Οι αρχαιότητες της Πύλου μετακομίζουν στο Νιόκαστρο

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2011
Οι αρχαιότητες της Πύλου μετακομίζουν στο Νιόκαστρο
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πύλου μετακομίζει στο Νιόκαστρο για να «συναντήσει» περισσότερους επισκέπτες και να πάψει να βρίσκεται απαξιωμένο σε ένα μικρό κτήριο εντός του οικισμού της Πύλου, το οποίο αντιμετωπίζει από χρόνια σοβαρά προβλήματα στατικής επάρκειας και υγρασίας.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας (κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) στο Νιόκαστρο στεγάστηκε μια φυλακή Οι αρχαιότητες θα εκτεθούν στο αναστηλωμένο κτήριο Μαιζώνος του κάστρου και την όλη διαχείριση του φρουρίου (συντήρηση, καθαρισμό, ευπρεπισμό, λειτουργία ξενώνων κ.λπ.) αναλαμβάνει η 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Ετσι παύει η πολυαρχία που επικρατεί σήμερα καθώς συστεγάζονται με διάφορες δραστηριότητές τους εκεί η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, η ΛΗ' Εφορεία Προϊστορικών-Κλασικών Αρχαιοτήτων και η 26η ΕΒΑ, με αποτέλεσμα να διαχέεται και η ευθύνη για τη λειτουργία του δημοφιλούς αυτού τουριστικού προορισμού της Μεσσηνίας.
Για να εγκατασταθεί όμως το Αρχαιολογικό Μουσείο Πύλου θα πρέπει να φύγει η συλλογή του Γάλλου φιλέλληνα Rene Puaux, που στεγάζεται στο ισόγειο του κτηρίου Μαιζώνος. Η συλλογή αυτή θα μετεγκατασταθεί σε αίθουσες του διατηρητέου κτηρίου Τσικλητήρα, που παραχωρούνται γι' αυτό το σκοπό από τον Δήμο Πύλου στο υπουργείο Πολιτισμού. Η απόφαση πάρθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ύστερα από αλλεπάλληλες συσκέψεις των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΤ με τον Δήμο Πύλου και αυτοψία στο μνημείο.
Αναφερόμενη στην περίπτωση του Νιόκαστρου η γ.γ. του ΥΠΠΟΤ, Λίνα Μενδώνη, είπε ότι «αποτελεί τυπική περίπτωση εξορθολογισμού των παρεχόμενων υπηρεσιών σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους οι οποίοι βρίσκονται σε περιοχές έντονης τουριστικής επισκεψιμότητας. Τις τελευταίες δεκαετίες το Νιόκαστρο δέχτηκε πολλαπλές φροντίδες: συντήρηση, καθαρισμούς, διαχείριση ξενώνων, εκθέσεις. Ολα αυτά απαιτούσαν την εμπλοκή πολλών υπηρεσιών.
Τώρα όμως η διαχείριση πρέπει να περάσει στα χέρια μίας, ώστε να υπάρχει αποτελεσματική λειτουργία και έλεγχος. Κι αυτή πρέπει να είναι η 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο και τον οργανισμό του υπουργείου». Εννοεί ότι εμπίπτει επιστημονικά στις αρμοδιότητες αυτής της εφορείας γιατί το Νιόκαστρο χτίστηκε από τους Οθωμανούς το 1573. Το κατασκεύασαν γιατί ήθελαν να ελέγχουν τη νότια είσοδο στον όρμο του Ναυαρίνου. Ονομάστηκε «Νιόκαστρο» ως αντιδιαστολή με το προγενέστερο φρούριο του Κορυφασίου (Παλιόκαστρο ή Παλιό Ναβαρίνο), που έλεγχε τη βόρεια είσοδο και το παλιό λιμάνι.
Ιμπραήμ Πασάς
Ο τελευταίος κύριος του κάστρου ήταν ο Ιμπραήμ Πασάς (1816). Υστερα από δώδεκα χρόνια το Νιόκαστρο ελευθερώθηκε (1828) από τον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν (εξ ου και το κτήριο ονομάζεται Μαιζώνος). Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας (κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) λειτούργησε εκεί φυλακή. Γι' αυτό το μνημείο είχε αρκετές φθορές, επισκευές, μετασκευές και προσθήκες.
Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια εξαγωνική ακρόπολη με το προτείχισμά της, δύο προμαχώνες που ελέγχουν την είσοδο του όρμου, ενώ από τον «εντός τειχών» οικισμό δεν έχουν διασωθεί πολλά κτήρια. Η πληροφορία του Τούρκου χρονογράφου και περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπί ότι το κάστρο χτίστηκε σε θέση που δεν υπήρχε τίποτε ελέγχεται ως προς την ακρίβειά της από τις αντίθετες ενδείξεις που προέκυψαν κατά την εκτέλεση των εργασιών για τη διαμόρφωση του χώρου σε «Κέντρο Υποβρύχιων Αρχαιολογικών Ερευνών», λένε οι αρχαιολόγοι.
Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