Μαρια Καλλας

Άγνωστες πτυχές της ζωής της Ντίβας
Το πατρικό της στο Νεοχώριο Μεσσηνίας έχει εγκαταλειφθεί στη φθορά
Πριν από τριάντα τέσσερα χρόνια, στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, η Μαρία Κάλλας έφυγε από τη ζωή. Η κορυφαία υψίφωνος, η διεθνής Ντίβα της όπερας, εξακολουθεί όμως να δονεί, να εμπνέει, να ξυπνάει πάθη. Η επιρροή της προσωπικότητάς της δε έσβησε με το θάνατό της στο Παρίσι. Δε μετριάστηκε όταν η στάχτη της σκορπίστηκε στο Αιγαίο το 1979. Αντιθέτως, η μαγεία και το μυστήριο της καλλιτεχνικής και προσωπικής της ζωής επηρεάζουν, σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό, ανθρώπους και καταστάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μισογκρεμισμένο κέλυφος πετρόχτιστου σπιτιού στο Νεοχώρι Μεσσηνίας θα είχε γκρεμιστεί ολοσχερώς προ πολλού, αν δεν ήταν το πατρικό της Ντίβας.

Στο μικρό χωριό του Δήμου Οιχαλίας, οι κάτοικοι ευελπιστούν στην αποκατάσταση του κτίσματος. Στόχος είναι να στεγάσει μουσείο αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας, με ντοκουμέντα, ανέκδοτο και αρχειακό υλικό που έχουν συγκεντρώσει. Ο Δήμος υποστηρίζει με θέρμη την αποκατάσταση και αξιοποίηση του κτηρίου. Η προηγούμενη Δημοτική Αρχή διέθεσε, άλλωστε, 100.000 ευρώ για να αγοράσει το ερείπιο από τη μοναδική απόγονο της οικογένειας Καλογεροπούλου. Η εκπόνηση κατ’ αρχάς μελέτης συνεχώς ανακοινώνεται, αλλά δεν έχει επιτευχθεί. Η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν ευνοεί προς αυτή την κατεύθυνση. Εν τω μεταξύ, το θραύσμα του κτίσματος έχει εγκαταλειφθεί στη φθορά.
Από τους ντόπιους γνωρίσαμε όμως και άλλες πτυχές, προσωπικές, πιο ανθρώπινες, για το οικογενειακό ιστορικό της Μαρίας Κάλλας. Ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας, Γιώργος Παυλάκης, έχει δημιουργήσει ένα πλούσιο αρχείο, με διασταυρωμένα στοιχεία. Για τους υπόλοιπους κατοίκους, οι διηγήσεις για τη Μαρία Κάλλας είναι περισσότερο μακρινές αναμνήσεις ή ιδιότυποι «τοπικοί μύθοι» μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Ούτε αυτή η Ντίβα γλίτωσε από (καλοπροαίρετο ίσως, αλλά) κουτσομπολιό.
Ο πατέρας της Μαρίας Κάλλας, Γεώργιος Καλογερόπουλος, ήταν φαρμακοποιός. Γόνος πλούσιας αγροτικής οικογένειας, γεννήθηκε και ζούσε στο Νεοχώριο, ενώ το φαρμακείο του ήταν στο Μελιγαλά. Η μητέρα της, Ευαγγελία Δημητριάδη, είχε καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Τα πρώτα χρόνια της κοινής ζωής του το ζευγάρι ζούσε στο Νεοχώρι. Στο σημερινό ερείπιο γεννήθηκε η πρωτότοκη κόρη Υακίνθη (αργότερα Τζάκι). Όταν η Ευαγγελία ήταν έγκυος στη Μαρία (το 1923), η οικογένεια έφυγε, αρχικά για τον Πειραιά και έπειτα για τη Νέα Υόρκη.
«Έφυγαν λόγω πίεσης από την τοπική κοινωνία», μου είπε ο Γιώργος Παυλάκης. Και οι δυο σύζυγοι φέρονται να διατηρούσαν εξωσυζυγικές σχέσεις ή, τουλάχιστον, να «ξενοκοίταζαν». Για τους κατοίκους του Νεοχωρίου, υπεύθυνη για το πρόβλημα θεωρείται αποκλειστικά η σύζυγος.
«Ήταν καλοί άνθρωποι, νοικοκυραίοι», μου λέει ένας ντόπιος, για να προσθέσει: «Εγώ, πάντως, πιστεύω πως η Μαρία Κάλλας ήταν πράγματι κόρη του Γιώργου Καλογερόπουλου, παρά τα όσα λέγονταν. Αυτός ήταν ο πατέρας της. Η Μαρία Κάλλας τον αγαπούσε υπερβολικά. Ο ίδιος έλεγε πως η Μαρία ήταν “μαυροζουμενιώτισσα” και προσπάθησε πολλές φορές στην πορεία να τη φέρει στο Νεοχώρι».
Χωρίς να επιβεβαιώνει τη φήμη, ο Γιώργος Παυλάκης, πάντως, σημειώνει πως, σύμφωνα με ντοκουμέντα, η Ευαγγελία Δημητριάδη συχνά εκβίαζε τη Μαρία Κάλλας, λέγοντάς της πως θα της αποκαλύψει ένα μυστικό για τον πατέρα της, το οποίο όμως ποτέ δεν της είπε. «Επρόκειτο για κάτι που είχε να κάνει με την ίδια την υπόσταση της Μαρίας», αναφέρει ο κ. Παυλάκης, το οποίο «είχε κάνει την ψυχή της κομμάτια».
Φτάνοντας στη Νέα Υόρκη, το ζευγάρι πήρε διαζύγιο. Ο Γεώργιος Καλογερόπουλος και οι απόδημοι Έλληνες της Νέας Υόρκης συγκέντρωσαν, μάλιστα, χρήματα με τα οποία κατασκευάστηκε το υδραγωγείο του Νεοχωρίου.
Οι σχέσεις της Ευαγγελίας Δημητριάδη («ήταν μια μποέμισσα, που δύσκολα ταυτιζόταν με την οικογένεια», σημειώνει ο Γιώργος Παυλάκης) με την κόρη της Μαρία διακόπτονται. Ενδεικτικά, οι δυο τους δε μίλησαν από το 1951 έως και το θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Στην κηδεία της, η μητέρα της δεν παραβρέθηκε, επικαλούμενη προβλήματα υγείας.
Υπάρχουν αναφορές για τουλάχιστον δύο ή τρεις επισκέψεις της Μαρίας Κάλλας στο Νεοχώρι, με μοναδική απολύτως βέβαιη την επίσκεψή της κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής.
Η πορεία μάς είναι λίγο - πολύ γνωστή. Η άνοδος και η αποθέωση της υψιφώνου. Συγκλονιστικές ερμηνείες ως «Νόρμα», «Μήδεια», στην «Τόσκα». Ο γάμος με το Μενεγκίνι, η θυελλώδης σχέση με τον Ωνάση, ο θάνατος από υπερβολική δόση βαρβιτουρικών.
Από τους Μεσσήνιους συγγενείς της Ντίβας έχει απομείνει μια ανηψιά του πατέρα της, η οποία κληρονόμησε και μεγάλο μέρος της οικογενειακής περιουσίας. Σε αυτή αποτάθηκε ο Δήμος Μελιγαλά και αγόρασε το οικογενειακό κτίσμα έναντι 100.000 ευρώ. Οι ντόπιοι, ο Γιώργος Παυλάκης, αλλά και ο νυν δήμαρχος Οιχαλίας Φίλιππος Μπάμης, θεωρούν το ποσό «εξωφρενικό».
«Η μελέτη για τη δημιουργία μουσείου στο αποκατεστημένο κτήριο είναι κάτι που κυνηγάμε και ελπίζουμε σύντομα να επιτύχουμε», δήλωσε ο κ. Μπάμης. «Η ανάδειξή του είναι απαραίτητη. Είναι υποχρέωσή μας να αναδείξουμε την τοπική πολιτιστική μας κληρονομιά, το νήμα που μας συνδέει με τη ζωή της Μαρίας Κάλλας. Ωστόσο, πιστεύω ότι το ποσό που δόθηκε για το ερείπιο είναι εξωφρενικό. Αν ήμουν εγώ στη θέση του προηγούμενου δημάρχου, δε θα προέβαινα σε αυτή την αγορά. Πρόκειται για ιστορική κληρονομιά και θα έπρεπε να δοθεί με απαλλοτρίωση. Θεωρώ πως οι κληρονόμοι της εκμεταλλεύθηκαν την κατάσταση. Με το ποσό που δαπανήθηκε για την αγορά του θα μπορούσε να είχε προχωρήσει σημαντικά η αποκατάστασή του».
Από τα άγνωστα στοιχεία της ιστορίας είναι ότι, ενώ η απόγονος Καλογεροπούλου δέχθηκε μόνο να πουλήσει το κέλυφος του κτηρίου, ο ιδιοκτήτης του διπλανού κτήματος, Αναστάσιος Στεφάνου δώρισε στο Δήμο την ιδιοκτησία του προς όφελος της δημιουργίας μουσείου.
Από την πλευρά του, ο Γιώργος Παυλάκης σημειώνει ότι η αιτιολογία βάσει της οποίας το κτήριο κηρύχθηκε διατηρητέο, δε σχετίζεται με το γεγονός ότι στέγασε μέρος της ιστορίας της υψιφώνου Μαρίας Κάλλας, αλλά ως δείγμα της ντόπιας αρχιτεκτονικής. Ο δήμαρχος, ωστόσο, διαβεβαιώνει ότι η μελέτη που θα εκπονηθεί θα βασιστεί, παράλληλα με τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτηρίου, κυρίως στο δεδομένο ότι πρόκειται το κτήριο απ’ όπου ξεκίνησε η ιστορία της Μαρίας Κάλλας. Στο ερώτημα πότε υπολογίζει να ξεκινήσουν οι εργασίες ανοικοδόμησης του κτηρίου, ο κ. Μπάμης εξέφρασε την ελπίδα ότι η μελέτη θα έχει εκπονηθεί μέσα στον επόμενο χρόνο!
Της Γεωργίας Οικονομοπούλου