Το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων πριν από 80 χρόνια
Γράφτηκε από τον Ηλίας Μπιτσάνης
Γράφτηκε από τον Ηλίας Μπιτσάνης
Ορόσημο για το αγροτικό κίνημα
Το καλοκαίρι του 1935 έχει μείνει στην τοπική ιστορία και την ιστορία του αγροτικού κινήματος, ως η εποχή της μεγάλης εξέγερσης των σταφιδοπαραγωγών που βγήκαν σε δρόμους και πλατείες προκειμένου να υπερασπιστούν τον κόπο τους και τη δίκαιη αμοιβή τους. Για την εξέγερση αυτή που οδήγησε σε μετωπική σύγκρουση τους αγρότες με το κράτος της καταστολής (μέχρι το Πολεμικό Ναυτικό κινητοποιήθηκε για την καταστολή της), λίγα είναι γνωστά μέχρι σήμερα και οι περισσότεροι έχουν ακούσει πως «κάτι έγινε στην Πύλο» με νεκρούς και τραυματίες.
Εκείνο το οποίο δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό, είναι το γεγονός πως αφετηρία των κινητοποιήσεων ήταν το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων. Για την οργάνωσή του ο Τάσης Κουλαμπάς, αγροτικό στέλεχος του ΚΚΕ τότε, σε χειρόγραφο βιογραφικό σημείωμα αναφέρει τα εξής:
«Το 1934 από τη Θεσσαλία κατέβηκα στη Μεσσηνία για να βοηθήσω γενικά και με αντικειμενικό σκοπό να οργανώσω ένα πανσταφιδικό συνέδριο.
Εφθασα στην Καλαμάτα το Σεπτέμβριο του 1934 και σε λίγο χρονικό διάστημα άρχισα τη δουλειά με κατεύθυνση τη δημιουργία του συνεδρίου. Στην πορεία της δουλειάς και με τη σχετική πείρα που είχα δημιουργήσαμε ένα καλούτσικο επιτελείο αποτελούμενο από μένα - Θοδ. Κορμά - Χρ. Κουβελάκη - Ζαχαρία Κουρέτα - Στέλιο Διακουμογιαννόπουλο και Σωτήρη Κανελλόπουλο (Χαλαζόνι Φιλιατρών), δουλέψαμε χωριό-χωριό και βγάλαμε αντιπροσώπους για το συνέδριο. Δίπλα στο επιτελείο αυτό δραστηριοποιήσαμε και πολλούς άλλους που πήραν μέρος στο συνέδριο αλλά και βοήθησαν γενικότερα - όπως ο Δάλλας Γεωργ. Δικηγόρος Θουρία - Γιάννης Παπαμικρούλης - Θεοδ. Καυκαλάς (Χαρακοποιό) - Γεωργ. Αργυράκης (Πύργος) - ο γιατρός Τζενάκης (;) (Γαργαλιάνοι) - Γεωρ. Μαστοράκης (Γαργαλιάνοι) - ο γέρο Λουπινάς Κυπαρισσία φιλελεύθερος βουλευτής και τίμιος άνθρωπος και άλλοι πολλοί» (1).
Από τη σύνθεση της ομάδας που οργάνωσε το συνέδριο προκύπτει ότι σε αυτή συμμετείχαν στελέχη του ΚΚΕ και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας όπως επίσης και φιλελεύθεροι αγροτικοί παράγοντες.
Η απόφαση για την οργάνωση του συνεδρίου πάρθηκε σε σύσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μεσοχώρι, μετά την οποία εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:
«Εν Μεσοχωρίω σήμερον την 28ην Ιουνίου ημέραν Παρασκευήν και ώραν 9ην π. μ. συνήλθον οι συνεταιρισμοί των περιφερειών Μεθώνης, Καινούργιου Χωριού, Πηδάσου, Μεσοχωρίου, Χωματάδας κλπ. Παρισταμένου και αντιπροσώπου της Σταφιδικής Επιτροπής Τριφυλίας, εν των Γραφείω του Γεωργικού Ταμείου Μεσοχωρίου προς σύσκεψν και λήψιν αποφάσεων από του σταφιδικού ζητήματος.
Μετά συζήτησιν αποφασίζουσιν ομοδφώνς την σύγκλησιν Πανσταφιδικού Συνεδρίου εν Γαργαλιάνοις την 21ην Ιουλίου ε.έ. ημέραν Κυριακήν και ώραν 9 π.μ. προς λεπτομερή εξέτασιν του σταφιδικού ζητήματος και λήψιν αποφάσεων επ αυτού.
Δια ταύτα
Καλούμεν όπως αντιπροσωπευθώσιν δι αντιπροσώπων τους άπαντες οι Συνεταιρισμοί, Ενώσεις, Κονότητες, χωρία και δήμοι όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών Καλαμών, Μεσσήνης, Πυλίας, Τριφυλίας, Ολυμπίας, Πύργου, Πατρών, Αιγίου, Κορίνθου κλπ. διότι πιστεύομεν ότι εις την βάσιν τα συμφέροντα όλου του σταφιδοπαραγωγικού κόσμου είναι τα αυτά. Επίσης καλούμεν τους κ.κ. Νομάρχας και τους κ.κ. πληρεξουσίους βουλευτές όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών.
Οι αντιπρόσωποι δέον να είναι εφοδιασμένοι δια πληρεξουσίων υπογεγραμμένων υπό των Ενώσεων ή των Συνεταισιμών ή Δήμων ή Κοινοτήτων ή υπό δέκα τουλάχιστον υπογραφών σταφιδοπαραγωγών.
Δια την Οργανωτικήν Επιτροπήν
Ο πρόεδρος Ζαχαρίας Κουρέτας» (2).
Η Εκτελεστική Επιτροπή του Συνεδρίου Γαργαλιάνων στην Αθήνα: Κουλαμπάς, Κουβελιώτης, Κορμάς, Σταυρόπουλος, Διακουμογιαννόπουλος (Από το βιβλίο της Β. Βουρνά «Οραμα και μνήμες - Τα πρώτα 30 χρόνια μου»)
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟΥΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΥΣ
Για λόγους καλύτερης προετοιμασίας, το συνέδριο μετατέθηκε κατά μια εβδομάδα και πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου. Απεσταλμένος του «Ριζοσπάστη» ο Κώστας Αυγήτας (ο οποίος φαίνεται πως ήταν και αγροτικό στέλεχος) γράφει για το κλίμα που επικρατούσε στους Γαργαλιάνους την ημέρα εκείνη:
«Οι Γαργαλιάνοι την Κυριακή ήταν σε αναστάτωση. Συζητήσεις και διαβούλια από την παραμονή.
- Το σταφιδικό συνέδριο θ' αποτύχει. Δεν φαίνεται κανένας αντιπρόσωπος.
- Οι συνεταιρισμοί δεν θα πάρουν μέρος. Γιατί; Γιατί ο Ν. Δεληγιάννης πρόεδρος της πρώτης Ενωσης Συνεταιρισμών και σύμβουλος του ΑΣΟ σύστησε στις διοικήσεις να μην πάρουν μέρος. Και ακόμα να το σταματήσουν με όλα τα μέσα. Με συκοφαντίες και με διαδόσεις σε βάρος της οργανωτικής επιτροπής. Κυκλοφόρησε κατά χιλιάδες και προκηρύξεις χτυπώντας το συνέδριο.
Οι πρόεδροι των κοινοτήτων κι αυτοί κήρυξαν πόλεμο κατά του συνεδρίου. Οι τοπικές και κυβερνητικές εφημερίδες της Καλαμάτας, Πύργου και Πάτρας είχαν κι' αυτές κάθε συμφέρο να σιγοντάρουν και να σπείρουν σύγχυση ανάμεσα στους σταφιδοπαραγωγούς.
Εφημερίδες και σταφιδοπατέρες προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τους σταφιδοπαραγωγούς με τον κίνδυνο. Ποιόν άλλο; Του κομμουνισμού.
Ανέμισαν το κόκκινο πανί.
Τα όργανα του ΑΣΟ, των οινοκαρχαριών, της Αγροτικής Τράπεζας, των σταφιδεμπόρων τοκογλύφων και του κράτους δούλεψαν όσο μπορούσαν για να τορπιλίσουν το σταφιδικό συνέδριο.
Κι' όταν κατάλαβαν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί, φτωχοί και μεσαίοι, όλος ο κόσμος της δουλειάς, είνε αποφασισμένος να πραγματοποιήσει το συνέδριό του, έρριψαν το σύνθημα της αναβολής για να προετοιμασθεί δήθεν καλλίτερα. Τέλος μια που δεν έπιασε φωτιά κι αυτό, σύστησαν να μην παρθούν αποφάσεις των "άκρων".
"Δεν είναι καιρός για ριζικά μέτρα".
Και βέβαια με τα δόντια κρατούν τον ΑΣΟ, τη φαγάνα που βυζαίνει με τους οινοπνευματάρχες Χαρίλαους το αίμα των σταφιδοπαραγωγών.
Τα παράσιτα κι' οι αργόμισθοι ταράχθηκαν βλέποντας πως τελείωσαν τα ψέματα. Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί ανέλαβαν πια στα ροζιάρικα χέρια τους το σταφιδικό ζήτημα, την υπόθεση που τους κρατεί σε ανησυχία από 45 χρόνια.
*
Σάββατο παραμονή του συνεδρίου με το σούρουπο. Δύο-δύο, τρεις-τρεις άρχισαν να καταφθάνουν οι αντιπρόσωποι από τα μακρυνά χωριά, ποδαρόδρομο 5-8 ώρες.
Λιοκαμένοι: νέοι, μεσόκοποι και γέροι, οι πιο πολλοί σοβαροί αλλά σκεφτικοί κι' αρκετοί με αγριεμένο το μάτι.
- Θάχουμε επιτυχία σύντροφε;
- Εχω ήδη τηλεγραφήσει στο "Ρίζο".
- Θα τα πούμε αύριο για καλά.
Και την άλλη μέρα: Κυριακή, Ομάδες-ομάδες έφτασαν κι' άλλοι αντιπρόσωποι κατά δεκάδες και πλημμύρισαν την πλατεία.
Οι φτωχοί καφετζήδες τρίβουν τα χέρια. Τα έρημα καθίσματα γέμισαν πελάτες.
Οι χωροφύλακες περιπολούνε. Ο Μωρηάς αναταράχτηκε.
- Πού βρέθηκε αυτός ο κόσμος;
Οι Γαργαλιάνοι έχουν πάρει ζωή. Τη νέκρα αντικατέστησε η κίνηση.
*
«Ζήτω το σταφιδικό συνέδριο».
Η ταμπέλα στην πόρτα της αίθουσας συγκεντρώνει πολύν κόσμο.
Από μακρυά πικροκαταπίνει ο πρόεδρος της κοινότητας Γαργαλιάνων. Εχει δίκηο ο φουκαράς. Οι σταφιδοπαραγωγοί απάντησαν στο έγγραφό του.
Δεν ζητούσε πολλά. Παρακαλούσε το νομάρχη να απαγορεύσει στο σταφιδικό συνέδριο με κάθε μέσο.
Η έναρξη του Συνεδρίου
Στις 9 το πρωί η αίθουσα πλημμύρισε από τους 260 αντιπροσώπους που κατέφθασαν οι πιο πολλοί πεζοί απ' όλες τις επαρχίες της Μεσσηνίας. Ηρθαν ακόμα από την Ηλεία, Αμαλιάδα και Γαστούνη.
