Η σορός του νεαρού Βοναπάρτη διατηρήθηκε επί πενταετία σ’ ένα βαρέλι με ρούμι στη Μονή Αγίου Νικολάου Σπετσών. Την παρέλαβε το Γαλλικό Ναυτικό, το 1832 και ενταφίασε το ταριχευμένο σώμα του Παύλου Μαρία Βοναπάρτη σε μαυσωλείο στο νησί της Σφακτηρίας, μαζί με τους Γάλλους ναύτες που σκοτώθηκαν στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.

Paul Marie Bonaparte, ο Φιλέλληνας ανιψιός του Μ. Ναπολέοντος

Ο πίνακας απεικονίζει τον Μεγάλο Ναπολέοντα σε νεαρά ηλικία. Λέγεται ότι ο ανιψιός του Paul Marie Bonaparte έμοιαζε πολύ στον θείο του.

Ο Paul Marie Bonaparte (Παύλος Μαρία Βοναπάρτης), γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1809 στο Κανίνο της Ιταλίας και πέθανε στις 7 Σεπτεμβρίου 1827 στο Ναύπλιο. Ήταν πρίγκιπας της οικογενείας Βοναπάρτη, ανιψιός του Μεγάλου Ναπολέοντα. Υπήρξε Φιλέλληνας και έλαβε μέρος στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Ο Παύλος Βοναπάρτης ήταν το τρίτο παιδί του αδελφού του Μεγάλου Ναπολέοντα Λυσιέν Βοναπάρτη και της συζύγου του Αλεξανδρίνας ντε Μπλεσάμπ-Βοναπάρτη.

Το έμβλημα της οικογένειας Βοναπάρτη

Σε ηλικία 18 ετών ξεκίνησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βολωνίας (Μπολόνια). Όμως τον Μάρτιο του 1827, έφυγε από την πόλη κρυφά από τους γονείς του, και πήγε στην Ανκόνα, από όπου ταξίδεψε στην Ελλάδα κάνοντας χρήση ξένου ονόματος, για να λάβει μέρος στον πόλεμο για την ανεξαρτησία των Ελλήνων.
Έφθασε πρώτα στα Ιόνια νησιά και στη συνέχεια στο Ναύπλιο, στις 24 Αυγούστου / 5 Σεπτεμβρίου 1827. Εκεί τον υποδέχθηκε ο Άγγλος Ναύαρχος Cochrane, που είχε αναλάβει διοικητής του Ελληνικού στόλου. Ο Παύλος Μαρία Βοναπάρτης, που έμοιαζε πολύ με τον διάσημο θείο του, εντάχθηκε αμέσως στο πλήρωμα της φρεγάτας «Ελλάς», της ναυαρχίδας του ελληνικού στόλου.

Η φρεγάτα «Ελλάς». Το πλέον σύγχρονο πολεμικό πλοίο που κυκλοφορούσε στη Μεσόγειο την περίοδο αυτή.

Μετά από μια σειρά ναυτικών κινήσεων, ο στόλος του Cochrane αγκυροβόλησε στο στενό έξω από τις Σπέτσες.
Ο νεαρός πρίγκιπας είχε συγκινηθεί με τον ηρωισμό της Λένως Μπότσαρη, κόρης του Νότη Μπότσαρη, και ζήτησε να γνωρίσει τον ήρωα πατέρας της που έμενε στην Τροιζήνα. Μάλιστα λέγεται ότι ο Νότης Μπότσαρης εντυπωσιάσθηκε από το νεαρό πρίγκιπα και προετοίμαζε ένα προξενιό για να τον παντρέψει με μια συγγενή του.
Όμως, στις 25 Αυγούστου / 6 Σεπτεμβρίου, και ενώ ο Παύλος Μαρία Βοναπάρτης καθάριζε το όπλο του, τραυματίσθηκε σοβαρά από αδέξιο χειρισμό. Δυστυχώς την επομένη ημέρα, ο Παύλος άφησε την τελευταία του πνοή, ενώ ήταν μόλις 19 ετών.
Στο Ναύπλιο κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο θάνατος του νεαρού ίσως να μην ήταν τυχαίος, εφόσον αυτός υπηρετούσε στο πλοίο του Βρετανού Cochrane. Οι υποψίες στηρίζονταν στις διαφορές που είχαν οι Άγγλοι με τον πατέρα του Λουκιανό Βοναπάρτη , τον οποίο είχαν συλλάβει το 1809 όταν προσπάθησε να φύγει για τις ΗΠΑ. Ο Λουκιανός συνελήφθη τότε από τους Άγγλους, μετά από αίτημα του αδελφού του, Μεγάλου Ναπολέοντα. Κατά σύμπτωση, επικεφαλής του Αγγλικού στόλου ήταν τότε ο Cochrane. Ο Λουκιανός οδηγήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έμεινε μέχρι το 1814. Ο Λουκιανός ήταν φιλελεύθερο και επαναστατικό πνεύμα, πράγμα που τον είχε οδηγήσει σε σύγκρουση με τον Ναπολέοντα. Είχε μάλιστα συμμετάσχει σε πραξικόπημα εναντίον του. Αργότερα, όταν ο Λουκιανός εκλέχτηκε γερουσιαστής της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, διαφώνησε με τις επεκτατικές βλέψεις του αδερφού του, αλλά και με τον γάμο που σχεδίαζε. Ήδη από το 1804 είχε αυτοεξορισθεί στη Ρώμη.
Πάντως, ο μεγάλος Αμερικανός Φιλέλληνας Samuel Howe, που ήταν στρατιωτικός ιατρός – χειρούργος του Ελληνικού στόλου, ήταν αυτόπτης μάρτυς στα γεγονότα. Ο Howe διαβεβαιώνει στο έργου του Εικόνες της Ελληνικής Επανάστασης και στο ημερολόγιό του, πως όταν ο Cochrane έμαθε ότι το τραύμα του Παύλου ήταν θανατηφόρο «ήρχισε να βηματίζη εις την καμπίνα του κλαίων ως παιδίον …».

Η ανακοίνωση του θανάτου του Παύλου Βοναπάρτη στην Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος

Η σορός του νεαρού Βοναπάρτη διατηρήθηκε επί πενταετία σ’ ένα βαρέλι με ρούμι στη Μονή Αγίου Νικολάου Σπετσών. Την παρέλαβε το Γαλλικό Ναυτικό, το 1832 και ενταφίασε το ταριχευμένο σώμα του Παύλου Μαρία Βοναπάρτη σε μαυσωλείο στο νησί της Σφακτηρίας, μαζί με τους Γάλλους ναύτες που σκοτώθηκαν στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.

Πινακίδα στη Μονή Αγίου Νικολάου Σπετσών

Πηγές και Βιβλιογραφία

• Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, 7 Σεπτεμβρίου 1827.
• Δημήτρης Φωτιάδης, Η Επανάσταση του 21, ΜΕΛΙΣΣΑ 1971.
• Dictionnaire de Biographie française, τόμος 6ος, Παρίσι
• William St Clair (2008), That Greece Might Still be Free: The Philhellenes in the War of Independence, Cambridge: OpenBook.
• René Puaux, « Paul Bonaparte, philhellène », Le Temps, 1921.
• Gonzague Saint-Bris, « L’Accident – Les calèches de Spetsai », Le Monde,‎ 30 janvier 1978.