Το υψίπεδο "Κουμπέ" το 1829 και η Γαλλική Αποστολή στο Μοριά

Η Γαλλική Αποστολή στο Μοριά: Το υψίπεδο "Κουμπέ", 1829

Ανέκδοτος χάρτης της Γαλλικής Αποστολής, 1832 (χειρόγραφο σχέδιο με πένα σε χαρτί)

      Το κρατικά οργανωμένο εγχείρημα της Γαλλικής Αποστολής στον Μοριά συντελέστηκε την κρίσιμη δεκαετία 1829-1838, κατά την οποία θεμελιωνόταν το νεοελληνικό κράτος. Οι είκοσι περίπου επιστήμονες και καλλιτέχνες καθώς και οι είκοσι οκτώ συμπράττοντες αξιωματικοί τοπογράφοι του ΓΕΣ και του Σώματος Μηχανικού, έφεραν σε πέρας ένα σύνθετο επιστημονικό, καλλιτεχνικό, χαρτογραφικό και εκδοτικό έργο, που αποτέλεσε και αποτελεί μια ισχυρή μαρτυρία για τον γεωγραφικό χώρο και την κοινωνία κατά την ιδιαίτερη αυτή εποχή.  

      Στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου 1828, 15.000 άνδρες υπό τις διαταγές του στρατηγού Maison αποβιβάστηκαν στην Μεσσηνία.  Διευθυντής του τμήματος Φυσικών Επιστημών της Επιστημονικής Αποστολής ήταν ο Bory De Saint Vincent, Συνταγματάρχης, φυσιοδίφης και Γεωγράφος. Ο Bory De Saint Vincent περιήλθε τη νότια Πελοπόννησο με σώμα δεκαπέντε έως είκοσι ανδρών.  Οι μετακινήσεις στην ξηρά γίνονταν με αργούς ρυθμούς, πεζή, σπάνια με άλογα.  Τις αποσκευές (στρατιωτικές σκηνές, προμήθειες, επιστημονικό εξοπλισμό) τις μετέφεραν μισθωμένα μουλάρια.   

Καταυλισμός κοντά στην πηγή του υδραγωγείου του Ναβαρίνου, στο οροπέδιο Κουμπέ. Σχέδιο: Bory de Saint Vincent, Χάραξη: A. St Aulaire.   Στους δυτικούς πρόποδες του όρους Προφήτης Ηλίας και κοντά στο σημερινό χωριό Χανδρινός, υπήρχε ένα από τα δύο υδραγωγεία του Νιόκαστρου (Relation du voyage, τόμ. Ι, 1836, σελ. 210).  Τα υδραγωγεία της περιοχής είχαν εντυπωσιάσει  και άλλους ταξιδιώτες ζωγράφους.  Χαριτωμένα στιγμιότυπα από την καθημερινότητα στον καταυλισμό των μελών της αποστολής διακοσμούν το πρώτο επίπεδο  (αγωγιάτης τακτοποιεί τα σαμάρια, υποζύγια σε ανάπαυση, συνομιλία με αυτόχθονα, ενώ στο βάθος και δεξιά διακρίνεται καθαρά το βουνό Ζαρναούρα).

      
      Στις 3 Μαρτίου 1829, με αφετηρία το Ναβαρίνο η ομάδα του  Bory de Saint Vincent άρχισε τις διερευνήσεις της στη Μεσσηνία, την οποία διέτρεξε συστηματικά.  Σε μια από τις διερευνήσεις του, στις 8 Απριλίου 1829, η ομάδα του Bory μαζί με τον Zωολόγο Gaspard-Auguste Brulle και τον υπολοχαγό και ζωγράφο Prosper Baccuet ξεκινούν από το Νέο Ναβαρίνο για να μελετήσουν την περιοχή της Γιάλοβας και του Παλαιόκαστρου.  

     

Τοξοστοιχία του "Υδραγωγείου του Ναβαρίνου" κοντά στης πηγές "Κουμπέ" και στον οικισμό Χανδρινός, 9 Απριλίου 1829.  {Βινιέτα με θέμα Arcades de l΄ aqueduc de Navarin a Djalova- avril 1829- σε σχέδιο του P. Baquet (Relation, 1836, sel. 210, Relation du voyage, 1836, τομ. Ι, σελ.301)}. Πρόκειται για μία εντυπωσιακή κατασκευή που  μετέφερε το νερό με κτιστή αύλακα από τις πηγές «Κουμπέ», πλησίον του χωριού Χανδρινός, 15 χλμ. βορειοανατολικά του Νιόκαστρου. Το υδραγείο ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους, άλλοτε γεφυρώνοντας ρέματα και μικρούς χείμαρρους της περιοχής και άλλοτε διερχόμενο υπογείως, για να καταλήξει τελικά στην θέση «Καμάρες» στα περίχωρα της Πύλου, όπου συναντάται με το αρχαιότερο τμήμα του υδραγωγείου που μετέφερε νερό απο την πηγή στην θέση "Παλαιό Νερό". Κατόπιν εισέρχονται υπογείως στο κάστρο και καταλήγουν σε υπέργεια κρήνη εντός του Νιόκαστρου. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα δημόσια έργα της οθωμανικής διοίκησης στη Μεσσηνία και η κατασκευή του τοποθετείται χρονικά στον 16ο αιώνα.

      Την επόμενη μέρα 9 Απριλίου η αποστολή φθάνει στο υδραγωγείο του Ναβαρίνου και στις πηγές του υδραγωγείου, στο υψίπεδο του Koubeh ( Κουμπέ). Στις 10/4 η αποστολή περνά από το φαράγγι του Κυνηγού όπου βρίσκει τα ερείπια μια Μεσαιωνικής εκκλησίας και στη συνέχεια επιστρέφει στη Μεθώνη όπου ο Bory και τα μέλη της επιστημονικής αποστολής έχουν συνάντηση με τον Κυβερνήτη Καποδίστρια που βρίσκεται εκεί, ενώ ο Maison παραθέτει γεύμα προς τιμή του Κυβερνήτη Καποδίστρια.  

      Στις 16/4 η ομάδα του Bory περνάει από το χωριό Ναβαρινίτσα (εάν και το τοπωνύμιο παραμένει έως σήμερα, το χωριό αυτό δεν υπάρχει πλέον), από το φαράγγι Κυνηγού και φθάνει πάλι στις πηγές του υδραγωγείου, στο υψίπεδο του Κουμπέ ( κοντά στο σημερινό χωριό Χανδρινός), όπου και κατασκηνώνει.  Στις 17/4 ο μεταλλειολόγος και γεωλόγος Theodore Virlet που είναι μέλος της αποστολής ανεβαίνει στο μικρό βουνό του Αγ. Ηλία.  Στις 18/4 η αποστολή ξεκινάει από το υψίπεδο του Κουμπέ και φθάνει στο χωριουδάκι Σούτζι ( μάλλον πρόκειται για το σημερινό χωριό Φουρτζή). Στη συνέχεια η αποστολή πηγαίνει στο βουνό του Μαγκλαβά και συνεχίζει προς το χωριό Ρουμάνο (σήμερα το χωρίο αυτό ονομάζεται Ρωμανός) και Πύργο.  Στις 19/4 η ομάδα φθάνει στα Φιλιατρά και στη συνέχεια καταλήγει στην Αρκαδία (σημερινή Κυπαρισσία), ενώ στη συνέχεια, στις 22/4, θα φθάσει στον Ναό του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες στο όρος Κότυλος.

Δημοσθένης Κορδός
Υποψήφιος Διδάκτωρ Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου