Από το Μεσσήνιο φιλόλογο Αγγελο Λάππα: Δύο βιβλία για την πάλη του σύγχρονου ανθρώπου Γράφτηκε από την Γιούλα Σαρδέλη
Για την πάλη του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι σε όσα τον περιορίζουν, τον καταθλίβουν και τον τρομάζουν γράφει ο Μεσσήνιος φιλόλογος Αγγελος Λάππας, ο οποίος αυτή την περίοδο παρουσίασε τα δύο τελευταία του βιβλία, το "Εντός των τειχών" και την "Απόδραση στην άλλη μέρα". Η ιστορία της χώρας του έχει δώσει το έναυσμα για πολλές από τις σκέψεις του, όπως όμως και η συνεχώς αυξανόμενη, η σημερινή ξενοφοβία, για την οποία παίρνει ξεκάθαρη θέση.
- Τα δύο τελευταία σας βιβλία εκδόθηκαν πολύ κοντά χρονικά το ένα στο άλλο. Πώς έγινε αυτό;
"Γιατί γράφτηκαν και τα δύο παράλληλα χρονικά και θεωρώ ότι όχι μόνο το ένα συμπληρώνει το άλλο, αλλά ότι και τα δύο αποτελούν, θα έλεγα, ένα έργο δίτομο του οποίου ο ένας τόμος είναι ποίηση και ο άλλος πεζογραφία. Και δεν είναι μόνο ότι γράφτηκαν όπως είπα παράλληλα, αλλά είναι «προϊόντα» των ίδιων ερεθισμών και προβληματισμών, στους οποίους άλλοτε απαντώ με τον ποιητικό και άλλοτε με τον πεζό λόγο. Να πούμε ότι έχουν κοινό «θέμα». Αναφέρονται στον σύγχρονο και όχι μόνο, εγκλωβισμένο, φυλακισμένο άνθρωπο. Ηδη οι τίτλοι τους παραπέμπουν στο περιεχόμενο: «Εντός των τειχών» η ποίηση, «Απόδραση στην άλλη μέρα» τα διηγήματα. Και στους δύο υποβάλλεται η «φυλακή». Αν προσέξουμε όμως λίγο τους τίτλους, θα παρατηρήσουμε πως γίνεται προσπάθεια να διαφανεί και η διαφοροποίηση που υπάρχει ανάμεσα στα δύο βιβλία. Στο πρώτο, το «Εντός των τειχών» καταγράφεται η «φυλακή», στο δεύτερο «Απόδραση στην άλλη μέρα» η προσπάθεια «απόδρασης» σε έναν καλύτερο κόσμο".
- Από τα ποιήματά σας διακρίνεται μια αίσθηση παραίτησης. Νιώθετε απογοήτευση μετά από όλα αυτά που έχετε δει ή με το πώς διαπιστώνετε ότι είναι τα πράγματα σήμερα;
"Μπορείτε να μου βρείτε έστω έναν Ελληνα που δεν νιώθει απογοήτευση με την κατάσταση που διαπιστώνει και ζει στην πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια; Και αυτή την απογοήτευση την εντείνει μια αίσθηση αδιεξόδου στην οποία νιώθουμε εγκλωβισμένοι. Αλλά, αν προσέξουμε την ποιητική συλλογή για την οποία μιλάμε, θα δούμε πως δεν αρκείται μόνο να καταγράψει τον ασφυκτικό κλοιό της οικονομικής κρίσης που την βιώνουμε στις μέρες μας. Τα δεσμά του «Εντός των τειχών» ανθρώπου δεν είναι μόνο η φθαρμένη και διαβρωμένη ελληνική πολιτική ζωή και κοινωνία, αλλά και η απάνθρωπη και εκμαυλιστική εποχή μας, εποχής της κυριαρχίας του τεχνοκρατικού πνεύματος