Το «πρόσωπο» του Πολεμιστή της Πύλου

Παρουσιάστηκε στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών

Ο δρ Τζακ Ντέιβις παρουσιάζει το «πρόσωπο» του Γρύπα Πολεμιστή

Η ανασύσταση του προσώπου του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Ένας όμορφος άνδρας, με μακριά μαύρα μαλλιά, ήταν πιθανόν ο «Γρύπας Πολεμιστής», όπως αποκαλείται ο «ένοικος» του τάφου του 1500 π.Χ., που αποκαλύφθηκε πέρσι στον Άνω Εγκλιανό της Πύλου, δίπλα από το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος. Το πρόσωπό του, που ανασυστάθηκε από τα οστά του κρανίου του, όπως και τα νέα ερευνητικά δεδομένα, παρουσιάστηκαν χθες στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών από τους αρχαιολόγους Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, οι οποίοι το καλοκαίρι του 2015 βρήκαν κάτι μοναδικό: Έναν ασύλητο, λακκοειδή τάφο με το σκελετό άνδρα, ηλικίας 30-35 ετών, καθώς και περισσότερα από 1.400 μοναδικά αντικείμενα ως κτερίσματα για τη μετά θάνατο ζωή του.
«Από ό,τι φαίνεται ήταν ένας όμορφος άνδρας. Τον έχουμε αποκαταστήσει με μακριά μαύρα μαλλιά, με βάση την αναπαράσταση πολεμιστή που βρέθηκε σε μία σφραγίδα στον τάφο και η οποία θα δημοσιευτεί του χρόνου» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δρ Στόκερ, η οποία μαζί με τον άνδρα της, καθηγητή Τζακ Ντέιβις, έδωσαν διάλεξη με θέμα «Lord of the Gold Rings: The Grave of the Griffin Warrior of Pylos» («Ο Άρχοντας των Χρυσών Δαχτυλιδιών: Ο Τάφος του Γρύπα Πολεμιστή της Πύλου»). Η ανασύσταση του προσώπου του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Πέρσι, η συγκλονιστική ανακάλυψη είχε χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «η πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια». Τα ευρήματα συνηγορούσαν και με το παραπάνω σε αυτό: Χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια και κύπελλα, ένα χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, μια σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα –ορισμένα με χρυσά χείλη–, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, ένας χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι και λεκανίδες, 50 και πλέον σφραγιδόλιθοι, περισσότερες από 1.000 ψήφοι από πολύτιμους λίθους και άλλα εντυπωσιακά.
Πολλά ήταν έργα μινωικής τεχνοτροπίας, γεγονός που, σε συνδυασμό με την εποχή τους, οδήγησε τους ανασκαφείς στην υπόθεση ότι μπορεί να αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας από επιδρομή στην Κρήτη. Σε άρθρο, όμως, που δημοσιεύουν στο περιοδικό «Hesperia» εστιάζουν σε κάτι διαφορετικό. «Αυτό που προτείνουμε στο Hesperia δεν έχει να κάνει με τον τρόπο που αποκτήθηκαν αυτά τα αντικείμενα, αλλά με το γιατί. Δηλαδή ισχυριζόμαστε ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα που βρέθηκαν στην ταφή επιλέχθηκαν σκοπίμως και τοποθετήθηκαν στον τάφο για να μεταφέρουν ορισμένα νοήματα, τα οποία σχετίζονται με τα συμβολικά συστήματα που υπήρχαν ήδη στη Μυκηναϊκή κοινωνία», αναφέρει η αρχαιολόγος.

Ποια, όμως, είναι αυτά τα μινωικά θέματα που απεικονίζονται στα ευρήματα και δη στα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια; «Είναι πολλά», μας απαντά η δρ Στόκερ. «Έχουν να κάνουν με τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια», συμπληρώνει. Η εύρεση τεσσάρων χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών με εικονογραφία τέτοιου τύπου είναι κάτι ιδιαίτερα σπάνιο και ασυνήθιστο. Ή μήπως μοναδικό; «Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή», σημειώνει η ομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στον τάφο υπήρχαν κι άλλα απρόσμενα ευρήματα, όπως χτένες και ένας καθρέπτης. Ποια η σημασία τους σε έναν τάφο άνδρα; «Χτένες και καθρέπτες έχουν μια γενικότερη σχέση με τις ταφές πολεμιστών», απαντά η δρ Στόκερ, που συμπληρώνει ότι ίσως αντανακλούν ένα έθιμο στολίσματος πριν από τη μάχη. Και το νόημα που υπάρχει πίσω από την απεικόνιση γρύπα σε δύο από τα ευρήματα (κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα), τα οποία έδωσαν και την ονομασία στον πολεμιστή; «Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει το θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα της Κνωσού», απαντά.
Όσο για τη σημασία των ευρημάτων, πέρα από την τέχνη και τον πλούτο τους, η αρχαιολόγος τονίζει ότι «σε όρους χρονολόγησης, η ανακάλυψη τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο με μία μοναδική ταφή είναι ύψιστης σημασίας», αναφερόμενη προφανώς στην εξαιρετική ευκαιρία που δίνει μια τέτοια αδιατάρακτη ταφή τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων τυπικών ομαδικών τάφων.
Η δρ Στόκερ, μαζί με τον άνδρα της, θα συνεχίσουν τις ανασκαφές στην Πύλο τουλάχιστον για άλλα τρία χρόνια.