακόμα, μέχρι και το 1885. Το ξανασυναντούμε το 1900 στον Πόρο να χρησιμεύει ως σχολείο ναυτοπαίδων. 
Δυστυχώς το 1921 όπως στεφανώθηκε στον Πειραιά με τιμητικούς κανονιοβολισμούς, έτσι και βυθίσθηκε έξω από τη νησίδα Κυρά της Σαλαμίνας. Η πράξη αυτή της "τιμητικής βύθισης" ήταν αποτέλεσμα των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε τότε το Ελληνικό Κράτος!

Το θρυλικό "ΑΡΗΣ" του Τσαμαδού σε γραμματόσημο, μαζί με το ακρόπρωρό του