και του στυγνού ορθολογισμού. Είναι ακόμη και τα «δεσμά» που εμπεριέχει η ίδια η ανθρώπινη φύση του, όπως οι ανεπάρκειες, οι αδυναμίες, τα πάθη του. Και ακόμη η αμείλικτη ροή του χρόνου που βασανιστικά του υπενθυμίζει τη μηδαμινότητά του. Αυτά τα όρια, τα «δεσμά», τα πάσης φύσης εμπόδια κάνει προσπάθεια ανέκαθεν να υπερβεί ο άνθρωπος και να κερδίσει την ελευθερία του. Σε αυτή την προσπάθεια είναι καταδικασμένος και προορισμένος -κατά τη γνώμη μου- να μη φτάσει ποτέ ως το τέλος, είναι αδύνατον δηλαδή να υπερβεί την ανεπαρκή και πεπερασμένη ύπαρξή του. Η επίγνωση του ακατόρθωτου της προσπάθειάς του αυτής τον μετατρέπει σε τραγικό ον. Μέσα σε αυτές τις σκέψεις έχει τις ρίζες της και η πικρία μου. Ή η απογοήτευσή μου. Η αίσθηση παραίτησης που ανέφερες στην ερώτησή σου, όπου και σε όποια ποιήματα διαχέεται, θέλω να πιστεύω -αυτή ήταν η πρόθεσή μου- ότι παραπέμπει στη συνειδητοποίηση της ευθύνης που έχει το άτομο να μην παραιτηθεί από τον αγώνα να σπάσει τα δεσμά του, απ’ τον αγώνα να υπερβεί ακόμη και τα όριά του. Στον αγώνα αυτό -πέρα από την όποια πικρή διαπίστωση- είναι ταγμένος, έστω και αν είναι προδιαγεγραμμένη η ήττα, και εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του. Ειδικότερα για την ποιητική συλλογή «Εντός των τειχών» στην οποία αναφερόμαστε: Αποτελείται από πέντε ενότητες, θα μπορούσε η καθεμιά να αποτελεί και ξεχωριστή ποιητική συλλογή. Οι τέσσερις πρώτες αναφέρονται στις διάφορες «φυλακές» του ανθρώπου. Νομίζω, χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι με τη μορφή στίχου που έχω δώσει στην καθεμιά: «…των δακτύλων μου ψάχνω το αποτύπωμα», «των μεγαλόσχημων των μικρών ημερών που μας θρέψανε», «της πατρίδας μου να ’βρω πασχίζω το πρόσωπο», «στις κενές μας τις μέρες ο ήχος της μνήμης ο ξύλινος…». Στην πέμπτη δίνεται η αντίσταση στον εγκλωβισμό, στη «φυλάκισή» μας. «Με των άστρων το μέτρημα ξαγρυπνώ και αντιστέκομαι…». Το όπλο μου με άλλα λόγια -το όπλο μας (;)- είναι η ποίηση. Γράφω σε κάποια από τα ποιήματα αυτής της ενότητας: Να γράφεις, μου λένε, όταν φυσάει\ανάμεσα στις ράγες του χρόνου … \να γράφεις …\ βοηθάει να ταξιδεύεις\και όταν ακόμα δεν περνάνε τρένα». «Μου λέτε πως τα λόγια μου είναι θλιμμένα …\ Ακούστε, όμως, τα τραγούδια μου ως το τέλος τους:\τη μουσική ενός ανθρώπου\καθώς αναζητάει τη μέρα\ που οι ώρες της\ πιασμένες χέρι χέρι\χορεύουν …\σοφές και πρωτόπλαστες,\απαλλαγμένες από το ένδυμα των αιώνων τους…\αφήνουν πίσω τους». Μιλάμε για την άρση της παραίτησης στην οποία αναφέρθηκες".
- Η επιστήμη της ιστορίας αποτελεί πηγή έμπνευσης για τα κείμενά σας-ιδιαίτερα για τα ποιητικά;
"Και να ήθελα, δε θα μπορούσα να εμποδίσω τη σκέψη μου να μη δραπετεύει στο ιστορικό παρελθόν. Πρώτα - πρώτα λόγω ειδικότητας και επαγγέλματος: φιλόλογος, όλη μου τη ζωή, ακόμα και τώρα, πάλευα και παλεύω με το παρελθόν, με την ιστορία και ειδικότερα με τα κείμενα. Και δεύτερον, η ιστορία ως επιστήμη μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά και παράλληλα σε κάθε ιστορικό γεγονός ή εποχή να βρούμε ομοιότητες, στοιχεία που παραπέμπουν στην εποχή μας. Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος δάσκαλος, μας διδάσκει πέρα από τα άλλα πως πίσω από το συγκεκριμένο, το ατομικό μπορείς να δεις το διαχρονικό, το καθολικό. Αυτό εξάλλου δεν κάνει και η τέχνη, η ποίηση; Μετατρέπει την ατομική περίπτωση σε καθολικό σύμβολο. Εδώ την χρειάζεται η ποίηση την ιστορία. Είναι αλήθεια πως στην ποιητική συλλογή μου την συγκεκριμένη υπάρχουν σημαντικές αναφορές (ίσως λιγότερες από ότι σε προηγούμενα έργα μου) και στοιχεία από την ιστορία, τη λογοτεχνία και την τέχνη που λειτούργησαν ως πηγή έμπνευσης. Αναφέρω πρόχειρα ως παράδειγμα το ποίημα της συλλογής με τίτλο «Οι Πέρσες» που μου αρέσει πολύ και στο οποίο συνδύασα (δεν ξέρω πόσο επιτυχώς) ένα ιστορικό γεγονός (τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας) και ένα λογοτεχνικό κείμενο (τους «Πέρσες» του Αισχύλου) με τη σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα. Την αδράνειά μας, την έλλειψη πολιτικής βούλησης, την απουσία ενός Θεμιστοκλή που θα σχεδιάσει και θα οδηγήσει στην «σωτήρια νίκη». Είναι, νομίζω, ένα ποίημα με πολλές αναγνώσεις και πηγή έμπνευσης την ιστορία".
- Οι ήρωες της «Απόδρασης» βρίσκουν τελικά τη διέξοδο που ψάχνουν;
"Θα έλεγα, ναι. Σε άλλα διηγήματα άμεσα και σε άλλα υποβάλλεται. Βέβαια η «λύση», η διέξοδος που δίνεται, είναι στην ουσία μια πρόταση του συγγραφέα. Μια θέση του που κατατίθεται ενώπιον του αναγνώστη για προβληματισμό και διάλογο. Αυτό είναι και εκείνο που επιδιώκω με τα γραπτά μου: πέρα από την απόλαυση (αν την πετυχαίνω σε κάποιο βαθμό, έχω κάτι καταφέρει) που προσφέρει η ανάγνωση ενός λογοτεχνικού έργου, επιδιώκω να βάλω τον αναγνώστη να σκεφτεί (και να διαμορφώσει στάση) απέναντι σε προβλήματα του ανθρώπου της εποχής μας. Σε 2- 3 περιπτώσεις, για παράδειγμα, η διέξοδος ίσως είναι τραγική ή ακολουθείται από μια πικρή γεύση, δίνοντας την αίσθηση πως δεν περιέχει τη λύτρωση. Με την απόδραση ότι ίσως ο ήρωας δεν έρχεται στην καλύτερη μέρα. Συζητείται. Στα 3 τελευταία διηγήματα που αποτελούν μια «τριλογία» με τον γενικότερο τίτλο «Ανθρωπος Δεσμώτης», η διέξοδος δίνεται στο τελευταίο: ο ήρωας ασθμαίνων προσπαθεί να βγει από την παράνοια της εικονικής πραγματικότητας που ζει. Δε φαίνεται καθαρά, αν τελικά τα καταφέρει. Η συνειδητοποίηση όμως πως πρέπει να απαλλαγεί από τα «δεσμά» του και η προσπάθεια να το καταφέρει, από μόνα τους αποτελούν την προτεινόμενη διέξοδο".
- Αγγίζετε και το θέμα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε ένα από τα κείμενά σας. Είναι κάτι που σας προβληματίζει ιδιαίτερα;
"Ο ρατσισμός με απασχολεί, με εξοργίζει θα έλεγα, γιατί δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί ως αντίληψη και ως συμπεριφορά. Δεν θα επαναλάβω ότι οι διακρίσεις σε βάρος ατόμων ή ομάδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά από την κυρίαρχη ομάδα μιας κοινωνίας είναι ανεπίτρεπτες. Το θέμα αυτό έχει λυθεί, γι' αυτό για μένα δεν είναι κατανοητή η αναβίωση στις μέρες μας ρατσιστικών αντιλήψεων. Εκείνο που είναι κατανοητό, χωρίς βέβαια να είναι αποδεκτό ούτε ως στάση ούτε ως συμπεριφορά που οδηγεί στον ρατσισμό, είναι η ξενοφοβία. Κατανοώ ότι η ανεξέλεγκτη εισροή χιλιάδων ξένων στη χώρα μας και στην Ευρώπη δημιουργεί εκρηκτικό πρόβλημα. Η διαβίωσή τους, η ένταξή τους, η απορρόφησή τους είναι δύσκολη σε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει από μόνη της οξύτατα προβλήματα. Η διόγκωση του προβλήματος είναι φυσικό να δημιουργεί προβληματισμό, καχυποψία, ανασφάλεια, φοβία προς τους ξένους. Αυτή η φοβία εύκολα μετατρέπεται σε ρατσιστική συμπεριφορά προς τους «βρωμιάρηδες κ.λπ. που μπαίνουν παράνομα στη χώρα μας και μας προκαλούν μύρια όσα προβλήματα». Ομως αυτοί οι άνθρωποι δεν εγκατέλειψαν την πατρίδα τους επειδή αγάπησαν έτσι ξαφνικά τη χώρα μας και την Ευρώπη. Κυνηγημένοι έρχονται για να γλιτώσουν από τη σφαγή. Ας προσπαθήσει να επαναφέρει η Διεθνής Κοινότητα την ηρεμία στις χώρες τους και δεν θα έχουν ανάγκη να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Πέρα από αυτό πρέπει να αποδεχτούμε ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, μας αρέσει ή όχι θα ζούμε σε όλο και πιο έντονα πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Εμείς, νομίζω, από τη στιγμή που στέκεται δίπλα μας άνθρωπος που υποφέρει και έχει την ανάγκη μας, όποιος και να είναι, έχουμε χρέος να του φερθούμε όπως θα θέλαμε να φερθούν και σε μας, αν ποτέ βρεθούμε σε παρόμοια κατάσταση. Τον «πάσχοντα» άνθρωπο έχουμε δίπλα μας και αυτόν καλούμαστε να περιθάλψουμε. Το πρόβλημα της στάσης μας απέναντι στους ξένους με έχει απασχολήσει και σε άλλα βιβλία μου. Στο διήγημα της συλλογής που εξετάζουμε και στο οποίο αναφέρεσαι, οι δύο «ήρωες», και ο Ελληνας που ξεκίνησε με ρατσιστική συμπεριφορά και ο Πακιστανός, αντιλαμβάνονται πως είναι θύματα του ίδιου καταπιεστικού μηχανισμού, πως τα «βάσανα» που υφίστανται υπερβαίνουν τους ίδιους και συνειδητοποιούν τελικά πως έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλο, για να μπορέσουν να κάνουν υποφερτή τη ζωή τους. Να αρχίσουν από την «καλημέρα» ο ένας στον άλλο και ίσως γίνει καλύτερος ο κόσμος".
Τα βιβλία κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις "Ιωλκός" και παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην Καλαμάτα. Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/68644-aggelos-lappas-dyo-vivlia-gia-tin-pali-tou-sygxronou-anthropou
"Γιατί γράφτηκαν και τα δύο παράλληλα χρονικά και θεωρώ ότι όχι μόνο το ένα συμπληρώνει το άλλο, αλλά ότι και τα δύο αποτελούν, θα έλεγα, ένα έργο δίτομο του οποίου ο ένας τόμος είναι ποίηση και ο άλλος πεζογραφία. Και δεν είναι μόνο ότι γράφτηκαν όπως είπα παράλληλα, αλλά είναι «προϊόντα» των ίδιων ερεθισμών και προβληματισμών, στους οποίους άλλοτε απαντώ με τον ποιητικό και άλλοτε με τον πεζό λόγο. Να πούμε ότι έχουν κοινό «θέμα». Αναφέρονται στον σύγχρονο και όχι μόνο, εγκλωβισμένο, φυλακισμένο άνθρωπο. Ηδη οι τίτλοι τους παραπέμπουν στο περιεχόμενο: «Εντός των τειχών» η ποίηση, «Απόδραση στην άλλη μέρα» τα διηγήματα. Και στους δύο υποβάλλεται η «φυλακή». Αν προσέξουμε όμως λίγο τους τίτλους, θα παρατηρήσουμε πως γίνεται προσπάθεια να διαφανεί και η διαφοροποίηση που υπάρχει ανάμεσα στα δύο βιβλία. Στο πρώτο, το «Εντός των τειχών» καταγράφεται η «φυλακή», στο δεύτερο «Απόδραση στην άλλη μέρα» η προσπάθεια «απόδρασης» σε έναν καλύτερο κόσμο".
- Από τα ποιήματά σας διακρίνεται μια αίσθηση παραίτησης. Νιώθετε απογοήτευση μετά από όλα αυτά που έχετε δει ή με το πώς διαπιστώνετε ότι είναι τα πράγματα σήμερα;
"Μπορείτε να μου βρείτε έστω έναν Ελληνα που δεν νιώθει απογοήτευση με την κατάσταση που διαπιστώνει και ζει στην πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια; Και αυτή την απογοήτευση την εντείνει μια αίσθηση αδιεξόδου στην οποία νιώθουμε εγκλωβισμένοι. Αλλά, αν προσέξουμε την ποιητική συλλογή για την οποία μιλάμε, θα δούμε πως δεν αρκείται μόνο να καταγράψει τον ασφυκτικό κλοιό της οικονομικής κρίσης που την βιώνουμε στις μέρες μας. Τα δεσμά του «Εντός των τειχών» ανθρώπου δεν είναι μόνο η φθαρμένη και διαβρωμένη ελληνική πολιτική ζωή και κοινωνία, αλλά και η απάνθρωπη και εκμαυλιστική εποχή μας, εποχής της κυριαρχίας του τεχνοκρατικού πνεύματος και του στυγνού ορθολογισμού. Είναι ακόμη και τα «δεσμά» που εμπεριέχει η ίδια η ανθρώπινη φύση του, όπως οι ανεπάρκειες, οι αδυναμίες, τα πάθη του. Και ακόμη η αμείλικτη ροή του χρόνου που βασανιστικά του υπενθυμίζει τη μηδαμινότητά του. Αυτά τα όρια, τα «δεσμά», τα πάσης φύσης εμπόδια κάνει προσπάθεια ανέκαθεν να υπερβεί ο άνθρωπος και να κερδίσει την ελευθερία του. Σε αυτή την προσπάθεια είναι καταδικασμένος και προορισμένος -κατά τη γνώμη μου- να μη φτάσει ποτέ ως το τέλος, είναι αδύνατον δηλαδή να υπερβεί την ανεπαρκή και πεπερασμένη ύπαρξή του. Η επίγνωση του ακατόρθωτου της προσπάθειάς του αυτής τον μετατρέπει σε τραγικό ον. Μέσα σε αυτές τις σκέψεις έχει τις ρίζες της και η πικρία μου. Ή η απογοήτευσή μου. Η αίσθηση παραίτησης που ανέφερες στην ερώτησή σου, όπου και σε όποια ποιήματα διαχέεται, θέλω να πιστεύω -αυτή ήταν η πρόθεσή μου- ότι παραπέμπει στη συνειδητοποίηση της ευθύνης που έχει το άτομο να μην παραιτηθεί από τον αγώνα να σπάσει τα δεσμά του, απ’ τον αγώνα να υπερβεί ακόμη και τα όριά του. Στον αγώνα αυτό -πέρα από την όποια πικρή διαπίστωση- είναι ταγμένος, έστω και αν είναι προδιαγεγραμμένη η ήττα, και εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του. Ειδικότερα για την ποιητική συλλογή «Εντός των τειχών» στην οποία αναφερόμαστε: Αποτελείται από πέντε ενότητες, θα μπορούσε η καθεμιά να αποτελεί και ξεχωριστή ποιητική συλλογή. Οι τέσσερις πρώτες αναφέρονται στις διάφορες «φυλακές» του ανθρώπου. Νομίζω, χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι με τη μορφή στίχου που έχω δώσει στην καθεμιά: «…των δακτύλων μου ψάχνω το αποτύπωμα», «των μεγαλόσχημων των μικρών ημερών που μας θρέψανε», «της πατρίδας μου να ’βρω πασχίζω το πρόσωπο», «στις κενές μας τις μέρες ο ήχος της μνήμης ο ξύλινος…». Στην πέμπτη δίνεται η αντίσταση στον εγκλωβισμό, στη «φυλάκισή» μας. «Με των άστρων το μέτρημα ξαγρυπνώ και αντιστέκομαι…». Το όπλο μου με άλλα λόγια -το όπλο μας (;)- είναι η ποίηση. Γράφω σε κάποια από τα ποιήματα αυτής της ενότητας: Να γράφεις, μου λένε, όταν φυσάει\ανάμεσα στις ράγες του χρόνου … \να γράφεις …\ βοηθάει να ταξιδεύεις\και όταν ακόμα δεν περνάνε τρένα». «Μου λέτε πως τα λόγια μου είναι θλιμμένα …\ Ακούστε, όμως, τα τραγούδια μου ως το τέλος τους:\τη μουσική ενός ανθρώπου\καθώς αναζητάει τη μέρα\ που οι ώρες της\ πιασμένες χέρι χέρι\χορεύουν …\σοφές και πρωτόπλαστες,\απαλλαγμένες από το ένδυμα των αιώνων τους…\αφήνουν πίσω τους». Μιλάμε για την άρση της παραίτησης στην οποία αναφέρθηκες".
- Η επιστήμη της ιστορίας αποτελεί πηγή έμπνευσης για τα κείμενά σας-ιδιαίτερα για τα ποιητικά;
"Και να ήθελα, δε θα μπορούσα να εμποδίσω τη σκέψη μου να μη δραπετεύει στο ιστορικό παρελθόν. Πρώτα - πρώτα λόγω ειδικότητας και επαγγέλματος: φιλόλογος, όλη μου τη ζωή, ακόμα και τώρα, πάλευα και παλεύω με το παρελθόν, με την ιστορία και ειδικότερα με τα κείμενα. Και δεύτερον, η ιστορία ως επιστήμη μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά και παράλληλα σε κάθε ιστορικό γεγονός ή εποχή να βρούμε ομοιότητες, στοιχεία που παραπέμπουν στην εποχή μας. Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος δάσκαλος, μας διδάσκει πέρα από τα άλλα πως πίσω από το συγκεκριμένο, το ατομικό μπορείς να δεις το διαχρονικό, το καθολικό. Αυτό εξάλλου δεν κάνει και η τέχνη, η ποίηση; Μετατρέπει την ατομική περίπτωση σε καθολικό σύμβολο. Εδώ την χρειάζεται η ποίηση την ιστορία. Είναι αλήθεια πως στην ποιητική συλλογή μου την συγκεκριμένη υπάρχουν σημαντικές αναφορές (ίσως λιγότερες από ότι σε προηγούμενα έργα μου) και στοιχεία από την ιστορία, τη λογοτεχνία και την τέχνη που λειτούργησαν ως πηγή έμπνευσης. Αναφέρω πρόχειρα ως παράδειγμα το ποίημα της συλλογής με τίτλο «Οι Πέρσες» που μου αρέσει πολύ και στο οποίο συνδύασα (δεν ξέρω πόσο επιτυχώς) ένα ιστορικό γεγονός (τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας) και ένα λογοτεχνικό κείμενο (τους «Πέρσες» του Αισχύλου) με τη σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα. Την αδράνειά μας, την έλλειψη πολιτικής βούλησης, την απουσία ενός Θεμιστοκλή που θα σχεδιάσει και θα οδηγήσει στην «σωτήρια νίκη». Είναι, νομίζω, ένα ποίημα με πολλές αναγνώσεις και πηγή έμπνευσης την ιστορία".
- Οι ήρωες της «Απόδρασης» βρίσκουν τελικά τη διέξοδο που ψάχνουν;
"Θα έλεγα, ναι. Σε άλλα διηγήματα άμεσα και σε άλλα υποβάλλεται. Βέβαια η «λύση», η διέξοδος που δίνεται, είναι στην ουσία μια πρόταση του συγγραφέα. Μια θέση του που κατατίθεται ενώπιον του αναγνώστη για προβληματισμό και διάλογο. Αυτό είναι και εκείνο που επιδιώκω με τα γραπτά μου: πέρα από την απόλαυση (αν την πετυχαίνω σε κάποιο βαθμό, έχω κάτι καταφέρει) που προσφέρει η ανάγνωση ενός λογοτεχνικού έργου, επιδιώκω να βάλω τον αναγνώστη να σκεφτεί (και να διαμορφώσει στάση) απέναντι σε προβλήματα του ανθρώπου της εποχής μας. Σε 2- 3 περιπτώσεις, για παράδειγμα, η διέξοδος ίσως είναι τραγική ή ακολουθείται από μια πικρή γεύση, δίνοντας την αίσθηση πως δεν περιέχει τη λύτρωση. Με την απόδραση ότι ίσως ο ήρωας δεν έρχεται στην καλύτερη μέρα. Συζητείται. Στα 3 τελευταία διηγήματα που αποτελούν μια «τριλογία» με τον γενικότερο τίτλο «Ανθρωπος Δεσμώτης», η διέξοδος δίνεται στο τελευταίο: ο ήρωας ασθμαίνων προσπαθεί να βγει από την παράνοια της εικονικής πραγματικότητας που ζει. Δε φαίνεται καθαρά, αν τελικά τα καταφέρει. Η συνειδητοποίηση όμως πως πρέπει να απαλλαγεί από τα «δεσμά» του και η προσπάθεια να το καταφέρει, από μόνα τους αποτελούν την προτεινόμενη διέξοδο".
- Αγγίζετε και το θέμα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε ένα από τα κείμενά σας. Είναι κάτι που σας προβληματίζει ιδιαίτερα;
"Ο ρατσισμός με απασχολεί, με εξοργίζει θα έλεγα, γιατί δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί ως αντίληψη και ως συμπεριφορά. Δεν θα επαναλάβω ότι οι διακρίσεις σε βάρος ατόμων ή ομάδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά από την κυρίαρχη ομάδα μιας κοινωνίας είναι ανεπίτρεπτες. Το θέμα αυτό έχει λυθεί, γι' αυτό για μένα δεν είναι κατανοητή η αναβίωση στις μέρες μας ρατσιστικών αντιλήψεων. Εκείνο που είναι κατανοητό, χωρίς βέβαια να είναι αποδεκτό ούτε ως στάση ούτε ως συμπεριφορά που οδηγεί στον ρατσισμό, είναι η ξενοφοβία. Κατανοώ ότι η ανεξέλεγκτη εισροή χιλιάδων ξένων στη χώρα μας και στην Ευρώπη δημιουργεί εκρηκτικό πρόβλημα. Η διαβίωσή τους, η ένταξή τους, η απορρόφησή τους είναι δύσκολη σε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει από μόνη της οξύτατα προβλήματα. Η διόγκωση του προβλήματος είναι φυσικό να δημιουργεί προβληματισμό, καχυποψία, ανασφάλεια, φοβία προς τους ξένους. Αυτή η φοβία εύκολα μετατρέπεται σε ρατσιστική συμπεριφορά προς τους «βρωμιάρηδες κ.λπ. που μπαίνουν παράνομα στη χώρα μας και μας προκαλούν μύρια όσα προβλήματα». Ομως αυτοί οι άνθρωποι δεν εγκατέλειψαν την πατρίδα τους επειδή αγάπησαν έτσι ξαφνικά τη χώρα μας και την Ευρώπη. Κυνηγημένοι έρχονται για να γλιτώσουν από τη σφαγή. Ας προσπαθήσει να επαναφέρει η Διεθνής Κοινότητα την ηρεμία στις χώρες τους και δεν θα έχουν ανάγκη να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Πέρα από αυτό πρέπει να αποδεχτούμε ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, μας αρέσει ή όχι θα ζούμε σε όλο και πιο έντονα πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Εμείς, νομίζω, από τη στιγμή που στέκεται δίπλα μας άνθρωπος που υποφέρει και έχει την ανάγκη μας, όποιος και να είναι, έχουμε χρέος να του φερθούμε όπως θα θέλαμε να φερθούν και σε μας, αν ποτέ βρεθούμε σε παρόμοια κατάσταση. Τον «πάσχοντα» άνθρωπο έχουμε δίπλα μας και αυτόν καλούμαστε να περιθάλψουμε. Το πρόβλημα της στάσης μας απέναντι στους ξένους με έχει απασχολήσει και σε άλλα βιβλία μου. Στο διήγημα της συλλογής που εξετάζουμε και στο οποίο αναφέρεσαι, οι δύο «ήρωες», και ο Ελληνας που ξεκίνησε με ρατσιστική συμπεριφορά και ο Πακιστανός, αντιλαμβάνονται πως είναι θύματα του ίδιου καταπιεστικού μηχανισμού, πως τα «βάσανα» που υφίστανται υπερβαίνουν τους ίδιους και συνειδητοποιούν τελικά πως έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλο, για να μπορέσουν να κάνουν υποφερτή τη ζωή τους. Να αρχίσουν από την «καλημέρα» ο ένας στον άλλο και ίσως γίνει καλύτερος ο κόσμος".
Τα βιβλία κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις "Ιωλκός" και παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην Καλαμάτα. Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/68644-aggelos-lappas-dyo-vivlia-gia-tin-pali-tou-sygxronou-anthropou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου