Ενας μεγαλος Πυλιος εφυγε απο κοντα μας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

Ενας εκδότης γράφει το οδοιπορικό του

Γράφει η ΣΤΕΛΛΑ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ Καθηγήτρια, διευθύντρια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, τ. ειδική γραμματέας του υπουργείου Παιδείας

Με τη μεγάλη θέλησή μου για ζωή και πρόοδο και επειδή δεν υπήρχε άλλη διέξοδος, ασχολήθηκα με το βιβλίο από το 1952 μέχρι και σήμερα. Το αγάπησα και εργάστηκα σκληρά και κάτω από δύσκολες συνθήκες, πρώτα πρώτα για να επιβιώσω μέσα σε μια Αθήνα όπου για τους αντιστασιακούς όλες οι πόρτες ήταν κλειστές για εργασία και όπου ούτε οδοκαθαριστής δεν μπορούσες να γίνεις χωρίς πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.

Ο Λεωνίδας Κύρκος απονέμει το δίπλωμα και το αργυρό μετάλλιο της Ομοσπονδίας Εκδοτών σε εκδήλωση που έγινε στην Παλαιά Βουλή, στις 22 Απριλίου 1999Εκανα πολλές δουλειές, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι αντιστασιακοί. Εργάστηκα οκτώ χρόνια ως υπάλληλος παλαιοβιβλιοπωλείου και το 1960 με πολλές δυσκολίες άνοιξα δικό μου βιβλιοπωλείο στην οδό Ιπποκράτους 23, σε ένα χώρο δέκα τετραγωνικών μέτρων, όπου μόνος μου έκανα όλες τις δουλειές.
Το 1978 μετακόμισα απέναντι, στον αριθμό 8, και έκτοτε διατηρώ εκεί ένα σύγχρονο βιβλιοπωλείο υπηρετώντας το βιβλίο ποιότητας, την παιδεία και τον πολιτισμό. Χιλιάδες μαθητές, φοιτητές και βιβλιόφιλοι έχουν περάσει από το βιβλιοπωλείο και έχουν αγοράσει κάποιο βιβλίο, καινούργιο ή μεταχειρισμένο.
Το 1976 εκλέχτηκα πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών-Βιβλιοπωλών Αθηνών (ΣΕΒΑ), επί τρεις συνεχείς θητείες, πρώτος σε ψήφους στο διοικητικό συμβούλιο, αντιπρόσωπος στις ανώτερες επαγγελματικές οργανώσεις και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ) επί 25ετία, και από το 1998 ώς το 2002 Α' αντιπρόεδρος. Υπήρξα αντιπρόσωπος του κλάδου επί σειρά ετών στην ΟΕΒΕΑ, στη ΓΕΣΕΒΕ, μέλος του δ.σ. της ΠΟΕΒ και αντιπρόεδρός της. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος, το 1954, του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Πύλου «Το Ναυαρίνο», μέλος του διοικητικού συμβουλίου και επί σειρά ετών πρόεδρος αυτού.
Επί προεδρίας μου ο σύλλογος τιμήθηκε με έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών. Από το 1960 υπήρξα μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Μορφωτικής Εκδρομικής Λέσχης (ΕΜΕΛ).
Το 1978 επί προεδρίας μου στο Σύλλογο Εκδοτών και Βιβλιοπωλών Αθηνών εγκαινιάσαμε την πρώτη «Γιορτή του Βιβλίου» στην Κηφισιά και το 1982 την πρώτη Εκθεση Βιβλίου στην Κύπρο.
Ως εκπρόσωπος του ΣΕΒΑ, συμμετείχα σε πολλές εκθέσεις βιβλίου στην Ευρώπη και την Κύπρο και δεν χρέωσα το σύλλογο ούτε μια δραχμή, ούτε ένα ευρώ, ταξιδεύοντας πάντοτε με δικά μου έξοδα.
Ταξίδεψα σε όλη την Ελλάδα και επισκέφθηκα πολλές χώρες του κόσμου. Γνώρισα πολλούς λαούς και έμαθα την ιστορία και τη ζωή τους. Πήγα σε πολλές εκθέσεις βιβλίων στην Ευρώπη, επισκέφθηκα πολλά βιβλιοπωλεία στην Ευρώπη και την Αμερική με τις εμπορικές αποστολές του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και βρέθηκα σε μερικές εμπορικές εκθέσεις στην Ευρώπη.
Το παραδοσιακό βιβλιοπωλείο πλήττεται το τελευταίο διάστημα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, γιατί το βιβλίο θεωρείται πια ασύμφορο, αφού μπορεί να αντικατασταθεί από την ηλεκτρονική ανάγνωση.
Τόσο απλά, τόσο αψυχολόγητα, χωρίς να λαμβάνεται διόλου υπόψη ότι ο χώρος του βιβλίου είναι αυτός που δημιουργεί ατμόσφαιρα και προκαλεί τη διάθεση για αναζήτηση της ανάγνωσης.
Από τα πρώτα χρόνια της πανεπιστημιακής μου σταδιοδρομίας γνώρισα έναν τέτοιο χώρο, το βιβλιοπωλείο του Δημήτρη Παπαδήμα, στην οδό Ιπποκράτους 8, που φιλοξενούσε με μοναδική θαλπωρή τους νέους επιστήμονες και ιδιαίτερα εμάς της Φιλοσοφικής Σχολής, που αναζητούσαμε τις μικρές νέες σπίθες της επιστήμης και είχαμε τότε τα γραφεία μας στον αριθμό 33 του ίδιου δρόμου.
Και έμελλε ως επίκουρη καθηγήτρια να εκδώσω κοντά του το βιβλίο μου «Carmina Burana» με την πρώτη ελληνική μετάφραση των μεσαιωνικών αυτών ποιημάτων της άνοιξης και του έρωτα, τα οποία τότε ήταν γνωστά στην Ελλάδα μόνο από τη μουσική τους.
Βιβλιολάτρης ο Δημήτρης Παπαδήμας, αφιέρωσε τη ζωή του στην τέχνη του βιβλίου και έθρεψε πνευματικά γενιές ολόκληρες με τις περισπούδαστες εκδόσεις και τις μεταφράσεις έργων σημαντικών. «Το οδοιπορικό ενός εκδότη» είναι ο τίτλος ενός καλαίσθητου βιβλίου με πολλές αναμνηστικές φωτογραφίες, που πρόσφατα παρουσίασε στο ελληνικό κοινό ο ίδιος ο εκδότης, και σε κάποιο σημείο του γράφει χαρακτηριστικά : «...πάνω από όλα όμως αγάπησα το βιβλίο και, μπορώ να πω, αφοσιώθηκα σε αυτό».
Ο Δ. Παπαδήμας αγωνίστηκε από μαθητής ακόμη για επιβίωση και μόρφωση, αλλά και για αντίσταση ενάντια στους κατακτητές. Η ζωή του κύλησε από το πρώτο μισό του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα σε μια πολυσήμαντη αλλά και ταραχώδη για την πατρίδα του περίοδο: Μικρασιατική Καταστροφή, προσφυγιά, εθνικός διχασμός, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, ελληνοϊταλικός πόλεμος, γερμανική κατοχή, Εθνική Αντίσταση, Μακρόνησος, Εμφύλιος, δικτατορία των συνταγματαρχών, αποκατάσταση της Δημοκρατίας και, και....
Χειμώνας του 1949. Ο Δ. Ν. Παπαδήμας συνοδευόμενος από τον αδελφό του Αντώνη για να πάρει το λεωφορείο για το Λαύριο και από εκεί να... πάει στη Μακρόνησο!Οπως ο ίδιος εξομολογείται, η πατριωτική του στάση απέναντι στη νέα τάξη πραγμάτων, που εμπεδώθηκε μετά την ήττα των αντιστασιακών δυνάμεων με την επέμβαση των ξένων, ανταμείφθηκε με φυλάκιση, εξορίες και εμπαιγμό από τους συνεργάτες των Γερμανών.
Από το 1952 αφοσιώθηκε στην υπηρεσία του βιβλίου. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας αγωνίστηκε ως γραμματέας του συνδικαλιστικού οργάνου του κλάδου εκδοτών-βιβλιοπωλών με επανειλημμένες παραστάσεις στους δικτάτορες προκειμένου να μην κλείσουν τα βιβλιοπωλεία. Χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο που ο Δ. Παπαδήμας διηγείται με πρωταγωνιστή τον Στυλιανό Παττακό. Επιτροπή από τον ίδιο και τους τότε εκδότες Νίκο Σάκκουλα και Μιχάλη Γρηγόρη επισκέφθηκε δύο φορές τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Σ. Παττακό, ο οποίος τους παρότρυνε να αλλάξουν επάγγελμα. Σε κάποια στιγμή της συνάντησης ο Ν. Σάκκουλας ρώτησε: «Κύριε αντιπρόεδρε, τι επάγγελμα να κάνω εγώ, τώρα που είμαι 60 ετών ;» και τότε ο Παττακός απάντησε: «Οπως οι μαουνιέρηδες άλλαξαν επάγγελμα όταν τα πλοία έφθασαν στις αποβάθρες»!
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεργασία που πέτυχε ο Δ. Παπαδήμας με τον ιστορικό εκδοτικό οίκο «Teubner» της Λιψίας από το 1976, όταν εξασφάλισε τα δικαιώματα για την αναπαραγωγή-ανατύπωση των κλασικών κειμένων της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας, τα οποία ήταν δυσεύρετα στην αγορά και πολύ ακριβά για τους φοιτητές, τους φιλολόγους και τους βιβλιόφιλους.
Το οδοιπορικό του Δ. Παπαδήμα είναι αφιερωμένο στους οικείους του, που και αυτοί αγωνίστηκαν από διάφορα μετερίζια, αλλά και σε εκείνους τους συναδέλφους του εκδότες που πρόσφεραν στην πνευματική καλλιέργεια του ελληνικού λαού.
Πιστεύω ότι ο συγγραφέας του οδοιπορικού πρέπει να αισθάνεται δικαιωμένος και υπερήφανος για το έργο του. Δεν μένει παρά να του ευχηθούμε όσοι τον γνωρίζουμε να απολαμβάνει υγιής τούς καρπούς των αγώνων του για χίλια χρόνια, γιατί... στα εκατό βρίσκεται ήδη αρκετά κοντά !

Αξιος τιμής

Ο Δημήτρης Παπαδήμας

Τη Δευτέρα (12/5, 7μμ), στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), το περιοδικό «Διαβάζω» θα απονείμει τα φετινά λογοτεχνικά βραβεία του και το Βραβείο Προσφοράς στο Βιβλίο (στη μνήμη του Περικλή Αθανασόπουλου). Το βραβείο αυτό, ορθώς, θα απονεμηθεί στον ιστορικό, μακρόβιο εκδότη και βιβλιοπώλη βιβλίων των Ανθρωπιστικών Επιστημών, Δημήτριο Ν. Παπαδήμα.
Το 1960, στην οδό Ιπποκράτους 23, ο Δημήτρης Παπαδήμας ανοίγει ένα παλαιοβιβλιοπωλείο 10 τ.μ. Το 1962 κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων, η «Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας» του Γκίλμπερτ Μάρεϊ, σε μετάφραση Σίμου Μενάρδου. Εκτοτε εκδόθηκαν πλήθος εκδόσεις παγκοσμίου φήμης βιβλίων των κλασικών και ανθρωπιστικών σπουδών (ανάμεσά τους και οι περίφημες εκδόσεις B.G. Teubner, της Λειψίας, με τους κυριότερους Ελληνες και Λατίνους κλασικούς συγγραφείς). Από το 1978, το βιβλιοπωλείο και οι εκδόσεις στεγάζονται στην οδό Ιπποκράτους 8.
Ο Δημήτρης Ν. Παπαδήμας γεννήθηκε στην Πύλο. Συμμετείχε στην ΕΑΜική Αντίσταση, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Αγωνίστηκε για τα προβλήματα του βιβλίου, την προαγωγή του πολιτισμού και τα συμφέροντα των μικρομεσαίων εκδοτικών επιχειρήσεων και επί πολλά χρόνια ήταν μαχητικός συνδικαλιστής του κλάδου.