Οι προβλέψεις μας ξεπεράσθηκαν. Κι' ας το πούμε ανοιχτά - διαψεύσθηκαν.
Ναί, ήρθαν 100 αντιπρόσωποι παραπάνω απ' ό,τι ελπίζαμε.
Πόσο χαιρόμαστε από τέτοια διάψευση: Σινιάλο για να δεκαπλασιάσουμε τη δουλειά μας στο χωριό.
Από τους 260 ήταν 7 αντιπρόσωποι 5 Ενώσεων Συνεταιρισμών, 91 από 55 συνεταιρισμούς, 20 από 10 κοινότητες και οι ρέστοι βγήκαν από συγκεντρώσεις ή μαζικές υπογραφές.
"Το σταφιδικό συνέδριο των Γαργαλιάνων ήταν μια επανάσταση στα σταφιδικά χρονικά".
Τ' ακούσαμε και από έντιμους παρατηρητές που παρακολούθησαν όλα τα μέχρι τώρα σταφιδικά συνέδρια.
Κι' ακόμα: Πρώτη φορά αναλύεται στην ουσία του το σταφιδικό ζήτημα. Τέτοιος ενθουσιασμός δεν παρατηρήθηκε άλλη φορά.
Ο υποφαινόμενος το υπογράφει με τα δυό χέρια.
- Πού χρωστιέται αυτό;
Λύνουμε την απορία τους.
Βασικά και κύρια η μεγάλη επιτυχία - ουσιαστικά ο θρίαμβος - της αγροτιάς του "καθυστερημένου" Μωριά χρωστιέται σ' αυτό: Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί πήραν πρωτοβουλία και ωργάνωσαν οι ίδιοι το συνέδριό τους.
Απ' εδώ και η συνοχή και μεγάλος ενθουσιασμός. Και τώρα ας δώσουμε το λόγο στους ομιλητές του συνεδρίου. Οσοι σταφιδοπαραγωγοί δεν μπόρεσαν ν' ακούσουν, ας δούνε από τη μια τους εχθρούς των συμφερόντων τους που υποστηρίζουν ακόμη τον ΑΣΟ με διάφορα προσχήματα και από την άλλη πλευρά τους τίμιους και ξυπνούς αντιπροσώπους τους που 36 ώρες δούλεψαν, πάλεψαν για να παρθούν αποφάσεις για τις σωστές λύσεις που θα ανακουφίσουν όλο τον εργαζόμενο σταφιδοπαραγωγικό κόσμο, όταν όλοι μαζί τις επιβάλλουν» (3).
Η συνέχεια στο φύλλο του επόμενου Σαββατοκύριακου
(1) Από το αρχείο του Τάση Κουλαμπά που έφθασε στα χέρια μου
(2) «Θάρρος» 4/7/1935
(3) «Ριζοσπάστης» 31/7/1935
(4) «Ριζοσπάστης» 1/8/1935
Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/politismos/history/item/71864-stafidiko-synedrio-gargalianwn
Εκείνο το οποίο δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό, είναι το γεγονός πως αφετηρία των κινητοποιήσεων ήταν το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων. Για την οργάνωσή του ο Τάσης Κουλαμπάς, αγροτικό στέλεχος του ΚΚΕ τότε, σε χειρόγραφο βιογραφικό σημείωμα αναφέρει τα εξής:
«Το 1934 από τη Θεσσαλία κατέβηκα στη Μεσσηνία για να βοηθήσω γενικά και με αντικειμενικό σκοπό να οργανώσω ένα πανσταφιδικό συνέδριο.
Εφθασα στην Καλαμάτα το Σεπτέμβριο του 1934 και σε λίγο χρονικό διάστημα άρχισα τη δουλειά με κατεύθυνση τη δημιουργία του συνεδρίου. Στην πορεία της δουλειάς και με τη σχετική πείρα που είχα δημιουργήσαμε ένα καλούτσικο επιτελείο αποτελούμενο από μένα - Θοδ. Κορμά - Χρ. Κουβελάκη - Ζαχαρία Κουρέτα - Στέλιο Διακουμογιαννόπουλο και Σωτήρη Κανελλόπουλο (Χαλαζόνι Φιλιατρών), δουλέψαμε χωριό-χωριό και βγάλαμε αντιπροσώπους για το συνέδριο. Δίπλα στο επιτελείο αυτό δραστηριοποιήσαμε και πολλούς άλλους που πήραν μέρος στο συνέδριο αλλά και βοήθησαν γενικότερα - όπως ο Δάλλας Γεωργ. Δικηγόρος Θουρία - Γιάννης Παπαμικρούλης - Θεοδ. Καυκαλάς (Χαρακοποιό) - Γεωργ. Αργυράκης (Πύργος) - ο γιατρός Τζενάκης (;) (Γαργαλιάνοι) - Γεωρ. Μαστοράκης (Γαργαλιάνοι) - ο γέρο Λουπινάς Κυπαρισσία φιλελεύθερος βουλευτής και τίμιος άνθρωπος και άλλοι πολλοί» (1).
Από τη σύνθεση της ομάδας που οργάνωσε το συνέδριο προκύπτει ότι σε αυτή συμμετείχαν στελέχη του ΚΚΕ και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας όπως επίσης και φιλελεύθεροι αγροτικοί παράγοντες.
Η απόφαση για την οργάνωση του συνεδρίου πάρθηκε σε σύσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μεσοχώρι, μετά την οποία εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:
«Εν Μεσοχωρίω σήμερον την 28ην Ιουνίου ημέραν Παρασκευήν και ώραν 9ην π. μ. συνήλθον οι συνεταιρισμοί των περιφερειών Μεθώνης, Καινούργιου Χωριού, Πηδάσου, Μεσοχωρίου, Χωματάδας κλπ. Παρισταμένου και αντιπροσώπου της Σταφιδικής Επιτροπής Τριφυλίας, εν των Γραφείω του Γεωργικού Ταμείου Μεσοχωρίου προς σύσκεψν και λήψιν αποφάσεων από του σταφιδικού ζητήματος.
Μετά συζήτησιν αποφασίζουσιν ομοδφώνς την σύγκλησιν Πανσταφιδικού Συνεδρίου εν Γαργαλιάνοις την 21ην Ιουλίου ε.έ. ημέραν Κυριακήν και ώραν 9 π.μ. προς λεπτομερή εξέτασιν του σταφιδικού ζητήματος και λήψιν αποφάσεων επ αυτού.
Δια ταύτα
Καλούμεν όπως αντιπροσωπευθώσιν δι αντιπροσώπων τους άπαντες οι Συνεταιρισμοί, Ενώσεις, Κονότητες, χωρία και δήμοι όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών Καλαμών, Μεσσήνης, Πυλίας, Τριφυλίας, Ολυμπίας, Πύργου, Πατρών, Αιγίου, Κορίνθου κλπ. διότι πιστεύομεν ότι εις την βάσιν τα συμφέροντα όλου του σταφιδοπαραγωγικού κόσμου είναι τα αυτά. Επίσης καλούμεν τους κ.κ. Νομάρχας και τους κ.κ. πληρεξουσίους βουλευτές όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών.
Οι αντιπρόσωποι δέον να είναι εφοδιασμένοι δια πληρεξουσίων υπογεγραμμένων υπό των Ενώσεων ή των Συνεταισιμών ή Δήμων ή Κοινοτήτων ή υπό δέκα τουλάχιστον υπογραφών σταφιδοπαραγωγών.
Δια την Οργανωτικήν Επιτροπήν
Ο πρόεδρος Ζαχαρίας Κουρέτας» (2).
Η Εκτελεστική Επιτροπή του Συνεδρίου Γαργαλιάνων στην Αθήνα: Κουλαμπάς, Κουβελιώτης, Κορμάς, Σταυρόπουλος, Διακουμογιαννόπουλος (Από το βιβλίο της Β. Βουρνά «Οραμα και μνήμες - Τα πρώτα 30 χρόνια μου»)
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟΥΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΥΣ
Για λόγους καλύτερης προετοιμασίας, το συνέδριο μετατέθηκε κατά μια εβδομάδα και πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου. Απεσταλμένος του «Ριζοσπάστη» ο Κώστας Αυγήτας (ο οποίος φαίνεται πως ήταν και αγροτικό στέλεχος) γράφει για το κλίμα που επικρατούσε στους Γαργαλιάνους την ημέρα εκείνη:
«Οι Γαργαλιάνοι την Κυριακή ήταν σε αναστάτωση. Συζητήσεις και διαβούλια από την παραμονή.
- Το σταφιδικό συνέδριο θ' αποτύχει. Δεν φαίνεται κανένας αντιπρόσωπος.
- Οι συνεταιρισμοί δεν θα πάρουν μέρος. Γιατί; Γιατί ο Ν. Δεληγιάννης πρόεδρος της πρώτης Ενωσης Συνεταιρισμών και σύμβουλος του ΑΣΟ σύστησε στις διοικήσεις να μην πάρουν μέρος. Και ακόμα να το σταματήσουν με όλα τα μέσα. Με συκοφαντίες και με διαδόσεις σε βάρος της οργανωτικής επιτροπής. Κυκλοφόρησε κατά χιλιάδες και προκηρύξεις χτυπώντας το συνέδριο.
Οι πρόεδροι των κοινοτήτων κι αυτοί κήρυξαν πόλεμο κατά του συνεδρίου. Οι τοπικές και κυβερνητικές εφημερίδες της Καλαμάτας, Πύργου και Πάτρας είχαν κι' αυτές κάθε συμφέρο να σιγοντάρουν και να σπείρουν σύγχυση ανάμεσα στους σταφιδοπαραγωγούς.
Εφημερίδες και σταφιδοπατέρες προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τους σταφιδοπαραγωγούς με τον κίνδυνο. Ποιόν άλλο; Του κομμουνισμού.
Ανέμισαν το κόκκινο πανί.
Τα όργανα του ΑΣΟ, των οινοκαρχαριών, της Αγροτικής Τράπεζας, των σταφιδεμπόρων τοκογλύφων και του κράτους δούλεψαν όσο μπορούσαν για να τορπιλίσουν το σταφιδικό συνέδριο.
Κι' όταν κατάλαβαν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί, φτωχοί και μεσαίοι, όλος ο κόσμος της δουλειάς, είνε αποφασισμένος να πραγματοποιήσει το συνέδριό του, έρριψαν το σύνθημα της αναβολής για να προετοιμασθεί δήθεν καλλίτερα. Τέλος μια που δεν έπιασε φωτιά κι αυτό, σύστησαν να μην παρθούν αποφάσεις των "άκρων".
"Δεν είναι καιρός για ριζικά μέτρα".
Και βέβαια με τα δόντια κρατούν τον ΑΣΟ, τη φαγάνα που βυζαίνει με τους οινοπνευματάρχες Χαρίλαους το αίμα των σταφιδοπαραγωγών.
Τα παράσιτα κι' οι αργόμισθοι ταράχθηκαν βλέποντας πως τελείωσαν τα ψέματα. Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί ανέλαβαν πια στα ροζιάρικα χέρια τους το σταφιδικό ζήτημα, την υπόθεση που τους κρατεί σε ανησυχία από 45 χρόνια.
*
Σάββατο παραμονή του συνεδρίου με το σούρουπο. Δύο-δύο, τρεις-τρεις άρχισαν να καταφθάνουν οι αντιπρόσωποι από τα μακρυνά χωριά, ποδαρόδρομο 5-8 ώρες.
Λιοκαμένοι: νέοι, μεσόκοποι και γέροι, οι πιο πολλοί σοβαροί αλλά σκεφτικοί κι' αρκετοί με αγριεμένο το μάτι.
- Θάχουμε επιτυχία σύντροφε;
- Εχω ήδη τηλεγραφήσει στο "Ρίζο".
- Θα τα πούμε αύριο για καλά.
Και την άλλη μέρα: Κυριακή, Ομάδες-ομάδες έφτασαν κι' άλλοι αντιπρόσωποι κατά δεκάδες και πλημμύρισαν την πλατεία.
Οι φτωχοί καφετζήδες τρίβουν τα χέρια. Τα έρημα καθίσματα γέμισαν πελάτες.
Οι χωροφύλακες περιπολούνε. Ο Μωρηάς αναταράχτηκε.
- Πού βρέθηκε αυτός ο κόσμος;
Οι Γαργαλιάνοι έχουν πάρει ζωή. Τη νέκρα αντικατέστησε η κίνηση.
*
«Ζήτω το σταφιδικό συνέδριο».
Η ταμπέλα στην πόρτα της αίθουσας συγκεντρώνει πολύν κόσμο.
Από μακρυά πικροκαταπίνει ο πρόεδρος της κοινότητας Γαργαλιάνων. Εχει δίκηο ο φουκαράς. Οι σταφιδοπαραγωγοί απάντησαν στο έγγραφό του.
Δεν ζητούσε πολλά. Παρακαλούσε το νομάρχη να απαγορεύσει στο σταφιδικό συνέδριο με κάθε μέσο.
Η έναρξη του Συνεδρίου
Στις 9 το πρωί η αίθουσα πλημμύρισε από τους 260 αντιπροσώπους που κατέφθασαν οι πιο πολλοί πεζοί απ' όλες τις επαρχίες της Μεσσηνίας. Ηρθαν ακόμα από την Ηλεία, Αμαλιάδα και Γαστούνη.
Οι προβλέψεις μας ξεπεράσθηκαν. Κι' ας το πούμε ανοιχτά - διαψεύσθηκαν.
Ναί, ήρθαν 100 αντιπρόσωποι παραπάνω απ' ό,τι ελπίζαμε.
Πόσο χαιρόμαστε από τέτοια διάψευση: Σινιάλο για να δεκαπλασιάσουμε τη δουλειά μας στο χωριό.
Από τους 260 ήταν 7 αντιπρόσωποι 5 Ενώσεων Συνεταιρισμών, 91 από 55 συνεταιρισμούς, 20 από 10 κοινότητες και οι ρέστοι βγήκαν από συγκεντρώσεις ή μαζικές υπογραφές.
"Το σταφιδικό συνέδριο των Γαργαλιάνων ήταν μια επανάσταση στα σταφιδικά χρονικά".
Τ' ακούσαμε και από έντιμους παρατηρητές που παρακολούθησαν όλα τα μέχρι τώρα σταφιδικά συνέδρια.
Κι' ακόμα: Πρώτη φορά αναλύεται στην ουσία του το σταφιδικό ζήτημα. Τέτοιος ενθουσιασμός δεν παρατηρήθηκε άλλη φορά.
Ο υποφαινόμενος το υπογράφει με τα δυό χέρια.
- Πού χρωστιέται αυτό;
Λύνουμε την απορία τους.
Βασικά και κύρια η μεγάλη επιτυχία - ουσιαστικά ο θρίαμβος - της αγροτιάς του "καθυστερημένου" Μωριά χρωστιέται σ' αυτό: Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί πήραν πρωτοβουλία και ωργάνωσαν οι ίδιοι το συνέδριό τους.
Απ' εδώ και η συνοχή και μεγάλος ενθουσιασμός. Και τώρα ας δώσουμε το λόγο στους ομιλητές του συνεδρίου. Οσοι σταφιδοπαραγωγοί δεν μπόρεσαν ν' ακούσουν, ας δούνε από τη μια τους εχθρούς των συμφερόντων τους που υποστηρίζουν ακόμη τον ΑΣΟ με διάφορα προσχήματα και από την άλλη πλευρά τους τίμιους και ξυπνούς αντιπροσώπους τους που 36 ώρες δούλεψαν, πάλεψαν για να παρθούν αποφάσεις για τις σωστές λύσεις που θα ανακουφίσουν όλο τον εργαζόμενο σταφιδοπαραγωγικό κόσμο, όταν όλοι μαζί τις επιβάλλουν» (3).
Η συνέχεια στο φύλλο του επόμενου Σαββατοκύριακου
(1) Από το αρχείο του Τάση Κουλαμπά που έφθασε στα χέρια μου
(2) «Θάρρος» 4/7/1935
(3) «Ριζοσπάστης» 31/7/1935
(4) «Ριζοσπάστης» 1/8/1935
“Ρουφήχτρας ο ΑΣΟ που μασάει τις σάρκες της Πελοποννήσου”
Την επόμενη ημέρα σε νέα ανταπόκριση ο Αυγήτας του «Ριζοσπάστη», καταγράφει τα όσα συνέβησαν στο συνέδριο. Και είναι η μοναδική πηγή, καθώς ελάχιστα είχαν γραφτεί στις τοπικές εφημερίδες εκείνης της εποχής:
«Σήμερα δημοσιεύουμε τα πραχτικά του συνεδρίου και τους λόγους των αντιπροσώπων.
Στην αρχή αντιπρόσωποι των συνεταιρισμών Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας και Σταφιδικής Επιτροπής Γαργαλιάνων χαιρετίζουν τους συνέδρους συσταίνοντας να συζητηθούν με ψυχραιμία όλα τα σχετικά με τον ΑΣΟ ζητήματα και να παρθούν οι επιβαλλόμενες αποφάσεις.
Κατόπι παίρνει το λόγο ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής Κουρέτας που εκθέτει τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε η επιτροπή για την οργάνωση του σταφιδικού συνεδρίου. Η οργανωτική επιτροπή, λέει, βγήκε απ' τη σύσκεψη των συνεταιρισμών Πυλίας και της Σταφιδικής Επιτροπής Γαργαλιάνων, που εκλέχτηκε από σύσκεψη 70 σταφιδοπαραγωγών. Σκοπός του συνεδρίου είνε η αναλυτική εξέταση του σταφιδικού ζητήματος μακρυά από την πολιτική και δίχως παρεξηγήσεις.
Βρετομιχόπουλος (Πύργου) προτείνει να εξετασθούν τα ζητήματα των τιμών, ρύθμισης αγροτικών χρεών και του υπολοίπου του δανείου εκρίζωσης 150 χιλ. λίρες.
Υστερα βγαίνει ο γέρο Λουπινάς (Συν. Φιλιατρών) ως επίτιμος πρόεδρος και ταχτικό προεδρείο να τρεις αντιπρόσωποι από κάθε επαρχία (Μεσσήνης, Πυλίας, Καλαμάτας, Τριφυλίας, Αμαλιάδας, Γαστούνης και Πύργου). Αυτοί βγάζουν με 8 ψήφους πρόεδρο το Στάγκο (Γαστούνης), αντιπρόεδρο τον Κορωναίο (Γαργαλιάνων) και γραμματείς τον Κορμά (Καλαμάτας) και Δάλλα (Θουρίας).
Αργυράκης (Ηλείας) προτείνει ενός λεπτού σιγή για το θάνατο του αγροτιστή Τσικλητήρα.
Οι λόγοι των ομιλητών
Λουπινάς συγχαίρει οργανωτές συνεδρίου και προτείνει όπως μέσα στα πλαίσια του ΑΣΟ να ελαττωθούν τα ληστρικά «Γαβαλά» (φόροι κλπ.) καθώς και τα έξοδα του Οργανισμού.
Επίσης να γίνει αναπροσαρμογή των τιμών της σταφίδας που δίνεται στην οινοπνευματοβιομηχανία. Να μετριαστούν τα κόμιστρα του ΣΠΑΠ και του αχτοπλοϊκού τραστ κλπ. Ετσι θα ενισχυθεί ο ΑΣΟ με 1656 εκατομ. δραχμές και θα μειωθούν τα βάρη της εξαγωγικής σταφίδας κατά 1000 δραχμές. Δεν πρέπει, τόνισε, να τεθεί ζήτημα κατάργησης του ΑΣΟ, γιατί θ' ακολουθήσει. το χάος. Ούτε να καταργηθεί το παρακράτημα. Ο ΑΣΟ είνε μια κατάχτηση και η καταπολέμησή του είνε ανίερος. Υπεύθυνοι είνε οι ιθύνοντας, σύμβουλοι, κτλ (τα πρόσωπα). «Κλείσατε τα ώτα σας εις τας παρορμήσεις προς κατάργησιν του ΑΣΟ. Διαφυλάξατε ως κόρην οφθαλμού τα κεχτημένα». (τον ΑΣΟ).
Μήτας (Συν. Αμαλιάδας) κάνει ανασκόπηση του σταφιδικού από το 1830. Ιδιαίτερα τονίζει ότι απ' το 1899 με τους οργανισμούς Σταφιδική Τράπεζα, Ενιαία και ΑΣΟ μεγάλωσαν το παρακράτημα. Κι' έτσι η Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων του Χαρίλαου είναι γέννημα θρέμα της σταφίδας απορροφώντας το παρακράτημα μονοπωλιακά. Μιλεί και για το δασμό στα λιπάσματα και τα κέρδη του Κανελλόπουλου. Τέλος κακίζει τη ληστρική πολιτική του ΑΣΟ τονίζοντας ότι πληρώνει τους διευθυντές και τμηματάρχες του από 10-15 χιλ. δραχμές το μήνα και ότι από 117 υπαλλήλους πριν 3 χρόνια τους ανέβασε σε 155, οι πιο πολλοί αργόμισθοι. Κλείνοντας προτείνει να γίνει «ενιαία διαχείριση» της σταφίδας, δηλαδή ληστρικό μονοπώλιο.
Κουλαμπάς (Πυλίας). Από 45 χρόνια μας απασχολεί το σταφιδικό ζήτημα και κάθε φορά όπως σήμερα προτείνουμε ημίμετρα. Το σταφιδικό θα το λύσουν οι ίδιοι οι σταφιδοπαραγωγοί. Πρέπει να πάρουμε νυστέρι και να κάνουμε μια ριζική εγχείρηση. Οι εκμεταλλευτές οινοβιομήχανοι και σταφιδέμποροι μαζί με το κράτος από το 1899 μας έκαναν τη Σταφιδική Τράπεζα βάζοντας 15% παρακράτημα που το έφτασαν το 1924 στο 50% και το παίρνει τσάμπα ο ΑΣΟ. Στα 1903 ύστερα από τους αγώνες των σταφιδοπαραγωγών με πρωτοπορία τους Μπαρμπασαινίτες μ' επικεφαλής τον Παπαστασινό (χειροκροτήματα) φτιάχνουν άλλη μηχανή, την Προνομιούχο Εταρεία Ενιαία με τον Πεσμαζόγλου και ξένους. Τέλος την πιο ραφιναρισμένη μηχανή μας έκαναν στα 1925 τον ΑΣΟ.
Σ' όλα αυτά τα χρόνια μέχρι σήμερα ένας είνε ο σκοπός και η πολιτική των διάφορων κυβερνήσεων, βενιζελικών και λαϊκών: το πως το παρακράτημα, η παχειά αγελάδα, να μη φύγει από τα χέρια των οινοβιομηχάνων Χαρίλαου κλπ. που την αρμέγουν, ρουφώντας τον ιδρώτα των σταφιδοπαραγωγών. Στα 1927-28 απ' το Ζάγκρεμπ της Σερβίας πρόσφεραν 2 1/2 χιλ. δραχμές για την παρακρατούμενη σταφίδα, φέτος υπήρχαν προτάσεις ν' αγοραστεί με 5 1/2. Η Αίγυπτος επίσης και η Ρωσία ζητάει σταφίδα μα ο ΑΣΟ, τη δίνει σχεδόν τσάμπα στους οινοβιομήχανους με 1000 δρχ. περίπου το χιλιόλιτρο.
Πέρσυ ο Κόκιλας, σύμβουλος του ΑΣΟ (όταν επρόκειτο να σταλούν κρασιά στην Αμερική) πρότεινε να μην εγκαταλείψουμε τη γαλλική αγορά και να μην στείλουμε κρασιά στην Αμερική. Ο δε Χαρίλαος πήγε στην Αμερική και έβαλε τον πρεσβευτή Σιμόπουλο να υπογράψει έκθεση ότι τάχα η Αμερική δεν θα εισάγει ούτε κρασιά, ούτε κονιάκ. Γύρισε ο Χαρίλαος, πήρε τα κρασιά του ΑΣΟ με 600 δραχμές (στο χιλιόλιτρο σταφίδας) έκανε κονιάκ και το πούλησε στην Αμερική, κερδίζοντας εκατομμύρια. Λένε ότι ο ΑΣΟ έχει ενεργητικό 400 εκατομμύρια, εμάς όμως μας ενδιαφέρει να πάμε να δούμε τι έχουν οι σταφιδοπαραγωγοί.
Αυτοί πεινούν, υποφέρουν, δουλεύουν μες στις βροχές και το λιοπύρι δίχως να εξασφαλίσουν ούτε το ψωμί τους. Οταν δε στα 1930 ξεσηκώθηκαν, οι εκμεταλλευτές φόρτωσαν τις ευθύνες στο διευθυντή Σιμωνίδη, που τον αγκάλιασε αμέσως η Εθνική Τράπεζα με 25 χιλ. δραχμές μισθό, γιατί ήταν όργανό της.
Σταφιδοπαραγωγέ! Οταν αναδεύεσαι και ανταριάζεις και τους πιάνεις να λωποδυτεύουν υπό την προστασία του νόμου, γιατί είνε νομιμοποιημένοι ληστές, τότε βρίσκουν μια καινούργια μηχανή για να μας ξεγελάσουν και να καλμάρουν την αγανάχτησή μας. Οταν αυτοί γλεντούν, οι σταφιδοπαραγωγοί, κουλουριασμένοι μες στο λιοπύρι, χαρακώνουν.
Στα 1919-1923, ενώ η λίρα είχε 150-470 δραχμές με τα κονσόρτσιουμ, μας έπαιρναν τη σταφίδα με 65-150 δραχμές. Οι κλεψιές συνεχίζουνται. Να που μοιράζονται οι 9 χιλ. δραχμές που πιάνει ένα χιλιόλιτρο σταφίδας στο Λονδίνο:
1) Τρεις χιλιάδες δραχμές παίρνουν οι σταφιδέμποροι, μεσίτες και εφοπλιστές. 2) Αλλες τρεις παίρνουν ο ΑΣΟ, το κράτος και οι οινοκαρχαρίες και μας αφήνουν εμάς μονάχα τρεις χιλ. δραχμές. Δηλαδή δύο μετρικά αυτοί και ένα εμείς.
Να και οι κλεψιές στη βιομηχανοποιημένη σταφίδα. Εν χιλιόλιτρο βγάζει 133 κιλά οινόπνευμα που πουλιέται προς 10, 402 δραχμές. Απ' αυτές το κράτος παίρνει φόρο στο πόσιμο οινόπνευμα 8.206. Τα λεφτά αυτά ανήκουν στους σταφιδοπαραγωγούς.
Αντικρούει ύστερα τη λύση της ενιαίας διαχείρισης - του μονοπωλίου ως καταστρεφτικού, και άλλης ληστρικής μηχανής και προτείνει:
Η μόνη σωστή λύση είναι η κατάργηση του ΑΣΟ, του παρακρατήματος και κάθε βάρους στη σταφίδα (εξαγωγική εισφορά, συναλλαγματικού παρακρατήματος, τοπικοί φόροι) [Πανζουρλισμός από χειροκροτήματα].
Ενας γέρος αντιπρόσωπος. Θα πεθάνουμε μια χρονιά, τι θα κάνουν.
Κουλαμπάς. Ν' ακυρωθούν τα τοκογλυφικά χρέη και να μας δοθούν μακροπρόθεσμα δάνεια με 1% επιπλέον από τον τόκο των καταθέσεων, για να μπορούν οι πτωχοί σταφιδοπαραγωγοί να πάρουν σταφιδόπανα, τσιβιέρες, λιπάσματα κλπ. για την ποιοτική βελτίωση της σταφίδας και ν' αποφύγουν τους εκβιασμούς των σταφιδεμπόρων.
Μιλεί για το μονοπώλιο της βιομηχανοποίησης της σταφίδας από το τραστ "Βάκχο" - τον "θεό των οργίων του Χαρίλαου" - και ζητεί τη διάλυσή του, προτείνοντας να γίνει ελεύθερη απόσταξη της σταφίδας - απαλλαγή από κάθε φόρο σ' όσους έχουν εισόδημα μέχρι 50 χιλ. δραχμές και προοδευτική φορολογία των πλουσίων. Τέλος προτείνει για την επιβολή των αποφάσεων να βγει μια πολυμελής Κεντρική Σταφιδική Επιτροπή Αγώνος που να εκλέξει μια Εκτελεστική Επιτροπή. Κι' αυτή να ιδρύσει τοπικές επιτροπές σε κάθε επαρχία και χωριό για την κινητοποίηση των παραγωγών.
"Προσέχτε! Δεν ήρθαμε να φιλολογήσουμε. Η λύση που προτείνουμε είνε η πιο σωστή και ριζική και για να την επιτύχουμε θα χρειαστούν αγώνες σκληροί (Χειροκροτήματα συνταράζουν την αίθουσα). Θα παλαίψουμε όλοι".
Αργυράκης (Πύργου). Ο κ. Κουλαμπάς, λέει, ανέπτυξε θαυμάσια το σταφιδικό ζήτημα. Υπεύθυνοι της κατάστασης είναι οι σταφιδοπαραγωγοί που βγάζουν τους ιθύνοντας. Φωνάζουμε ένα 24ωρο και κατόπι σταματάμε. Πριν το κίνημα, στον Πύργο ο Στεφανόπουλος, που είνε από τα σπλάχνα της παραγωγής, για τη μελέτη του αχτοπλοϊκού τραστ μου είπε ότι ανατέθηκε στο Μιχαλακόπουλο και ότι "δεν μπορεί να γίνει τίποτε, γιατί αυτοί οι κύριοι ληστές υποστηρίζονται από την αγγλική κυβέρνηση".
Η νέα γενεά θα σκέφτεται πως ανεχθήκαμε στον 20ο αιώνα των θαυμάτων αυτή την κατάσταση. Η Αγροτική Τράπεζα πέρσυ κέρδισε 167 εκατομμύρια.
Στάγκος (Πρόεδρος Συνεδρίου). Υπεραμύνομαι της Τραπέζης δεν φταίει γιατί δεν έχει κεφάλαια.
Αργυράκης. Δεν είνε εκμετάλλευση ο τόκος των 9% και 11%; Ο ΑΣΟ είνε ένα παράσιτο. Οι προπάτορές μας το 1821 μας απελευθέρωσαν, αλλά βαθμιαία υποδουλωθήκαμε στο εκμεταλλευτικό κεφάλαιο. Η περιουσία μας δεν μας ανήκει. Μας την πήραν οι τσιφλικάδες και οι κεφαλαιοκράτες. Αλλά πριν διαλύσουμε τον ΑΣΟ, πρέπει να βρούμε την καλλίτερη κατάσταση που θα τον διαδεχτεί. Ο παραγωγός θα εξασφαλισθεί με την ενιαία διαχείριση και το παρακράτημα θα καταργηθεί βαθμιαία.
Φωνές. Οχι! Να καταργηθεί ο ΑΣΟ.
Διακουμογιαννόπουλος (Κυνηγού). Ποια γιορτή μας έκανε να συγκεντρωθούμε εδώ στην πόλη των Γαργαλιάνων; Απ' όλα τα χωριά μας έφερε η οικονομική εξαθλίωση. Γιατί εμείς που βγάζουμε το μαύρο χρυσάφι δεν έχουμε ψωμί. Χρόνια ολάκερα με ραφιναρισμένες μορφές κλεψιάς οι οινοβιομήχανοι και σταφιδέμποροι με τον ΑΣΟ και το κράτος μας απομυζούν τα κόπια μας. Η Σταφιδική Τράπεζα, η Ενιαία και ο ΑΣΟ μονάχα αυτό το σκοπό έχουν. Κάθε φορά παρέλαβαν παραγωγή και εξαγωγή μεγάλη και μας έφτασαν την εξαγωγή από 270 εκατ. ενετικές λίτρες σε 130 εκατ. πέρσυ.
Ο ΑΣΟ παίρνει τσάμπα το παρακράτημα και το δίνει μισοτιμή στην οινοβιομηχανία. Υποστηρίζει και τους σταφιδέμπορους μη παραλαμβάνοντας από 1η Σεπτέμβρη τα πλεονάσματα και δίνοντας προθεσμία σ' αυτούς (τους σταφιδεμπόρους) να μη καταθέσουν τα Δελτία παρακρατήματος αμέσως. Οταν έχουμε θεομηνίες, οι εχτιμητές περνάνε καβάλα δίχως να βλέπουν τη ζημιά που έγινε. Χρειάζεται 9 εκατομμύρια γιάρδες σταφιδόπανα και δίνουν μόνο 1 /12 εκατομ. με 2 1/2 χιλ. δρχ. Τιμές απρόσιτες. Το συνέδριό μας πρέπει να μην αφήσει κανένα ζήτημα ανεξέταστο. Η απαγόρευση των νέων φυτουργιών ωφελεί τους μεγαλοχτηματίες. Μονάχα με την κατάργηση του ΑΣΟ και του παρακρατήματος θα ανακουφισθούμε (χειροκροτήματα).
Χ. Κουβελιώτης (Πηδάσου). Ζητάει την επανεχτίμηση των ζημιών και συμφωνεί να καταργηθεί ο ΑΣΟ σα ληστρικός οργανισμός.
Τσολόπουλος (Μπαρμπάσαινα Ηλείας). Αντιπροσωπεύω την ηρωική Μπαρμπάσαινα (χειροκροτήματα). Το χωριό μας δεν έστειλε εμπορολογάδες, αλλά εμένα αν και αγράμματο. Είδαμε την Ενιαία και τον ΑΣΟ που μας ξεζουμίζει, πρέπει να καταργηθεί. Η Μπαρμπάσαινα υποσχέθηκε να με σπουδάσει και εγώ δίνω το λόγο μου ν' ακολουθήσω τα βήματα του Παπαστασινού, που ήταν απ' το χωριό μας και πάλαιψε για το σταφιδικό (πανζουρλισμός).
Κουρέτας (Πρόεδρος Οργ. Επιτροπής). Ολοι μίλησαν για το άδικο που μας γίνεται. Με τη διαφορά ότι μερικοί ζητούν να πάρουμε το δίκηο μας 15% ή 20% ή 30% μόνο. Όχι! Πρέπει να χτυπήσουμε το άδικο στη ρίζα του. Συμφωνώ να καταργηθεί ο ΑΣΟ και όλα τα βάρη και ν' απαγορευτεί να γίνει οινόπνευμα από άλλα προϊόντας εχτός της σταφίδας.
Καυκαλάς (Χαρακοπιού). Εχουμε γεωπόνους, να τους στείλουν να μας πούνε τι άλλο είδος μπορούμε να φυτέψουμε. Στο χωριό μας διαδίδουν ότι πρέπει να υποστηρίξουμε χαμηλές τιμές. Αυτό δεν είνε σωστό. Γιατί πρόπερσι πουλήσαμε 14 δρ. την οκά και το καντάρι της σταφίδας πουλήθηκε στην Αγγλία 40 σελίνια. Πέρσι πουλήσαμε στα μισά και στην Αγγλία δόθηκε 35 σελίνια μονάχα.
Κορμάς (Μεσσήνης). Είνε άραγε μοιραίο κάθε χρόνο ν' ανταμώνουμε πότε στην Κυπαρισσία, Πύργο και άλλοτε στους Γαργαλιάνους και σα πενθοφορούσες Μαγδαληνές να κλαίμε; Βλέπω εδώ πολλούς μαχητές που ήρθαν για τον ίδιο σκοπό. Αλλοτε είχαμε επιφυλάξεις για τον ΑΣΟ μα τώρα πεισθήκαμε ότι ο ληστρικός οργανισμός πρέπει να καταργηθεί. Φαντασθήτε τον ΑΣΟ ένα παραβάν και πίσω το Χαρίλαο να ρουφάει το αίμα των σταφιδοπαραγωγών. Η ενιαία διαχείριση που μας προτείνουν θάχει τον ίδιο σκοπό μ' άλλο όνομα. Έτσι και με το Γραφείο Σύκων κλέβουν τους συκοπαραγωγούς. Αυτό έκανε αποστειρωτήρια με 200 χιλ. δραχμές από παληοχάλικα, που πλημμύρισαν καταστρέφοντας την παραγωγή.
Ο Χαρίλαος με τον ΑΣΟ είνε ο ρουφήχτρας που μασάει τις σάρκες της Πελοποννήσου. Είμαστε υποχρεωμένοι να μην σταυρώσουμε τα χέρια. Οι εκμεταλλευτές κάθε φορά που ξεσηκώνονται οι παραγωγοί λένε: "Κάτι γίνεται στο Μωρηά". Και με ημίμετρα ή άλλες μηχανές μας ξεγελούν. Ο ΑΣΟ με το παρακράτημα και όλα τα βάρη πρέπει να καταργηθούν. Τα τοκογλυφικά χρέη πρέπει να σβήσουν. Ο νόμος της επαλήθευσης των χρεών εξυπηρετεί μόνο τους τοκογλύφους. Το κράτος αν θέλει να προστατέψει τους σταφιδοπαραγωγούς μπορεί να πάρει τα 3 δισεκατομμύρια που κρατεί με 1 1/2 % τόκο η Εθνική Τράπεζα και να τα διαθέσει για τη σταφιδοπαραγωγή. Ακόμη πρέπει να καταργηθεί ο δασμός των λιπασμάτων που αφήνει ασύδοτη την Εταιρία Κανελλόπουλου να μονοπωλεί τα λιπάσματα. Αυτή δίνει στους αγρότες χώματα και με ακριβές τιμές. Γι' αυτό και τα κέρδη της από χρόνο σε χρόνο μεγαλώνουν και έφτασαν πέρσι τα 160 εκατομ. δραχ. Η εταιρία αυτή ακόμα ετοιμάζει στην Αρτα εργοστάσιο αζώτου για λιπάσματα και εκρηχτικές ύλες για τον πόλεμο. Αυτό θα γίνει με νέες φορολογίες. Να γίνουν λιμάνια σ' όλα τα σταφιδοπαραγωγικά κέντρα, να καταργηθεί ο δασμός και στο στάρι για να τρώμε φτηνό ψωμί. Τέλος άμεσα πρέπει να ζητήσουμε 4-4 1/2 χιλ. Δρ. τιμή πλεονασμάτων. Κλείνοντας τονίζει ότι μονάχα με αγώνες θα επιτύχουμε τη λύση του σταφιδικού ζητήματος γιατί ο ΑΣΟ, σταφιδέμποροι και οινοβιομήχανοι είνε αυτό το ίδιο το κράτος της πλουτοκρατίας.
Τσουκαλάς (Αρμενιών Κυπαρισσίας). Να ληφθούν μέτρα και για την αεροπληξία, γιατί ο αέρας μας καταστρέφει την παραγωγή. Εκεί κάτω πεινάμε πολύ. Ολοι με μια φωνή πρέπει να βοηθήσουμε για ν' απολαύσουμε κάτι. Το κρέας για μας είνε φάρμακο. Είνε ζήτημα αν το βλέπουμε μια φορά τη βδομάδα ή τις 15 μέρες. Αυτοί όμως τρώνε ό, τι θέλουν. Δεν έχουμε ούτε κινίνη. Εχουμε αντιπρόεδρο στον ΑΣΟ (Κόκιλας) που φροντίζει μόνο για τους συγγενείς του, όπως έδωσε και τα υπόστεγα στους ίδιους. Πρέπει να καταργηθεί ο ΑΣΟ εφόσο δεν μας εξυπηρετεί.
Βρετομιχόπουλος (Πύργου). Διαπίστωσα ότι εδώ τέθηκαν δύο απόψεις. Η πρώτη είνε η κατάργηση των πάντων και η δεύτερη η διατήρηση της σημερινής κατάστασης με πατέρα το συγκρότημα του ΑΣΟ. Αυτός κατ' όνομα είνε αυτόνομος, κατ' ουσία διευθύνεται από το κράτος. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να ζητήσουμε το κράτος να διαχειρίζεται τη σταφίδα και να μας δώσει 4 χιλ. δρχ. τιμή πλεονασμάτων. Να μας αφήσει δε 2-3 χρόνια για να. μελετήσουμε τη γεωργική πλευρά, όπως έχω υπόψη ένα σχέδιο αναδένδρωσης κλπ. Επίσης να ανοιχθούν νέες αγορές και να εξεταστεί κι' η βιομηχανική πλευρά. Αν το κράτος δεν μας ακούσει, τότε να πέσει το παρακράτημα με τρόπο μαλακό, αρχίζοντας από 40%, 30% και να φθάσει το 15% ποιοτικό παρακράτημα. Στην Ηλεία με τις καταστροφές μας πιέζουν τα χρέη στην Αγροτική Τράπεζα. Υπάρχει νόμος που συμβιβάζει με 30% τους χρεωκοπήσαντες, ας εφαρμοστεί και για μας. Και όχι αυτοί να θεωρηθούν ως "ατυχήσαντες" και εμάς να μας λένε "κακόπιστους".
Τέλος προτείνει να δοθούν τα υπόλοιπα του δανείου εκρίζωσης από 150 χιλ. λίρες για τη βελτίωση της ποιότητας της σταφίδας. Για να επιβληθούν, λέει, τα αιτήματα, ο λαός πρέπει να πιστέψει ότι είνε αποφασισμένος να πεθάνει.
Π. Κουβελιώτης (Πηδάσου). Για τα ίδια ακριβώς ζητήματα πέρσι αγωνίσθηκαν τα αδέρφια μας στο Αίγιο και δέχτηκαν καυτά βόλια. Να ζητήσουμε ισόβια σύνταξη για τις οικογένειές τους, την αποφυλάκιση των προφυλακισμένων και τιμωρία των ενόχων. Για να επιτύχουμε τη λύση του σταφιδικού πρέπει να βγάλουμε Κεντρική Σταφιδική Επιτροπή, με τοπικές επιτροπές κατά επαρχίες και κατά χωριό. Αυτές να οργανώνουν τοπικά συνέδρια, συλλαλητήρια και να είνε ανακλητές. Για τον αγώνα να κάνουν εράνους και να ζητήσουν την την ενίσχυση των συνεταιρισμών και των κοινοτήτων.
Πουλόπουλος (Πύλου). Το σταφιδικό ζήτημα πρέπει να απασχολήσει όλας τα λαϊκάς τάξεις της Πελοποννήσου. Εγώ ψήφισα για την ίδρυση του ΑΣΟ και βλέπω ότι επλανήθην. Οι ιθύνοντες κακομεταχειρίστηκαν το μέτρο αυτό. Πρέπει να στείλουν δείγματα σκελετών, υποστέγων, να φτιάσουν οι αγρότες.
Φωνές. Με τι λεφτά;
Κοσμόπουλος (Συνεταιρισμού Αμμου Καλαμάτας). Άκουσα όλους και πείσθηκα ότι από την παραγωγή μας ο ΑΣΟ και το κράτος παίρνουν σε φόρους το μισό. Να καταργηθεί ο ΑΣΟ. Στα χαρακτηριστικά αυτά λόγια του παραγωγού αυτού (πάνω από 50 χρονών) το συνέδριο ξέσπασε σε χειροκροτήματα ενθουσιώδικα.
Κατόπι επί μισή ώρα έγιναν ζωηρές συζητήσεις ανάμεσα στους αντιπροσώπους των Ενώσεων και των εργαζομένων σταφιδοπαραγωγών πάνω στον τρόπο έγκρισης του ψηφίσματος. Για μια στιγμή οι πρώτοι απείλησαν αποχώρηση για να τορπιλίσουν το συνέδριο.
Τέλος ύστερα από την πίεση της μάζας των αντιπροσώπων έγινε δεκτό να διακοπούν οι εργασίες για την επομένη.
Το ψήφισμα
Σήμερα βγήκε μια κοινή επιτροπή ανά πέντε αντιπροσώπους των δύο παρατάξεων, όπως διαμορφώθηκαν μες στο συνέδριο από τους Μητά, Αργυράκη, Κορωναίο, Κανελλόπουλο και Στάγκο από τη μια πλευρά και από την άλλη πλευρά από τους Διακουμογιαννόπουλο, Π. Κουβελιώτη, Κουλαμπά, Κορμά και Κουρέτα. Σ' αυτή δόθηκε εντολή να "συμβιβάσει" τις δύο απόψεις για να βγει παμψηφεί το ψήφισμα των αιτημάτων. Η επιτροπή αποσύρθηκε και ύστερα από μια ώρα εμφανίσθηκε σύμφωνη με το κοινό ψήφισμα που τηλεγραφήσαμε.
Το συνέδριο με ενθουσιώδικα χειροκροτήματα ενέκρινε το ψήφισμα αυτό που διερμηνεύει τους πόθους και τα βασικά αιτήματα των εργαζομένων σταφιδοπαραγωγών παμψηφεί.
Οπως βλέπουμε δε, η μάζα των αντιπροσώπων - σύσσωμο το Συνέδριο - για πρώτη φορά σε συνέδρια των νότιων επαρχιών ψήφισε και την κατάργηση του ΑΣΟ, του παρακρατήματος κλπ. Φυσικά αυτό ορισμένοι αντιπρόσωποι (πλουσιοχωρικοί, Ενώσεων κλπ.) κατά κύριο λόγο το δέχθηκαν με πικρία, ικανοποιημένοι ότι δε ζητήθηκε η άμεση κατάργηση αλλά η «εντός έτους». Ηταν έκδηλος η διάθεση των αντιπροσώπων των φτωχών και μεσαίων σταφιδοπαραγωγών να χτυπήσουν αποφασιστικά κάθε διασπαστική αποχώρηση, όπως ετοίμαζαν από την αρχή ακόμα ωρισμένοι αντιπρόσωποι που υποστήριζαν τον ΑΣΟ και την Αγροτική Τράπεζα.
Οι εργασίες του ιστορικού αυτού Σταφιδικού Συνεδρίου τελείωσαν με την εκλογή 50μελούς Κεντρικής Σταφιδικής Επιτροπής Αγώνος με αντιπροσώπους από κάθε επαρχία. Η Κ.Σ.Ε. συνήλθε και έβγαλε κοινή Εκτελεστική Επιτροπή Αγώνος, που θα δουλέψει για το συντονισμό του αγώνα των σταφιδοπαραγωγών και επιβολή των αιτημάτων τους.
Τέλος σύσσωμο το συνέδριο πήγε και επέδωσε το ψήφισμα στο τηλεγραφείο για την κυβέρνηση.
Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί μ' επικεφαλής την Κεντρική Επιτροπή Αγώνος, έχουν όλη τη δύναμη να επιβάλλουν τα αιτήματά τους».
Την Εκτελεστική Επιτροπή του Συνεδρίου την αποτελούσαν οι Τάσης Κουλαμπάς, Χρήστος Κουβελιώτης, Θόδωρος Κορμάς, Σωτήρης Σταυρόπουλος και Στέλιος Διακουμογιανόπουλος. Ακολούθησαν αλλεπάλληλες συσκέψεις, επισκέψεις στην Αθήνα, συναντήσεις με αρμοδίους αλλά ήταν άκαρπες.
Πιστοί στις διακηρύξεις τους οι εκπρόσωποι στων σταφιδοπαραγωγών, άρχισαν να οργανώνουν τα συλλαλητήρια που συγκλόνισαν τη Μεσσηνία μετά από λίγες ημέρες.
Ο «Ριζοσπάστης» για το Συνέδριο (31 Ιουλίου 1935) Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/politismos/history/item/72558-stafidiko-synedrio-gargalianwn
«Σήμερα δημοσιεύουμε τα πραχτικά του συνεδρίου και τους λόγους των αντιπροσώπων.
Στην αρχή αντιπρόσωποι των συνεταιρισμών Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας και Σταφιδικής Επιτροπής Γαργαλιάνων χαιρετίζουν τους συνέδρους συσταίνοντας να συζητηθούν με ψυχραιμία όλα τα σχετικά με τον ΑΣΟ ζητήματα και να παρθούν οι επιβαλλόμενες αποφάσεις.
Κατόπι παίρνει το λόγο ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής Κουρέτας που εκθέτει τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε η επιτροπή για την οργάνωση του σταφιδικού συνεδρίου. Η οργανωτική επιτροπή, λέει, βγήκε απ' τη σύσκεψη των συνεταιρισμών Πυλίας και της Σταφιδικής Επιτροπής Γαργαλιάνων, που εκλέχτηκε από σύσκεψη 70 σταφιδοπαραγωγών. Σκοπός του συνεδρίου είνε η αναλυτική εξέταση του σταφιδικού ζητήματος μακρυά από την πολιτική και δίχως παρεξηγήσεις.
Βρετομιχόπουλος (Πύργου) προτείνει να εξετασθούν τα ζητήματα των τιμών, ρύθμισης αγροτικών χρεών και του υπολοίπου του δανείου εκρίζωσης 150 χιλ. λίρες.
Υστερα βγαίνει ο γέρο Λουπινάς (Συν. Φιλιατρών) ως επίτιμος πρόεδρος και ταχτικό προεδρείο να τρεις αντιπρόσωποι από κάθε επαρχία (Μεσσήνης, Πυλίας, Καλαμάτας, Τριφυλίας, Αμαλιάδας, Γαστούνης και Πύργου). Αυτοί βγάζουν με 8 ψήφους πρόεδρο το Στάγκο (Γαστούνης), αντιπρόεδρο τον Κορωναίο (Γαργαλιάνων) και γραμματείς τον Κορμά (Καλαμάτας) και Δάλλα (Θουρίας).
Αργυράκης (Ηλείας) προτείνει ενός λεπτού σιγή για το θάνατο του αγροτιστή Τσικλητήρα.
Οι λόγοι των ομιλητών
Λουπινάς συγχαίρει οργανωτές συνεδρίου και προτείνει όπως μέσα στα πλαίσια του ΑΣΟ να ελαττωθούν τα ληστρικά «Γαβαλά» (φόροι κλπ.) καθώς και τα έξοδα του Οργανισμού.
Επίσης να γίνει αναπροσαρμογή των τιμών της σταφίδας που δίνεται στην οινοπνευματοβιομηχανία. Να μετριαστούν τα κόμιστρα του ΣΠΑΠ και του αχτοπλοϊκού τραστ κλπ. Ετσι θα ενισχυθεί ο ΑΣΟ με 1656 εκατομ. δραχμές και θα μειωθούν τα βάρη της εξαγωγικής σταφίδας κατά 1000 δραχμές. Δεν πρέπει, τόνισε, να τεθεί ζήτημα κατάργησης του ΑΣΟ, γιατί θ' ακολουθήσει. το χάος. Ούτε να καταργηθεί το παρακράτημα. Ο ΑΣΟ είνε μια κατάχτηση και η καταπολέμησή του είνε ανίερος. Υπεύθυνοι είνε οι ιθύνοντας, σύμβουλοι, κτλ (τα πρόσωπα). «Κλείσατε τα ώτα σας εις τας παρορμήσεις προς κατάργησιν του ΑΣΟ. Διαφυλάξατε ως κόρην οφθαλμού τα κεχτημένα». (τον ΑΣΟ).
Μήτας (Συν. Αμαλιάδας) κάνει ανασκόπηση του σταφιδικού από το 1830. Ιδιαίτερα τονίζει ότι απ' το 1899 με τους οργανισμούς Σταφιδική Τράπεζα, Ενιαία και ΑΣΟ μεγάλωσαν το παρακράτημα. Κι' έτσι η Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων του Χαρίλαου είναι γέννημα θρέμα της σταφίδας απορροφώντας το παρακράτημα μονοπωλιακά. Μιλεί και για το δασμό στα λιπάσματα και τα κέρδη του Κανελλόπουλου. Τέλος κακίζει τη ληστρική πολιτική του ΑΣΟ τονίζοντας ότι πληρώνει τους διευθυντές και τμηματάρχες του από 10-15 χιλ. δραχμές το μήνα και ότι από 117 υπαλλήλους πριν 3 χρόνια τους ανέβασε σε 155, οι πιο πολλοί αργόμισθοι. Κλείνοντας προτείνει να γίνει «ενιαία διαχείριση» της σταφίδας, δηλαδή ληστρικό μονοπώλιο.
Κουλαμπάς (Πυλίας). Από 45 χρόνια μας απασχολεί το σταφιδικό ζήτημα και κάθε φορά όπως σήμερα προτείνουμε ημίμετρα. Το σταφιδικό θα το λύσουν οι ίδιοι οι σταφιδοπαραγωγοί. Πρέπει να πάρουμε νυστέρι και να κάνουμε μια ριζική εγχείρηση. Οι εκμεταλλευτές οινοβιομήχανοι και σταφιδέμποροι μαζί με το κράτος από το 1899 μας έκαναν τη Σταφιδική Τράπεζα βάζοντας 15% παρακράτημα που το έφτασαν το 1924 στο 50% και το παίρνει τσάμπα ο ΑΣΟ. Στα 1903 ύστερα από τους αγώνες των σταφιδοπαραγωγών με πρωτοπορία τους Μπαρμπασαινίτες μ' επικεφαλής τον Παπαστασινό (χειροκροτήματα) φτιάχνουν άλλη μηχανή, την Προνομιούχο Εταρεία Ενιαία με τον Πεσμαζόγλου και ξένους. Τέλος την πιο ραφιναρισμένη μηχανή μας έκαναν στα 1925 τον ΑΣΟ.
Σ' όλα αυτά τα χρόνια μέχρι σήμερα ένας είνε ο σκοπός και η πολιτική των διάφορων κυβερνήσεων, βενιζελικών και λαϊκών: το πως το παρακράτημα, η παχειά αγελάδα, να μη φύγει από τα χέρια των οινοβιομηχάνων Χαρίλαου κλπ. που την αρμέγουν, ρουφώντας τον ιδρώτα των σταφιδοπαραγωγών. Στα 1927-28 απ' το Ζάγκρεμπ της Σερβίας πρόσφεραν 2 1/2 χιλ. δραχμές για την παρακρατούμενη σταφίδα, φέτος υπήρχαν προτάσεις ν' αγοραστεί με 5 1/2. Η Αίγυπτος επίσης και η Ρωσία ζητάει σταφίδα μα ο ΑΣΟ, τη δίνει σχεδόν τσάμπα στους οινοβιομήχανους με 1000 δρχ. περίπου το χιλιόλιτρο.
Πέρσυ ο Κόκιλας, σύμβουλος του ΑΣΟ (όταν επρόκειτο να σταλούν κρασιά στην Αμερική) πρότεινε να μην εγκαταλείψουμε τη γαλλική αγορά και να μην στείλουμε κρασιά στην Αμερική. Ο δε Χαρίλαος πήγε στην Αμερική και έβαλε τον πρεσβευτή Σιμόπουλο να υπογράψει έκθεση ότι τάχα η Αμερική δεν θα εισάγει ούτε κρασιά, ούτε κονιάκ. Γύρισε ο Χαρίλαος, πήρε τα κρασιά του ΑΣΟ με 600 δραχμές (στο χιλιόλιτρο σταφίδας) έκανε κονιάκ και το πούλησε στην Αμερική, κερδίζοντας εκατομμύρια. Λένε ότι ο ΑΣΟ έχει ενεργητικό 400 εκατομμύρια, εμάς όμως μας ενδιαφέρει να πάμε να δούμε τι έχουν οι σταφιδοπαραγωγοί.
Αυτοί πεινούν, υποφέρουν, δουλεύουν μες στις βροχές και το λιοπύρι δίχως να εξασφαλίσουν ούτε το ψωμί τους. Οταν δε στα 1930 ξεσηκώθηκαν, οι εκμεταλλευτές φόρτωσαν τις ευθύνες στο διευθυντή Σιμωνίδη, που τον αγκάλιασε αμέσως η Εθνική Τράπεζα με 25 χιλ. δραχμές μισθό, γιατί ήταν όργανό της.
Σταφιδοπαραγωγέ! Οταν αναδεύεσαι και ανταριάζεις και τους πιάνεις να λωποδυτεύουν υπό την προστασία του νόμου, γιατί είνε νομιμοποιημένοι ληστές, τότε βρίσκουν μια καινούργια μηχανή για να μας ξεγελάσουν και να καλμάρουν την αγανάχτησή μας. Οταν αυτοί γλεντούν, οι σταφιδοπαραγωγοί, κουλουριασμένοι μες στο λιοπύρι, χαρακώνουν.
Στα 1919-1923, ενώ η λίρα είχε 150-470 δραχμές με τα κονσόρτσιουμ, μας έπαιρναν τη σταφίδα με 65-150 δραχμές. Οι κλεψιές συνεχίζουνται. Να που μοιράζονται οι 9 χιλ. δραχμές που πιάνει ένα χιλιόλιτρο σταφίδας στο Λονδίνο:
1) Τρεις χιλιάδες δραχμές παίρνουν οι σταφιδέμποροι, μεσίτες και εφοπλιστές. 2) Αλλες τρεις παίρνουν ο ΑΣΟ, το κράτος και οι οινοκαρχαρίες και μας αφήνουν εμάς μονάχα τρεις χιλ. δραχμές. Δηλαδή δύο μετρικά αυτοί και ένα εμείς.
Να και οι κλεψιές στη βιομηχανοποιημένη σταφίδα. Εν χιλιόλιτρο βγάζει 133 κιλά οινόπνευμα που πουλιέται προς 10, 402 δραχμές. Απ' αυτές το κράτος παίρνει φόρο στο πόσιμο οινόπνευμα 8.206. Τα λεφτά αυτά ανήκουν στους σταφιδοπαραγωγούς.
Αντικρούει ύστερα τη λύση της ενιαίας διαχείρισης - του μονοπωλίου ως καταστρεφτικού, και άλλης ληστρικής μηχανής και προτείνει:
Η μόνη σωστή λύση είναι η κατάργηση του ΑΣΟ, του παρακρατήματος και κάθε βάρους στη σταφίδα (εξαγωγική εισφορά, συναλλαγματικού παρακρατήματος, τοπικοί φόροι) [Πανζουρλισμός από χειροκροτήματα].
Ενας γέρος αντιπρόσωπος. Θα πεθάνουμε μια χρονιά, τι θα κάνουν.
Κουλαμπάς. Ν' ακυρωθούν τα τοκογλυφικά χρέη και να μας δοθούν μακροπρόθεσμα δάνεια με 1% επιπλέον από τον τόκο των καταθέσεων, για να μπορούν οι πτωχοί σταφιδοπαραγωγοί να πάρουν σταφιδόπανα, τσιβιέρες, λιπάσματα κλπ. για την ποιοτική βελτίωση της σταφίδας και ν' αποφύγουν τους εκβιασμούς των σταφιδεμπόρων.
Μιλεί για το μονοπώλιο της βιομηχανοποίησης της σταφίδας από το τραστ "Βάκχο" - τον "θεό των οργίων του Χαρίλαου" - και ζητεί τη διάλυσή του, προτείνοντας να γίνει ελεύθερη απόσταξη της σταφίδας - απαλλαγή από κάθε φόρο σ' όσους έχουν εισόδημα μέχρι 50 χιλ. δραχμές και προοδευτική φορολογία των πλουσίων. Τέλος προτείνει για την επιβολή των αποφάσεων να βγει μια πολυμελής Κεντρική Σταφιδική Επιτροπή Αγώνος που να εκλέξει μια Εκτελεστική Επιτροπή. Κι' αυτή να ιδρύσει τοπικές επιτροπές σε κάθε επαρχία και χωριό για την κινητοποίηση των παραγωγών.
"Προσέχτε! Δεν ήρθαμε να φιλολογήσουμε. Η λύση που προτείνουμε είνε η πιο σωστή και ριζική και για να την επιτύχουμε θα χρειαστούν αγώνες σκληροί (Χειροκροτήματα συνταράζουν την αίθουσα). Θα παλαίψουμε όλοι".
Αργυράκης (Πύργου). Ο κ. Κουλαμπάς, λέει, ανέπτυξε θαυμάσια το σταφιδικό ζήτημα. Υπεύθυνοι της κατάστασης είναι οι σταφιδοπαραγωγοί που βγάζουν τους ιθύνοντας. Φωνάζουμε ένα 24ωρο και κατόπι σταματάμε. Πριν το κίνημα, στον Πύργο ο Στεφανόπουλος, που είνε από τα σπλάχνα της παραγωγής, για τη μελέτη του αχτοπλοϊκού τραστ μου είπε ότι ανατέθηκε στο Μιχαλακόπουλο και ότι "δεν μπορεί να γίνει τίποτε, γιατί αυτοί οι κύριοι ληστές υποστηρίζονται από την αγγλική κυβέρνηση".
Η νέα γενεά θα σκέφτεται πως ανεχθήκαμε στον 20ο αιώνα των θαυμάτων αυτή την κατάσταση. Η Αγροτική Τράπεζα πέρσυ κέρδισε 167 εκατομμύρια.
Στάγκος (Πρόεδρος Συνεδρίου). Υπεραμύνομαι της Τραπέζης δεν φταίει γιατί δεν έχει κεφάλαια.
Αργυράκης. Δεν είνε εκμετάλλευση ο τόκος των 9% και 11%; Ο ΑΣΟ είνε ένα παράσιτο. Οι προπάτορές μας το 1821 μας απελευθέρωσαν, αλλά βαθμιαία υποδουλωθήκαμε στο εκμεταλλευτικό κεφάλαιο. Η περιουσία μας δεν μας ανήκει. Μας την πήραν οι τσιφλικάδες και οι κεφαλαιοκράτες. Αλλά πριν διαλύσουμε τον ΑΣΟ, πρέπει να βρούμε την καλλίτερη κατάσταση που θα τον διαδεχτεί. Ο παραγωγός θα εξασφαλισθεί με την ενιαία διαχείριση και το παρακράτημα θα καταργηθεί βαθμιαία.
Φωνές. Οχι! Να καταργηθεί ο ΑΣΟ.
Διακουμογιαννόπουλος (Κυνηγού). Ποια γιορτή μας έκανε να συγκεντρωθούμε εδώ στην πόλη των Γαργαλιάνων; Απ' όλα τα χωριά μας έφερε η οικονομική εξαθλίωση. Γιατί εμείς που βγάζουμε το μαύρο χρυσάφι δεν έχουμε ψωμί. Χρόνια ολάκερα με ραφιναρισμένες μορφές κλεψιάς οι οινοβιομήχανοι και σταφιδέμποροι με τον ΑΣΟ και το κράτος μας απομυζούν τα κόπια μας. Η Σταφιδική Τράπεζα, η Ενιαία και ο ΑΣΟ μονάχα αυτό το σκοπό έχουν. Κάθε φορά παρέλαβαν παραγωγή και εξαγωγή μεγάλη και μας έφτασαν την εξαγωγή από 270 εκατ. ενετικές λίτρες σε 130 εκατ. πέρσυ.
Ο ΑΣΟ παίρνει τσάμπα το παρακράτημα και το δίνει μισοτιμή στην οινοβιομηχανία. Υποστηρίζει και τους σταφιδέμπορους μη παραλαμβάνοντας από 1η Σεπτέμβρη τα πλεονάσματα και δίνοντας προθεσμία σ' αυτούς (τους σταφιδεμπόρους) να μη καταθέσουν τα Δελτία παρακρατήματος αμέσως. Οταν έχουμε θεομηνίες, οι εχτιμητές περνάνε καβάλα δίχως να βλέπουν τη ζημιά που έγινε. Χρειάζεται 9 εκατομμύρια γιάρδες σταφιδόπανα και δίνουν μόνο 1 /12 εκατομ. με 2 1/2 χιλ. δρχ. Τιμές απρόσιτες. Το συνέδριό μας πρέπει να μην αφήσει κανένα ζήτημα ανεξέταστο. Η απαγόρευση των νέων φυτουργιών ωφελεί τους μεγαλοχτηματίες. Μονάχα με την κατάργηση του ΑΣΟ και του παρακρατήματος θα ανακουφισθούμε (χειροκροτήματα).
Χ. Κουβελιώτης (Πηδάσου). Ζητάει την επανεχτίμηση των ζημιών και συμφωνεί να καταργηθεί ο ΑΣΟ σα ληστρικός οργανισμός.
Τσολόπουλος (Μπαρμπάσαινα Ηλείας). Αντιπροσωπεύω την ηρωική Μπαρμπάσαινα (χειροκροτήματα). Το χωριό μας δεν έστειλε εμπορολογάδες, αλλά εμένα αν και αγράμματο. Είδαμε την Ενιαία και τον ΑΣΟ που μας ξεζουμίζει, πρέπει να καταργηθεί. Η Μπαρμπάσαινα υποσχέθηκε να με σπουδάσει και εγώ δίνω το λόγο μου ν' ακολουθήσω τα βήματα του Παπαστασινού, που ήταν απ' το χωριό μας και πάλαιψε για το σταφιδικό (πανζουρλισμός).
Κουρέτας (Πρόεδρος Οργ. Επιτροπής). Ολοι μίλησαν για το άδικο που μας γίνεται. Με τη διαφορά ότι μερικοί ζητούν να πάρουμε το δίκηο μας 15% ή 20% ή 30% μόνο. Όχι! Πρέπει να χτυπήσουμε το άδικο στη ρίζα του. Συμφωνώ να καταργηθεί ο ΑΣΟ και όλα τα βάρη και ν' απαγορευτεί να γίνει οινόπνευμα από άλλα προϊόντας εχτός της σταφίδας.
Καυκαλάς (Χαρακοπιού). Εχουμε γεωπόνους, να τους στείλουν να μας πούνε τι άλλο είδος μπορούμε να φυτέψουμε. Στο χωριό μας διαδίδουν ότι πρέπει να υποστηρίξουμε χαμηλές τιμές. Αυτό δεν είνε σωστό. Γιατί πρόπερσι πουλήσαμε 14 δρ. την οκά και το καντάρι της σταφίδας πουλήθηκε στην Αγγλία 40 σελίνια. Πέρσι πουλήσαμε στα μισά και στην Αγγλία δόθηκε 35 σελίνια μονάχα.
Κορμάς (Μεσσήνης). Είνε άραγε μοιραίο κάθε χρόνο ν' ανταμώνουμε πότε στην Κυπαρισσία, Πύργο και άλλοτε στους Γαργαλιάνους και σα πενθοφορούσες Μαγδαληνές να κλαίμε; Βλέπω εδώ πολλούς μαχητές που ήρθαν για τον ίδιο σκοπό. Αλλοτε είχαμε επιφυλάξεις για τον ΑΣΟ μα τώρα πεισθήκαμε ότι ο ληστρικός οργανισμός πρέπει να καταργηθεί. Φαντασθήτε τον ΑΣΟ ένα παραβάν και πίσω το Χαρίλαο να ρουφάει το αίμα των σταφιδοπαραγωγών. Η ενιαία διαχείριση που μας προτείνουν θάχει τον ίδιο σκοπό μ' άλλο όνομα. Έτσι και με το Γραφείο Σύκων κλέβουν τους συκοπαραγωγούς. Αυτό έκανε αποστειρωτήρια με 200 χιλ. δραχμές από παληοχάλικα, που πλημμύρισαν καταστρέφοντας την παραγωγή.
Ο Χαρίλαος με τον ΑΣΟ είνε ο ρουφήχτρας που μασάει τις σάρκες της Πελοποννήσου. Είμαστε υποχρεωμένοι να μην σταυρώσουμε τα χέρια. Οι εκμεταλλευτές κάθε φορά που ξεσηκώνονται οι παραγωγοί λένε: "Κάτι γίνεται στο Μωρηά". Και με ημίμετρα ή άλλες μηχανές μας ξεγελούν. Ο ΑΣΟ με το παρακράτημα και όλα τα βάρη πρέπει να καταργηθούν. Τα τοκογλυφικά χρέη πρέπει να σβήσουν. Ο νόμος της επαλήθευσης των χρεών εξυπηρετεί μόνο τους τοκογλύφους. Το κράτος αν θέλει να προστατέψει τους σταφιδοπαραγωγούς μπορεί να πάρει τα 3 δισεκατομμύρια που κρατεί με 1 1/2 % τόκο η Εθνική Τράπεζα και να τα διαθέσει για τη σταφιδοπαραγωγή. Ακόμη πρέπει να καταργηθεί ο δασμός των λιπασμάτων που αφήνει ασύδοτη την Εταιρία Κανελλόπουλου να μονοπωλεί τα λιπάσματα. Αυτή δίνει στους αγρότες χώματα και με ακριβές τιμές. Γι' αυτό και τα κέρδη της από χρόνο σε χρόνο μεγαλώνουν και έφτασαν πέρσι τα 160 εκατομ. δραχ. Η εταιρία αυτή ακόμα ετοιμάζει στην Αρτα εργοστάσιο αζώτου για λιπάσματα και εκρηχτικές ύλες για τον πόλεμο. Αυτό θα γίνει με νέες φορολογίες. Να γίνουν λιμάνια σ' όλα τα σταφιδοπαραγωγικά κέντρα, να καταργηθεί ο δασμός και στο στάρι για να τρώμε φτηνό ψωμί. Τέλος άμεσα πρέπει να ζητήσουμε 4-4 1/2 χιλ. Δρ. τιμή πλεονασμάτων. Κλείνοντας τονίζει ότι μονάχα με αγώνες θα επιτύχουμε τη λύση του σταφιδικού ζητήματος γιατί ο ΑΣΟ, σταφιδέμποροι και οινοβιομήχανοι είνε αυτό το ίδιο το κράτος της πλουτοκρατίας.
Τσουκαλάς (Αρμενιών Κυπαρισσίας). Να ληφθούν μέτρα και για την αεροπληξία, γιατί ο αέρας μας καταστρέφει την παραγωγή. Εκεί κάτω πεινάμε πολύ. Ολοι με μια φωνή πρέπει να βοηθήσουμε για ν' απολαύσουμε κάτι. Το κρέας για μας είνε φάρμακο. Είνε ζήτημα αν το βλέπουμε μια φορά τη βδομάδα ή τις 15 μέρες. Αυτοί όμως τρώνε ό, τι θέλουν. Δεν έχουμε ούτε κινίνη. Εχουμε αντιπρόεδρο στον ΑΣΟ (Κόκιλας) που φροντίζει μόνο για τους συγγενείς του, όπως έδωσε και τα υπόστεγα στους ίδιους. Πρέπει να καταργηθεί ο ΑΣΟ εφόσο δεν μας εξυπηρετεί.
Βρετομιχόπουλος (Πύργου). Διαπίστωσα ότι εδώ τέθηκαν δύο απόψεις. Η πρώτη είνε η κατάργηση των πάντων και η δεύτερη η διατήρηση της σημερινής κατάστασης με πατέρα το συγκρότημα του ΑΣΟ. Αυτός κατ' όνομα είνε αυτόνομος, κατ' ουσία διευθύνεται από το κράτος. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να ζητήσουμε το κράτος να διαχειρίζεται τη σταφίδα και να μας δώσει 4 χιλ. δρχ. τιμή πλεονασμάτων. Να μας αφήσει δε 2-3 χρόνια για να. μελετήσουμε τη γεωργική πλευρά, όπως έχω υπόψη ένα σχέδιο αναδένδρωσης κλπ. Επίσης να ανοιχθούν νέες αγορές και να εξεταστεί κι' η βιομηχανική πλευρά. Αν το κράτος δεν μας ακούσει, τότε να πέσει το παρακράτημα με τρόπο μαλακό, αρχίζοντας από 40%, 30% και να φθάσει το 15% ποιοτικό παρακράτημα. Στην Ηλεία με τις καταστροφές μας πιέζουν τα χρέη στην Αγροτική Τράπεζα. Υπάρχει νόμος που συμβιβάζει με 30% τους χρεωκοπήσαντες, ας εφαρμοστεί και για μας. Και όχι αυτοί να θεωρηθούν ως "ατυχήσαντες" και εμάς να μας λένε "κακόπιστους".
Τέλος προτείνει να δοθούν τα υπόλοιπα του δανείου εκρίζωσης από 150 χιλ. λίρες για τη βελτίωση της ποιότητας της σταφίδας. Για να επιβληθούν, λέει, τα αιτήματα, ο λαός πρέπει να πιστέψει ότι είνε αποφασισμένος να πεθάνει.
Π. Κουβελιώτης (Πηδάσου). Για τα ίδια ακριβώς ζητήματα πέρσι αγωνίσθηκαν τα αδέρφια μας στο Αίγιο και δέχτηκαν καυτά βόλια. Να ζητήσουμε ισόβια σύνταξη για τις οικογένειές τους, την αποφυλάκιση των προφυλακισμένων και τιμωρία των ενόχων. Για να επιτύχουμε τη λύση του σταφιδικού πρέπει να βγάλουμε Κεντρική Σταφιδική Επιτροπή, με τοπικές επιτροπές κατά επαρχίες και κατά χωριό. Αυτές να οργανώνουν τοπικά συνέδρια, συλλαλητήρια και να είνε ανακλητές. Για τον αγώνα να κάνουν εράνους και να ζητήσουν την την ενίσχυση των συνεταιρισμών και των κοινοτήτων.
Πουλόπουλος (Πύλου). Το σταφιδικό ζήτημα πρέπει να απασχολήσει όλας τα λαϊκάς τάξεις της Πελοποννήσου. Εγώ ψήφισα για την ίδρυση του ΑΣΟ και βλέπω ότι επλανήθην. Οι ιθύνοντες κακομεταχειρίστηκαν το μέτρο αυτό. Πρέπει να στείλουν δείγματα σκελετών, υποστέγων, να φτιάσουν οι αγρότες.
Φωνές. Με τι λεφτά;
Κοσμόπουλος (Συνεταιρισμού Αμμου Καλαμάτας). Άκουσα όλους και πείσθηκα ότι από την παραγωγή μας ο ΑΣΟ και το κράτος παίρνουν σε φόρους το μισό. Να καταργηθεί ο ΑΣΟ. Στα χαρακτηριστικά αυτά λόγια του παραγωγού αυτού (πάνω από 50 χρονών) το συνέδριο ξέσπασε σε χειροκροτήματα ενθουσιώδικα.
Κατόπι επί μισή ώρα έγιναν ζωηρές συζητήσεις ανάμεσα στους αντιπροσώπους των Ενώσεων και των εργαζομένων σταφιδοπαραγωγών πάνω στον τρόπο έγκρισης του ψηφίσματος. Για μια στιγμή οι πρώτοι απείλησαν αποχώρηση για να τορπιλίσουν το συνέδριο.
Τέλος ύστερα από την πίεση της μάζας των αντιπροσώπων έγινε δεκτό να διακοπούν οι εργασίες για την επομένη.
Το ψήφισμα
Σήμερα βγήκε μια κοινή επιτροπή ανά πέντε αντιπροσώπους των δύο παρατάξεων, όπως διαμορφώθηκαν μες στο συνέδριο από τους Μητά, Αργυράκη, Κορωναίο, Κανελλόπουλο και Στάγκο από τη μια πλευρά και από την άλλη πλευρά από τους Διακουμογιαννόπουλο, Π. Κουβελιώτη, Κουλαμπά, Κορμά και Κουρέτα. Σ' αυτή δόθηκε εντολή να "συμβιβάσει" τις δύο απόψεις για να βγει παμψηφεί το ψήφισμα των αιτημάτων. Η επιτροπή αποσύρθηκε και ύστερα από μια ώρα εμφανίσθηκε σύμφωνη με το κοινό ψήφισμα που τηλεγραφήσαμε.
Το συνέδριο με ενθουσιώδικα χειροκροτήματα ενέκρινε το ψήφισμα αυτό που διερμηνεύει τους πόθους και τα βασικά αιτήματα των εργαζομένων σταφιδοπαραγωγών παμψηφεί.
Οπως βλέπουμε δε, η μάζα των αντιπροσώπων - σύσσωμο το Συνέδριο - για πρώτη φορά σε συνέδρια των νότιων επαρχιών ψήφισε και την κατάργηση του ΑΣΟ, του παρακρατήματος κλπ. Φυσικά αυτό ορισμένοι αντιπρόσωποι (πλουσιοχωρικοί, Ενώσεων κλπ.) κατά κύριο λόγο το δέχθηκαν με πικρία, ικανοποιημένοι ότι δε ζητήθηκε η άμεση κατάργηση αλλά η «εντός έτους». Ηταν έκδηλος η διάθεση των αντιπροσώπων των φτωχών και μεσαίων σταφιδοπαραγωγών να χτυπήσουν αποφασιστικά κάθε διασπαστική αποχώρηση, όπως ετοίμαζαν από την αρχή ακόμα ωρισμένοι αντιπρόσωποι που υποστήριζαν τον ΑΣΟ και την Αγροτική Τράπεζα.
Οι εργασίες του ιστορικού αυτού Σταφιδικού Συνεδρίου τελείωσαν με την εκλογή 50μελούς Κεντρικής Σταφιδικής Επιτροπής Αγώνος με αντιπροσώπους από κάθε επαρχία. Η Κ.Σ.Ε. συνήλθε και έβγαλε κοινή Εκτελεστική Επιτροπή Αγώνος, που θα δουλέψει για το συντονισμό του αγώνα των σταφιδοπαραγωγών και επιβολή των αιτημάτων τους.
Τέλος σύσσωμο το συνέδριο πήγε και επέδωσε το ψήφισμα στο τηλεγραφείο για την κυβέρνηση.
Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί μ' επικεφαλής την Κεντρική Επιτροπή Αγώνος, έχουν όλη τη δύναμη να επιβάλλουν τα αιτήματά τους».
Την Εκτελεστική Επιτροπή του Συνεδρίου την αποτελούσαν οι Τάσης Κουλαμπάς, Χρήστος Κουβελιώτης, Θόδωρος Κορμάς, Σωτήρης Σταυρόπουλος και Στέλιος Διακουμογιανόπουλος. Ακολούθησαν αλλεπάλληλες συσκέψεις, επισκέψεις στην Αθήνα, συναντήσεις με αρμοδίους αλλά ήταν άκαρπες.
Πιστοί στις διακηρύξεις τους οι εκπρόσωποι στων σταφιδοπαραγωγών, άρχισαν να οργανώνουν τα συλλαλητήρια που συγκλόνισαν τη Μεσσηνία μετά από λίγες ημέρες.
Ο «Ριζοσπάστης» για το Συνέδριο (31 Ιουλίου 1935) Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/politismos/history/item/72558-stafidiko-synedrio-gargalianwn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου