Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων

Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων
Τα λιγνιτωρυχεία καταστρέφουν πολιτιστικό περιβάλλον, τουρισμό
Το τελευταίο διάστημα έχει ανακύψει ένα ζήτημα μείζονος σημασίας στο Δήμο Πύλου-Νέστορος και την ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας, το οποίο αφορά στη δημιουργία λιγνιτικών πεδίων και στην εξόρυξη λιγνίτη στην περιοχή. Ειδικότερα, η εταιρεία Courva Holdings Limited έχει καταθέσει στην Περιφέρεια Πελοποννήσου Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ώστε να δημιουργηθούν δύο υπαίθρια ορυχεία εξόρυξης λιγνίτη. Τα ορυχεία σχεδιάζεται να λειτουργήσουν σε μικρή απόσταση από τους οικισμούς Χωματερό και Φαλάνθη (παραβιάζοντας, μεταξύ άλλων, τις προστατευτικές διατάξεις του Π.Δ. 2/13-3-81 για τους οικισμούς που προϋφίστανται του 1923). Η δημιουργία των δύο ορυχείων λιγνίτη θα γίνει μέσα στα επόμενα 20 χρόνια σε έκταση 477 στρεμμάτων, με ετήσια παραγωγή 250.000 τόνων, οι οποίοι θα μεταφέρονται στη Μεγαλόπολη. Η συγκεκριμένη μελέτη, για την οποία έχουν καταγραφεί σοβαρές ενστάσεις, δημοσιοποιήθηκε με ιδιαίτερη σπουδή στον τοπικό Τύπο στις 28 Δεκεμβρίου 2011, χωρίς να πληρούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις δημοσιότητας και κατάλληλης ενημέρωσης, ώστε να υποβάλουν εγκαίρως ενστάσεις, όπως νομίμως έχουν δικαίωμα, οι τυχόν ενδιαφερόμενοι. Για το ιστορικό του θέματος, αναφέρεται ότι είναι η τρίτη φορά που επενδυτές προσπαθούν να εξορύξουν λιγνίτη από την περιοχή. Η πρώτη έγινε το 1997 (εταιρεία ΤΕΜΦΛΟΡ) και η δεύτερη το 2005 (ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΕΒΕ), όταν και οι δυναμικές αντιδράσεις πολιτών και φορέων απέτρεψαν την επαπειλούμενη οικολογική καταστροφή, απορρίπτοντας τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη δημιουργία μονάδας ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα, η επαναφορά του θέματος μέσω της Περιφερείας (και όχι, όπως ορίζει ο νόμος, μέσω του υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) έχει προκαλέσει ξανά την έντονη διαμαρτυρία φορέων και πολιτών, όχι μόνο στην περιοχή της Κορώνης και της Μεσσηνίας, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η υποβληθείσα μελέτη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το εγκεκριμένο Πλαίσιο Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου (ΦΕΚ Β΄ 1485/10-10-2003), όπου προτείνεται ο περιορισμός ρυπογόνων εγκαταστάσεων (όπως του ΑΗΣ Μεγαλόπολης) και η αντικατάστασή τους με ανανεώσιμες πηγές ενεργείας, όπως τα υδροηλεκτρικά έργα ή η επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου. Μια τέτοια προοπτική, εξάλλου, είναι εντελώς ασύμβατη με μια σύγχρονη και βιώσιμη ενεργειακή στρατηγική που έχει ανάγκη η χώρα.Η δημιουργία ενός, κατ’ όνομα μόνο, αναπτυξιακού έργου απειλεί σοβαρά το σύνολο του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, έναντι ενός αποτελέσματος, όχι αμφιβόλου, αλλά πασιφανώς καταστροφικού. Η δημιουργία λιγνιτωρυχείων, εκτός από τις επιβαρυντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής, θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα στο Πολιτιστικό Περιβάλλον και τον Τουρισμό, καθώς:-θα πλήξει ανεπανόρθωτα τα σπουδαία μνημεία της ευρύτερης περιοχής, όπως τα φρούρια Κορώνης, Μεθώνης και Πύλου, τις μονές και τους βυζαντινούς ναούς, τους ιστορικούς οικισμούς, τον όρμο του Ναυαρίνου, το ανάκτορο του «Νέστορος» και τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους.-θα πραγματοποιηθεί εντός κηρυγμένων περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (Κορώνη) και κηρυγμένων παραδοσιακών οικισμών (Μυστράκιον), τις οποίες θα μετατρέψει σε εικόνα ποικιλόμορφης ρυπογόνου εστίας. -θα βλάψει αποφασιστικά την τουριστική φυσιογνωμία της περιοχής σε μια περίοδο κατά την οποία εμφανίζεται ταχέως αναπτυσσόμενη. Η χωροθέτηση των λιγνιτωρυχείων βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) Costa Navarino, η οποία αποτελεί έργο εθνικής εμβέλειας στον τομέα του τουρισμού (ΚΥΑ 24069/3817).Η δημιουργία των λιγνιτωρυχείων θα έχει, επίσης, αναπόδραστες συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής: -θα υποβαθμίσει την παράκτια φύση ειδικού κάλλους σε μεσογειακή κλίμακα (Πάρκο Σαπιέντζας, Ακτή των Φοινίκων, Στενό Μεθώνης). Μάλιστα, η θέση εγκατάστασης βρίσκεται εντός του υπό ένταξη Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Ειδικών Ζωνών NATURA 2000.-θα καταστρέψει τις αγροτικές καλλιέργειες και τα τοπικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, ιδίως την ποικιλία της κορωνέικης ελιάς, για την οποία η Κορώνη ανακηρύχθηκε εμβληματική Κοινότητα για τη Μεσογειακή Διατροφή, ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας (UNESCO). -το μεσογειακό κλίμα, η μοναδικότητα της χλωρίδας και πανίδας, η καθαρή ατμόσφαιρα και τα οικοσυστήματα θα υποστούν βάναυση κακοποίηση, με απρόβλεπτες συνέπειες στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων.-η υδροφορία της ευρύτερης περιοχής θα κινδυνεύσει άμεσα λόγω των επεμβάσεων στον υδροφόρο ορίζοντα (ύδρευση Δ.Ε Κορώνης και Αιπείας).Το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), επικαλούμενο τις καταστατικές του αρχές, τους διεθνείς Κανονισμούς και Συμβάσεις, αλλά και το ελληνικό Σύνταγμα και τους νόμους, εκφράζει την κατηγορηματική του αντίθεση προς την προωθούμενη δημιουργία λιγνιτωρυχείων στην περιοχή της Ανατολικής Πυλίας και δηλώνει ότι θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, εντός και εκτός Ελλάδος, για να αποτρέψει αυτή την ολέθρια για την περιοχή προοπτική.Για την πλειάδα των λόγων που προηγήθηκαν, καλεί τις αρμόδιες Υπηρεσίες να μην εγκρίνουν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αλλά να τηρήσουν τις επιβαλλόμενες διαδικασίες διοικητικού και επιστημονικού ελέγχου, διαφυλάσσοντας την πολιτιστική κληρονομιά, η οποία πρέπει να αποτελεί σημείο αναφοράς στο σχεδιασμό ανάπτυξης της περιοχής. Η αιφνίδια επαναφορά του θέματος, το οποίο τεκμηριωμένα είχε απορριφθεί παλαιότερα (2005) από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενεργείας, προκαλεί εύλογα ερωτηματικά και αγανάκτηση. Η χρονική σύμπτωση της επαναφοράς του με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ, το οποίο μειώνει τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και την πολιτική των Μνημονίων, η οποία προωθεί το ξεπούλημα του ορυκτού πλούτου, μόνο επικίνδυνους συνειρμούς μπορεί να προκαλέσει.Η περιοχή της Ανατολικής Πυλίας, τόπος χαρακτηριστικός και ομοιογενής, με έργα σύνθετα του ανθρώπου και της φύσης, όχι μόνο δεν πρέπει να καλυφθεί από τα αιωρούμενα σωματίδια της λιγνιτόσκονης, αλλά, αντίθετα, να ενισχυθεί με την υλοποίηση βιώσιμων δράσεων και προγραμμάτων, που θα αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Η πρόοδος θα έρθει από το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό που απλόχερα διαθέτει η μεσσηνιακή γη (αλλά μυωπικά παραβλέπουν οι επίδοξοι «σωτήρες» της) κι όχι από το κάρβουνο offshore εταιρειών και την “παιπάλη διαφόρων παραγόντων”.
Ο Αντιπρόεδρος Βασίλης ΠαλαντζάςΟ Γενικός ΓραμματέαςΑθανάσιος Νακάσης