Έβελυν Μουτεβελή: Βία κατά των γυναικών σε όλα τα κοινωνικά στρώματα

Η νομικός Έβελυν Μουτεβελή στην “Ε”: Βία κατά των γυναικών σε όλα τα κοινωνικά στρώματα

 Γράφτηκε από την  Νικολέττα Κολυβάρη

Η 25η Νοεμβρίου έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ και αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 1991 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έλαβε αυτή την απόφαση με σκοπό να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση.

Ομως η συγκεκριμένη ημέρα είχε ήδη καθιερωθεί 10 χρόνια πριν, όταν γυναικείες οργανώσεις θέλησαν να τιμήσουν τη μνήμη των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από τη Δομινικανή Δημοκρατία, που βασανίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και στραγγαλίστηκαν μέχρι θανάτου κατ’ εντολήν του δικτάτορα Τρουχίλο, στις 25 Νοεμβρίου 1960. Η "Ε" φέτος θέλησε να κάνει ένα διαφορετικό αφιέρωμα σε ένα σοβαρό πρόβλημα με διεθνείς διαστάσεις, μιλώντας με τη νομικό Εβελυν Μουτεβελή - Φιλιπποπούλου, η οποία άλλωστε μας υπενθύμισε πώς καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Ας δούμε, όμως το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών στα βασικά του σημεία, όπως η ίδια τα αναπτύσσει στην κουβέντα μας.

- Τι θεωρείται βία κατά των γυναικών;

Ο ορισμός της βίας κατά των γυναικών αντιστοιχεί στον ορισμό που υιοθετήθηκε το 1995 στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών. Συγκεκριμένα είναι: η έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ανάπτυξής τους. Επομένως, ο όρος βία περιλαμβάνει:

• Τη βία μέσα στην οικογένεια (ενδοοικογενειακή βία).

• Τη βία γενικά μέσα στην κοινωνία (βιασμός, σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, trafficking / σωματεμπορία).

- Το προφίλ των θυμάτων απέχει από το στερεότυπο:

Δεν πρόκειται (μόνο) για γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή και εισοδήματος. Η βία διαπερνά όλα τα κοινωνικά στρώματα, ακριβώς επειδή υπήρχε και πριν την ίδια την κρίση. Και δυστυχώς (αν και το απευχόμαστε) θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά από αυτήν. Στο ερώτημα λοιπόν αν όσες γυναίκες δέχονται βία έχουν ένα συγκεκριμένο προφίλ, η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι!

- Τι έχει αλλάξει στο νομικό πλαίσιο τα τελευταία χρόνια, σχετικά με το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών;

Με τον νόμο 4531/2018 - ΦΕΚ 62/Α/5-4-2018 κυρώνεται η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία υπογράφηκε στις 11 Μαΐου του 2011 στην Κωνσταντινούπολη.

- Επαρκεί το νομικό πλαίσιο της χώρας μας για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας;

Ναι, το υπάρχον νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας είναι ικανό. Καίρια είναι και η αρωγή του ιατροδικαστή - και σε κάθε περίπτωση ουσιαστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ψυχολόγοι που θα πρέπει να στηρίξουν το θύμα. Χωρίς αμφιβολία, η ενδοοικογενειακή βία δεν δύναται να αντιμετωπιστεί μόνο με τη συνδρομή του Δικαίου. Η συμβολή του περιορίζεται στα περιστατικά που έχουν ήδη εκδηλωθεί.

- Πώς αντιδρώ όταν είμαι η ίδια θύμα βίας (συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας) και τι μπορώ να κάνω όταν διαπιστώσω τέτοια περιστατικά που κάποιες φορές δυστυχώς αφορούν και νήπια;

Στην πράξη το θύμα θα πρέπει να πάει άμεσα στην Αστυνομία και να καταγγείλει το περιστατικό. Ο αστυνομικός έχει καθήκον εχεμύθειας και οφείλει να ενημερώσει το θύμα για τους φορείς που μπορούν να το βοηθήσουν. Επισημαίνεται δε ότι η δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, και δεν απαιτείται η πληρωμή παράβολου από το θύμα.

Η διαδικασία της καταγγελίας πάντως είναι τόσο γραφειοκρατική, που συχνά τα θύματα, τα οποία δεν λαμβάνουν καμία ψυχολογική υποστήριξη, δεν αντέχουν να τη φτάσουν μέχρι τέλους. Η ποινική διαδικασία είναι χρονοβόρος και επίπονη διαδικασία. Ακόμα και όταν η γυναίκα-θύμα επιτύχει την τιμωρία του βίαιου πρώην συντρόφου και το δικαστήριο επιβάλλει ποινή σε αυτόν, είναι αμφίβολο εάν η γυναίκα θα ικανοποιηθεί ηθικά, καθόσον αρκετοί εξαγοράζουν τις ποινές που τους επιβάλλονται ή και το ίδιο το δικαστήριο αναστέλλει την εκτέλεση της ποινής.

- Και αν διαπιστώσω τέτοια περιστατικά σε τρίτους;

Καλώ το "100" ή επικοινωνώ με το πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα. Μπορώ να καλέσω και τη γραμμή για γυναίκες θύματα βίας, δηλαδή το 15900, ή να στείλω e-mail στο: sos15900@isotita.gr

Η γραμμή αυτή λειτουργεί συνεχώς όλο το 24ωρο, 365 μέρες το χρόνο, υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων - και στελεχώνεται από ειδικούς επιστήμονες με σκοπό να παρέχεται επαρκής ψυχοκινητική στήριξη. Επίσης, το θύμα μπορεί να καλέσει το 197, που είναι η τηλεφωνική γραμμή του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Εάν κριθεί αναγκαίο, υπάρχουν και ξενώνες κακοποιημένων γυναικών. Στην Καλαμάτα λειτουργεί επίσης το Κέντρο Συμβουλευτικής Γυναικών Θυμάτων Βίας, του δήμου, το οποίο είναι ένα εξειδικευμένο κέντρο για γυναίκες θύματα βίας.

- Είναι επαρκείς οι υποστηρικτικές δομές;

Υπάρχουν δυστυχώς βασικές ελλείψεις στις δομές, που δε διευκολύνουν καθόλου την κατάσταση. Οι ξενώνες-καταφύγια για τις κακοποιημένες γυναίκες είναι μόλις 21 σε όλη την χώρα. Αυτό αντανακλά τόσο τις ελλείψεις του κοινωνικού κράτους, όσο και τη γενικότερη αντίληψη περί βίας.

Από τη μία ο φόβος του κοινωνικού στιγματισμού αποτρέπει ακόμα τα θύματα από το να κινηθούν εναντίον του θύτη, και από την άλλη, η επιλεκτική άγνοια ολόκληρης της κοινωνίας φαίνεται να κάνει τα πράγματα χειρότερα.

- Βλέπουμε τα πινάκια των δικαστηρίων φορτωμένα με υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας. Σε τι οφείλεται αυτό; Εχουν γίνει πιο βίαιοι οι άντρες; Μιλούν περισσότερο οι γυναίκες; Μήπως οφείλεται στην αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου;

Στο παρελθόν, ετησίως βλέπαμε ελάχιστες υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας ή απειλής στα εκθέματα των ποινικών δικαστηρίων, που είναι αρμόδια για την εκδίκαση υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας - ενώ σήμερα βλέπουμε σε καθημερινή βάση στα ίδια εκθέματα να υπάρχουν 2 και 3 υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας.

Δεν πιστεύω ότι αυξήθηκαν τα περιστατικά. Θεωρώ ότι η γυναίκα άρχισε να ενημερώνεται όλο και περισσότερο για τα δικαιώματά της και για τον τρόπο αντιμετώπισης του φαινομένου, με αποτέλεσμα «να ανοίξει το στόμα της». Αρχισε να «μιλάει» για ένα πρόβλημα το οποίο στο παρελθόν θεωρείτο ταμπού.

- Οι γυναίκες είναι απαλλαγμένες από κοινωνικά ταμπού και στερεότυπα:

Οι γυναίκες πλέον έχουν βγει στην αγορά εργασίας, έχουν οπλιστεί με ανάλογα των ανδρών προσόντα, μπορούν να επιβιώσουν μόνες τους χωρίς το «θύτη» σύζυγο ή σύντροφο, απαλλαγμένες ως επί το πλείστον από κοινωνικά ταμπού και στερεότυπα.

Στο παρελθόν οι κακοποιημένες γυναίκες, που κατέφευγαν στο Αστυνομικό Τμήμα για να καταγγείλουν την τέλεση εγκλήματος σε βάρος τους, μπορεί και να αντιμετώπιζαν μία δευτερογενή θυματοποίηση από τους αστυνομικούς - οι οποίοι, προφανώς για «κοινωνικούς λόγους» και όχι με σκοπό να προστατέψουν το θύτη, μέσα από τις ερωτήσεις τους μπορεί να τις απέτρεπαν να καταθέσουν μήνυση.

- Τι ορίζει η σύγχρονη νομοθεσία για το θέμα αυτό;

Πλέον ο νομοθέτης, για να αποτρέψει κάτι τέτοιο, ορίζει ρητά ότι ο αστυνομικός οφείλει να συντάξει μήνυση, και αν είναι στα πλαίσια του αυτοφώρου να συλλάβει τον δράστη, να σχηματίσει δικογραφία και να τον οδηγήσει μαζί με τη δικογραφία στον αρμόδιο εισαγγελέα. Αλλιώς θα βρεθεί κατηγορούμενος ο ίδιος, για το έγκλημα της παράβασης καθήκοντος. Επίσης οφείλει να φέρει το θύμα σε επαφή με τους φορείς παροχής φροντίδας σε κακοποιημένες γυναίκες.

Και οφείλουμε όλοι να θυμόμαστε: Η σιωπή είναι συνενοχή! Η ανοχή πρέπει να είναι μηδενική!

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

Οι ρυθμίσεις που εισάγονται για την εφαρμογή των προβλέψεων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης περιλαμβάνουν:

• Ενισχύεται η ποινική νομοθεσία για την αντιμετώπιση εγκλημάτων που διαπράττονται σε βάρος των γυναικών (ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων, stalking, εγκλήματα τιμής).

• Καταργείται η άκρως αναχρονιστική διάταξη του άρθρου 339 παρ. 3 ΠΚ περί μη άσκησης ποινικής δίωξης εάν μεταξύ του υπαιτίου αποπλάνησης ανηλίκου και του θύματος τελέστηκε γάμος.

• Τροποποιείται ο ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, με στόχο την ευρύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του.

• Τροποποιείται ο ν. 3811/2009 για την Ελληνική Αρχή Αποζημίωσης, με στόχο την ευχερέστερη πρόσβαση των θυμάτων στην αποζημίωση που προβλέπει ο εν λόγω νόμος.

• Τροποποιείται ο ν. 2168/1993 περί όπλων, ώστε να μην χορηγούνται άδειες σε όσους διώκονται ποινικά ή έχουν καταδικασθεί για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας.

• Προστατεύονται από την επιστροφή οι αλλοδαποί που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας και προσέρχονται στις αρμόδιες αρχές για να υποβάλουν τη σχετική καταγγελία.

https://www.eleftheriaonline.gr/local/koinonia/item/171450-via-kata-ton-gynaikon-se-ola-ta-koinonika-stromat
a