Ρεπορτάζ του ΒΒC για την μάχη κατά της διαφθοράς: "Φακελάκι" στο Νοσοκομείο της Καλαμάτας

• Γράφτηκε από ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Online
• Πέμπτη, 03 Ιανουαρίου 2013       

Οι Ελληνες στην αντεπίθεση κατά της διαφθοράς. Οι απλοί Ελληνες βρίσκουν τρόπους για να καταπολεμήσουν τα ενδημικά επίπεδα διαφθοράς στη χώρα τους, με έναν αριθμό από ιστοσελίδες, που τώρα επιτρέπουν στους ανθρώπους να αναφέρουν περιπτώσεις δωροδοκίας. Η πρώτη επαφή της Χριστίνας Τρεμόντι με το "φακελάκι" ήρθε όταν ο παππούς της χρειάστηκε επείγουσα θεραπεία σε δημόσιο νοσοκομείο στην Καλαμάτα, στη Νότια Ελλάδα. Η θεραπεία υποτίθεται ότι ήταν δωρεάν. Fakelaki είναι η ελληνική λέξη που σημαίνει «φακελάκι», αλλά έχει έρθει για να περιγράψει ένα ευρύ φάσμα δωροδοκίας. (Οπως χαρακτηριστικά γράφει η Βρετανή ρεπόρτερ «it is pronounced "fakk-el-akee"»). "Είναι βετεράνος του πολέμου και είχε διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη, σε τελευταίο στάδιο", μας είπε: "Eνα βράδυ είχε αδιάκοπη αιμορραγία και έπρεπε να βιαστούμε να τον πάμε στο νοσοκομείο και εκεί βρεθήκαμε αντιμέτωποι με απόλυτη αμέλεια. Κανείς δεν μας έδινε σημασία. Hταν πολύ ασεβείς και ουσιαστικά αγνοούσαν τον παππού μου". "Κάποια στιγμή πήραμε γραμμή ότι περίμεναν ένα δωράκι και έτσι, μέχρι να ανοίξει η μητέρα μου την τσάντα της και να τους δώσει ένα ποσό γύρω στα 300 ευρώ, ο παππούς υποβλήθηκε σε χειρουργείο εντός μιας ώρας". Η εμπειρία αυτή, την τραυμάτισε σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη και όταν σπούδαζε στο πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ, ήταν αποφασισμένη να ανακαλύψει το πόσο διαδεδομένη ήταν αυτή η πρακτική στην Ελλάδα. Εμπνευσμένη από παρόμοιες ιστοσελίδες στην Ινδία και την Κένυα, η Χριστίνα έφτιαξε το edosafakelaki (που σημαίνει "έκανα μια δωροδοκία"), η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους να αναφέρουν ανώνυμα περιπτώσεις δωροδοκίας ή ακόμη και περιπτώσεις όπου δωροδοκίες απορρίφθηκαν. "Στην αρχή, οι άνθρωποι ήταν έκπληκτοι βλέποντας ιστορίες που είχαν ακούσει στο παρελθόν μόνο σε τραπέζι ή με φίλους" λέει: "Αλλά τώρα πραγματικά πιστεύω ότι υπάρχει μια πανελλήνια στάση ευθύνης των πολιτών, η οποία αυξάνεται". Σε λίγο περισσότερο από ένα μήνα, 1.000 διαφορετικές περιπτώσεις δωροδοκίας εμφανίστηκαν στην ιστοσελίδα, ωθούμενες και από συνομιλίες που έγιναν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: "Οι άνθρωποι είναι απογοητευμένοι, είναι θυμωμένοι, αισθάνονται εξαπατημένοι, αισθάνονται κακοποιημένοι. Αισθάνονται ότι έχουν απειληθεί από ένα σύστημα που τους έχει καταστήσει ανίσχυρους μπροστά του". Ο θυμός έχει υποκινηθεί και από τη σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης και τις επιπτώσεις που έχει στις ζωές των ανθρώπων. Πάνω από το ένα τέταρτο των Ελλήνων είναι άνεργοι. Πολλοί δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά τις σχετικά μικρής κλίμακας δωροδοκίες, που είχαν προηγουμένως αποδεχτεί ως τρόπο ζωής. Οι ιστορίες τρόμου αφθονούν στην ιστοσελίδα -το 60% των αναρτήσεων αφορά τη διαφθορά στο δημόσιο σύστημα υγείας, το 15% τις δωροδοκίες για την απόκτηση άδειας οδήγησης και το 4% την έκδοση των οικοδομικών αδειών. Οι συμμετοχές είναι επίσης κατανεμημένες ανά περιοχή στην Ελλάδα και συχνά κατονομάζονται μεμονωμένα ιδρύματα και έτσι υπάρχουν πολλές ενδείξεις για τις Αρχές να το παρακολουθήσουν, εφόσον αυτές το επιθυμούν. Ενα άτομο έγραψε: "Ο πατέρας μου είχε καρκίνο και έπρεπε να κάνει εγχείρηση στο πάγκρεάς του. Ο χειρουργός ζήτησε εμμέσως τα χρήματα και πριν από την επέμβαση έβαλα 500 ευρώ πάνω στο γραφείο του. Από την έκφραση του μπορούσα να καταλάβω ότι δεν ήταν αρκετά. Η μητέρα μου επέμενε να του δώσουμε περισσότερα. Α, υπήρχε και κάτι άλλο! Ο πατέρας μου παρατηρούσε όλα τα ακριβά σπίτια απέναντι από το νοσοκομείο και η νοσοκόμα του είπε ότι ήταν τα σπίτια των γιατρών". "Ξέρεις πώς τα αποκαλούν;" είπε η νοσοκόμα: "Χωριό της Μίζας" (Bribe Ville).
Η ανησυχία για τη διαφθορά έχει αυξηθεί καθώς η ελληνική οικονομία επιδεινώνεται. Τον περασμένο μήνα, η ετήσια διεθνής έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας, σχετικά με την δημόσια αντίληψη για την διαφθορά, διαπίστωσε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Η Ελλάδα έχει υποχωρήσει από την ογδοηκοστή στην ενενηκοστή τέταρτη θέση κατά το τελευταίο έτος, καθιστώντας την Ελλάδα την πιο διεφθαρμένη χώρα στην Ευρώπη, όσον αφορά τις αντιλήψεις των ανθρώπων. Ενας από τους μεγαλύτερους τομείς που προκαλούν ανησυχία είναι η διαφθορά στο φορολογικό σύστημα. Η φοροδιαφυγή είναι γνωστό ότι είναι ενδημική στην Ελλάδα και είναι ένας από τους τομείς που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει την κυβέρνηση να βελτιωθεί. Ενα από τα τελευταία σκάνδαλα ήταν σχετικά με την αποτυχία της Ελλάδας να διερευνήσει την λεγόμενη "λίστα Λαγκάρντ", με τους ελβετικούς τραπεζικούς λογαριασμούς 2.000 Ελλήνων. Ωστόσο, υπάρχουν σχετικά λίγες περιπτώσεις φοροδιαφυγής που αναφέρθηκαν στις ιστοσελίδες καταγγελίας, όπως η edosafakelaki. Μόνο το 3% των συμμετοχών εδώ αφορούν τον φόρο. Η ιδρυτής της ιστοσελίδας πιστεύει ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το να δωροδοκήσεις τον έφορο είναι μόνο πιθανό να συμβεί όταν κάποιος προσπαθεί να αποφύγει το φόρο, κάτι που καθιστά απίθανο να θέλει κάποιος να το πει σε άλλους, ακόμα και ανώνυμα. Είναι ένα προφανές μειονέκτημα του κάθε συστήματος αυτοαναφοράς.
Ο Διομήδης Σπινέλλης έγινε γνωστός στην Ελλάδα όταν παραιτήθηκε πέρυσι από γενικός γραμματέας των πληροφοριακών συστημάτων στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών. Η δουλειά του ήταν να εκσυγχρονίσει τη συλλογή στοιχείων για το ξεπερασμένο φορολογικό σύστημα. Είπε ότι ήταν επιτυχής σε ανάκτηση ενός επιπλέον 700 εκατ. ευρώ σε φόρους, από την διασταύρωση στοιχείων από διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Ωστόσο, παραιτήθηκε καθώς απογοητεύθηκε από την απροθυμία της κυβέρνησης να μεταρρυθμίσει το σύστημα. Μετά την παραίτησή του, μίλησε δημοσίως για διαφθορά επιθεωρητών φορολογικών υποθέσεων και πόσο δύσκολο ήταν εκ τούτου να διοχετεύσει τους οφειλόμενους φόρους στα κρατικά ταμεία. Εχει επιστρέψει από τότε στην ακαδημαϊκή κοινότητα και είναι καθηγητής στην Επιστήμη των Υπολογιστών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και αυτός επίσης έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα αναφοράς της διαφθοράς. "Είναι σημαντικό να μοιραστούμε εμπειρίες και να δημιουργήσουμε μια αντίληψη ότι αυτό δεν είναι κάτι αποδεκτό και αυτό είναι κάτι το οποίο θέλουμε να πολεμήσουμε" λέει: "Το λυπηρό γεγονός είναι ότι η διαφθορά φαίνεται να στοχεύει στα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, δηλαδή στους ανθρώπους που είναι λιγότερο ενημερωμένοι, οι οποίοι γνωρίζουν λιγότερα για την πρόσβασή τους στις δημόσιες υπηρεσίες, που έχουν λιγότερη εκπαίδευση, οι οποίοι δεν γνωρίζουν το φορολογικό κώδικα. Αυτοί εκβιάζονται από τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι πρέπει να τους υπηρετούν και αυτό είναι πολύ λυπηρό". Ωστόσο, ο ίδιος είναι αισιόδοξος για το τι αλλαγές στην κουλτούρα μπορούν να πετύχουν οι ιστοσελίδες καταγγελίας της διαφθοράς. Πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για ριζική αλλαγή μπορεί να γίνει μέσω της πλήρους μεταρρύθμισης του συστήματος είσπραξης των φόρων και των δημοσίων υπηρεσιών. "Απλώς αναφορά περιστατικών δεν είναι αρκετό», είπε: "Εχουμε αποδείξεις, για παράδειγμα, ότι οι λογιστές είναι συνένοχοι στις περισσότερες αυτών των υποθέσεων και ότι είναι πολύ απρόθυμοι να τους αναφέρουν, επειδή δεν θέλουν να σπιλώσουν τη σχέση τους με διεφθαρμένους ελεγκτές φόρου".
Το BBC έδειξε σε δύο υπαλλήλους από την ένωση που αντιπροσωπεύει τους εφοριακούς, μερικά από τα σημεία που αφορούν την φοροδιαφυγή στην ιστοσελίδα edosafakelaki. "Ολοι αυτοί οι άνθρωποι", λέει η Βάλια Χριστακοπούλου, δείχνοντας την ιστοσελίδα, "γιατί να δώσουν αυτά τα χρήματα; Γιατί δεν πήγαν στην Αστυνομία; Ισως να ήθελαν να συγκαλύψουν κάτι". Ερωτηθείσα αν ήταν αλήθεια ότι πολλοί φορολογικοί ελεγκτές δέχθηκαν τις δωροδοκίες για να καλύψουν την φοροδιαφυγή, παραδέχθηκε ότι συνέβη, αλλά είπε ότι ήταν μόνο σε μια μικρή μειοψηφία των περιπτώσεων.
Η Χριστίνα Τρεμόντι, η οποία ίδρυσε το edosafakelaki, πιστεύει ότι ένα δημοφιλές βήμα λόγου κατά της δωροδοκίας μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στην Ελλάδα, στην παρούσα κατάστασή της: "Η εξάλειψη της διαφθοράς θα επιτρέψει την κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη. Δεν μπορώ να το τονίσω αυτό αρκετά. Μπορούμε να κάνουμε τη χώρα μας πιο γόνιμη για ανάπτυξη, ξεριζώνοντας τα ζιζάνια που την εμποδίζουν -και η διαφθορά είναι ένα ζιζάνιο… Είναι το απλούστερο μέτρο λιτότητας που μπορεί να εφαρμοστεί από τους ανθρώπους", λέει: "Οι Ελληνες είναι έτοιμοι για αλλαγή και αισθάνονται ότι δεν μπορούν πλέον να περιμένουν να ηγηθούν της αλλαγής μόνο οι εκλεγμένοι τους άρχοντες. Οι Ελληνες έχουν συνειδητοποιήσει ότι για να αναζωογονήσουν τον εαυτό τους, ως κοινωνία θα πρέπει να αξιοποιήσουν το πιο ισχυρό και ανεξερεύνητο περιουσιακό τους στοιχείο, το οποίο στην προκειμένη περίπτωση είναι οι ίδιοι".

Πηγή: www.lifo.gr