Συνέντευξη του επιφανούς αστροφυσικού Στ. Κριμιζή στην "Ε": Η διαστημική πύλη "όνειρο θερινής νυκτός"
Βασίλης Μπακόπουλος
«Ονειρο θερινής νυκτός» χαρακτηρίζει -με τον πιο ευγενικό τρόπο- την υπόθεση δημιουργίας διαστημικής πύλης στην Καλαμάτα ο επιφανής καθηγητής αστροφυσικός και επικεφαλής ερευνητής της ΝΑSA Σταμάτης Κριμιζής, σε συνέντευξή του στην «Ε».
Το θέμα δηλαδή που έχει κινήσει πρόσφατα ο ερευνητής της ΝΑSA Μεσσήνιος Περ. Παπαδόπουλος και έχει πάρει ευρεία δημοσιότητα είναι για τον Στ. Κριμιζή αδιανόητο να γίνει στην Καλαμάτα, ενώ χρειάζονται πολλές δεκαετίες για να αναπτυχθεί και να είναι βιώσιμο σε ισχυρές χώρες. Θύμισε μάλιστα και το πρόσφατο συμβάν με την Βίρτζιν Γκαλάκτικ και το αεροσκάφος που εξερράγη στον αέρα στις ΗΠΑ. Ο Σταμάτης Κριμιζής θα μιλήσει σήμερα Σάββατο στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας στις 7.30 μ.μ. με θέμα «Αναζήτηση της εξόδου στο γαλαξία»
Η 37ετής οδύσσεια των διαστημόπλοιων Voyager 1, 2». Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Κριμιζή για το θέμα της ομιλίας του αλλά και τη σχεδιαζόμενη διαστημική πύλη έχει ως εξής:
- Τι αφορά η εκδήλωση που θα γίνει σήμερα Σάββατο στην Καλαμάτα;
«Εχει σχέση με μια ιστορική αποστολή του διαστημικού προγράμματος, που είναι τα διαστημόπλοια Βόγιατζερ 1 και 2, τα οποία εκτοξεύθηκαν το 1977, δηλαδή είναι στο διάστημα 37 χρόνια τώρα και ταξιδεύουν πέραν της τροχιάς όλων των γνωστών πλανητών - δηλαδή πέρα από τον Δία, Κρόνο, Ουρανό, Ποσειδώνα και Πλούτωνα.
Και τώρα, πριν από 2 περίπου χρόνια, απεδείχθη ότι τα διαστημόπλοια αυτά έχουν βγει έξω από την ατμόσφαιρα του Ηλιου, έχουν μπει μέσα στο Γαλαξία και είναι το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα το οποίο πηγαίνει πέραν του ηλιακού μας συστήματος και μπαίνει μέσα στο Γαλαξία.
Αυτό, βέβαια, έχει ιστορική σημασία, διότι αυτό που θα συζητήσω είναι πώς από τα τελευταία 105 χρόνια φύγαμε από λίγα μέτρα από την επιφάνεια της Γης, με τους αδελφούς Ράιτ, και φτάσαμε τώρα σε 19,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη».
- Είναι κάποιες ώρες φωτός μακριά μας... απ’ ό,τι καταλαβαίνω, έτσι;
«Είναι υποκοριστικό αυτό. Υπό την έννοια ότι το σήμα από το Βόγιατζερ, με την ταχύτητα του φωτός, παίρνει γύρω στις 18 ώρες για να φτάσει από το διαστημόπλοιο στη Γη - και να σκεφτείτε ότι το φως του Ηλιου έρχεται σε 8,5 λεπτά».
- Υπήρχαν κάποιες αλληλοσυγκρουόμενες διαπιστώσεις επιστημόνων, όπως παρακολουθούσα, για το αν τελικά όντως έχει βγει στον διαστρικό χώρο ο Βόγιατζερ ή δεν έχει βγει. Τελικά είναι επιβεβαιωμένο ότι έχει φύγει από την Ηλιόσφαιρα ο Βόγιατζερ 1 τουλάχιστον;
«Ναι, για το Βόγιατζερ 1 μιλάμε βέβαια. Υπήρχαν δύο επιστήμονες, οι οποίοι πιστεύουν ακόμη ότι η έξοδος θα γίνει σε έναν περίπου χρόνο, έχουν μια θεωρία. Αλλά ξέρετε, η ομάδα των επιστημόνων του Βόγιατζερ έχει αποφασίσει ότι όλα τα δεδομένα που έχουν συλλεγεί μέχρι τώρα αποδεικνύουν ότι είμαστε στον Γαλαξία. Μάλιστα, πριν από 1,5 μήνα περίπου, είχα μία συνάντηση της επιστημονικής ομάδας των δικών μας εργαστηρίων στο Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς και ξανασυζητήσαμε τα δεδομένα.
Το πρόβλημα προέρχεται από το γεγονός ότι οι διάφορες θεωρίες που είχαν προταθεί για να περιγράψουν το σύνορο ανάμεσα στο ηλιακό μας σύστημα και στον Γαλαξία, απεδείχθησαν ότι ήταν λάθος».
- Μιλάμε για τη Zώνη Ντε Κάιπερ ή για το Νέφος του Οορτ, δηλαδή;
«Οχι γι’ αυτό, απλώς συζητάμε πώς ακριβώς, πού ακριβώς, τελειώνει η ''ατμόσφαιρα'' του ηλιακού μας συστήματος, πού εισέρχεται η επιρροή του Γαλαξία. Και αυτό απεδείχθη ότι είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ’ ό,τι προέβλεπαν τα θεωρητικά μοντέλα που υπήρχαν μέχρι σήμερα.
Βέβαια θα τα εξηγήσω αυτά και θα εξηγήσω και τα διλήμματα που μας παρουσιάζουν -και μέχρι σήμερα- τα δεδομένα από το Βόγιατζερ, διότι οι μετρήσεις δείχνουν ότι η περιοχή του Γαλαξία όπου βρίσκεται ο Βόγιατζερ δεν είναι μια ''ήσυχη'' -όπως θα λέγαμε- περιοχή, όπως περιμέναμε.
Υπάρχουν επίσης ορισμένα φαινόμενα τα οποία -και σήμερα ακόμη- δεν είμαστε σε θέση να τα εξηγήσουμε. Αλλά όπως είπα και προηγουμένως, όλα αυτά ήταν στο πλαίσιο ορισμένων μοντέλων, τα οποία υπήρξαν λανθασμένα».
- Και αυτό είναι καλό γιατί έτσι προχωράει η επιστήμη, έτσι δεν είναι;
«Οπωσδήποτε. Ετσι προχωράει η επιστήμη: Κάνουμε ορισμένες προβλέψεις και μετά τις επαληθεύουμε ή αποφασίζουμε ότι δεν είναι σωστές.
Βέβαια, πρέπει να βελτιώσουμε τα μοντέλα, να κάνουμε άλλες προβλέψεις και να προσπαθήσουμε να δούμε αν τα νέα μοντέλα συμφωνούν με τα δεδομένα.
Αλλά αυτό είναι το μεγαλείο του Βόγιατζερ, ότι μας έχει διδάξει πάρα πολλά πράγματα - διότι βασικά έχει δείξει ότι η φύση είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι η φαντασία μας».
- Είσαστε σαφώς ο άνθρωπος πίσω από τα 2 Βόγιατζερ, είσαστε ο επικεφαλής των δύο αυτών αποστολών, είσαστε ο επικεφαλής του Κασίνι - Χάιγκενς και είσαστε επίσης επικεφαλής, συνεργαζόσαστε και στο Νιου Οράιζονς. Τρεις αποστολές που, θα μου επιτρέψετε να πω, ήταν εξαιρετικές, επιστημονικές, ενδιαφέρουσες ακόμα και για τον κοινό άνθρωπο. Δηλαδή τα στοιχεία του Κασίνι ήταν απίστευτα για τους δορυφόρους στον Κρόνο, στον Τιτάνα λόγου χάριν, και ελπίζω να είναι και το ίδιο για τον Πλούτωνα - ο οποίος υποβιβάστηκε βέβαια από πλανήτης, έτσι δεν είναι;
«Ναι βέβαια, αλλά θα μάθουμε για τον Πλούτωνα στις 15 Ιουλίου του 2015. Τότε θα περάσουμε από τον Πλούτωνα και όλως περιέργως -κατά σύμπτωση, όχι περιέργως- αυτό είναι ακριβώς 50 χρόνια μετά το πέρασμα του Μάρινερ 4 από τον Αρη. Ηταν η πρώτη αποστολή που πέρασε επιτυχώς από τον Αρη - κι έτυχε τότε και είχα ένα πείραμα ως μεταπτυχιακός φοιτητής του καθηγητή Βαν Αλεν, κι ήτανε το πρώτο μου πείραμα στο Διάστημα».
- Του γνωστού καθηγητή Βαν Αλεν, των ζωνών Βαν Αλεν;
«Ναι, ναι. Τις Βαν Αλεν ζώνες που υπάρχουν γύρω από τη Γη. Είχαν κατασκευάσει τον πρώτο αμερικανικό δορυφόρο και ανακάλυψε αυτός τις ακτινοβολίες γύρω από τη Γη.
Προσπαθούσαμε τότε, τη δεκαετία του 60, να κοιτάξουμε αν υπήρχαν ζώνες Βαν Αλεν και σε άλλους πλανήτες. Η πρώτη μας απογοήτευση ήτανε στον Αρη, διότι ο Αρης δεν είχε τις ζώνες Βαν Αλεν, δεν βρήκαμε Βαν Αλεν ζώνες. Μετά, το 1967, στείλαμε τον Μάρινερ 5 και εξερευνήσαμε την Αφροδίτη, αλλά και εκεί δεν υπήρχαν Βαν Αλεν ζώνες.
Ομως ήταν γνωστό από τα ραδιοκύματα που εξέπεμπε η μαγνητόσφαιρα -η περιοχή θα ’λεγα- του Δία, ότι εκεί θα υπάρχουν Βαν Αλεν ζώνες. Και βέβαια, είχα την τύχη να είμαι επικεφαλής του προγράμματος με το Βόγιατζερ 2, που περάσαμε από τον Δία και χαρτογραφήσαμε κατά κάποιον τρόπο τις ζώνες Βαν Αλεν στον Δία, μετά στον Κρόνο, μετά στον Ουρανό και μετά στον Ποσειδώνα.
Μας μένει ο Πλούτωνας, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, δεν νομίζω ότι θα έχει ζώνες Βαν Αλεν. Αλλά αυτό θα το δούμε του χρόνου τον Ιούλιο».
- Σχετικά με αυτές τις αποστολές στους πλανήτες: Στους δορυφόρους, βασικά των δύο μεγάλων πλανητών, του Δία και του Κρόνου, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για ύπαρξη ζωής -μη νοήμονος βεβαίως- λόγω της ύπαρξης ωκεανών σε κάποιους απ’ αυτούς, όπως στην Ευρώπη, τον Τιτάνα, τον Εγκέλαδο;
«Σχετικά με τα φεγγάρια των απώτερων πλανητών, ακόμη και ο Γανυμήδης που έχει κι εκείνος έναν φλοιό από πάγο είναι πιθανόν να έχει ωκεανό, να υπάρχει υπόγειος ωκεανός και στον Γανυμήδη. Υπάρχει βέβαια ο Τιτάνας, τον οποίον εξερευνήσαμε εντατικά με το Κασίνι, ο οποίος έχει λίμνες από μεθάνιο και στον Βόρειο και στον Νότιο Πόλο. Από την ανάλυση έχει προκύψει ότι υπάρχει κι ένας υπόγειος ωκεανός, από νερό, στον Τιτάνα.
Επίσης, έχουμε βρει με το Κασίνι ότι υπάρχουν πίδακες από νερό στον Νότιο Πόλο του Εγκέλαδου, ένα από τα μικρά φεγγάρια του Κρόνου και ότι κάτω από τον πάγο του Εγκέλαδου προφανώς υπάρχουν λίμνες νερού, αποθέματα νερού.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά έχουμε περάσει αρκετά κοντά με το Κασίνι από τον Νότιο Πόλο του Εγκέλαδου κι έχουμε δει ότι έχει και μονοξείδιο του άνθρακος, διοξείδιο του άνθρακος και ορισμένα μόρια τα οποία είναι πολύπλοκα μέρη της σύνθεσης του άνθρακος, που είναι οι βασικοί ακρογωνιαίοι λίθοι για βιολογική δραστηριότητα. Η ανακάλυψη αυτή έχει πράγματι μεγάλη σημασία για την πιθανότητα βιολογικής δραστηριότητας.
Αλλά με το σημερινό διαστημικό πρόγραμμα δεν είναι τόσο εύκολο να τα ελέγξει κανείς. Πρέπει να γίνουν προσεδαφίσεις, γεωτρήσεις, και αυτό θα αρχίσει μάλλον με τον Αρη - το Κιουριόσιτι έχει κάποιες δυνατότητες. Αλλά βασικά η επόμενη αποστολή, κυρίως η αποστολή που χρειάζεται, είναι αυτή που θα σκάψει το υπέδαφος και θα φέρει πίσω δείγματα σε εργαστήρια για να γίνει μια πιο λεπτομερής εξέταση. Και αυτή η αποστολή, επειδή είναι πάρα πολύ δαπανηρή, δεν έχει ακόμα σχεδιαστεί».
- Μιας και μιλάμε για τον Αρη, κύριε καθηγητά, πόσο εφικτό βρίσκετε να υλοποιηθεί τελικά αυτό το ιδιωτικό πρότζεκτ για τον εποικισμό του;
«Προφανώς υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που δεν ενδιαφέρεται να επιστρέψει στη Γη μετά από ένα τέτοιο ταξίδι... και το είδαμε από τις αιτήσεις που έκαναν σ’ αυτή την εταιρεία, η οποία λέει ''θα σας πάω εκεί, αλλά δεν εγγυώμαι καμιά δυνατότητα επιστροφής''. Παρά ταύτα, έχει δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις κι έχει επιλέξει ορισμένους, οι οποίοι θα πάνε σε κάποιο τέτοιο ταξίδι.
Εγώ νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο στην εκτέλεση, διότι έχουμε αρκετά μεγάλες ελλείψεις στις γνώσεις, όχι μόνο για τη δυνατότητα επιβίωσης σε ένα περιβάλλον το οποίο είναι τόσο κλειστό - τόσο η έλλειψη βαρύτητος, αλλά και στον ψυχολογικό και στον ιατρικό τομέα.
Τέλος, υπάρχει μια μεγάλη αβεβαιότητα πώς θα αντιμετωπιστούν οι ηλιακές εκρήξεις, ορισμένες εκ των οποίων -συνήθως μία ή δύο φορές τη δεκαετία-, έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τέτοια ένταση ακτινοβολίας ώστε να σκοτώσουν τους επίδοξους αστροναύτες».
- ...Δεδομένου ότι δεν υπάρχει μαγνητικό πεδίο να τους προστατεύει στον συγκεκριμένο πλανήτη, έτσι;
«Προφανώς δεν υπάρχει μαγνητικό πεδίο, και αυτό το άλλο που θα μπορούσε να τους προστατεύσει είναι αν γινόταν μία μαζική οχύρωση του διαστημόπλοιου με ένα εξαιρετικά πυκνό μέταλλο - αλλά θα έπρεπε να έχει τέτοιο πάχος για να σταματήσει αυτά τα φωτόνια, που θα ήταν αδύνατο να απογειωθεί, τουλάχιστον με την τεχνολογία που έχουμε.
Ετσι, το πρόβλημα δεν έχει λυθεί και συζητείται η πιθανότητα να γίνει ένα μικρό καταφύγιο μέσα στο διαστημόπλοιο και να υπάρχουν δυνατές προβλέψεις για την πιθανή έκρηξη του Ηλιου, ώστε να προειδοποιούνται οι αστροναύτες για να μπουν στο καταφύγιο. Αλλά αυτό μπορεί να κρατήσει μία, δύο ώρες το πολύ. Και από την άλλη οι πιθανότητες πρόβλεψης του ηλιακού καιρού, αν θέλετε, είναι ακόμη σε νηπιώδες επίπεδο».
- Εχετε ενημερωθεί για την κινητικότητα που υπάρχει σχετικά με τη δημιουργία της λεγόμενης «διαστημικής πύλης» στην περιοχή της Καλαμάτας, κυρίως για στρατοσφαιρικό τουρισμό; Εχετε υπόψη σας το συγκεκριμένο εγχείρημα;
«Το έχω υπόψη μου, υπό την έννοια ότι διάβασα ορισμένα ρεπορτάζ στις εφημερίδες. Η γνώμη μου είναι ότι το θέμα αυτό έχει υπερπωληθεί. Ο τουρισμός στο διάστημα ακόμη δεν έχει καν αρχίσει - και είδατε τι συνέβη πριν από λίγες μέρες με τη Βίρτζιν Γκαλάκτικ.
Δηλαδή, θα περάσουν δεκαετίες για να αναπτυχθεί και να γίνει βιώσιμος σε χώρες όπου μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν, όπως η Αμερική, η Κίνα κ.λπ.
Το να πιστεύουμε εμείς ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι στην Καλαμάτα, για να εκμεταλλευτούμε τον στρατοσφαιρικό τουρισμό, είναι -με συγχωρείτε- όνειρο θερινής νυκτός. Μου κάνει εντύπωση πόση δημοσιότητα έχει πάρει αυτό το θέμα στην Ελλάδα».
- Επιστρέψατε στην Ελλάδα, κύριε καθηγητά, σε μια εποχή που κατά βάση οι επιστήμονες φεύγουν από τη χώρα μας και πάνε στο εξωτερικό. Το δικό σας σκεπτικό για να επιστρέψετε, να ακολουθήσετε εσείς την αντίστροφη κίνηση, ποιο ήταν;
«Πολλοί συνάδελφοι, δηλαδή Ελληνες κυρίως, αλλά κι άλλοι συνάδελφοι -και από την Αμερική-, έχουμε την πεποίθηση ότι πρέπει να βοηθήσουμε και να δώσουμε κάτι στη γενέτειρά μας.
Οταν προτάθηκε να ιδρυθεί μια έδρα της Διαστημικής Επιστήμης στην Ακαδημία Αθηνών -και επειδή είχαν τελειώσει οι δικές μου δραστηριότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες και είχα παραιτηθεί από γενικός διευθυντής του διαστημικού προγράμματος στο πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς-, αποφάσισα να έλθω να βοηθήσω για τη διαφώτιση του επιστημονικού κόσμου και του κοινού για το Διάστημα και τις δυνατότητες ανάπτυξης της τεχνολογίας, οι οποίες έχουν σοβαρές εφαρμογές στην οικονομία και στη γενική τεχνολογία. Γι’ αυτόν το λόγο είπα ότι πράγματι θα έλθω, και γι’ αυτό ξοδεύω τον χρόνο μου εδώ.
Ανέλαβα, όπως ξέρετε, ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας και καταρτίσαμε το πρώτο στρατηγικό πλαίσιο για την Ερευνα και την Τεχνολογία, με ορίζοντα 7 ετών. Είναι ένα χρονοδιάγραμμα και ένας "οδικός χάρτης" για το τι πρέπει να κάνει η χώρα για να προοδεύσει γενικά και να βοηθήσει την οικονομία, κυρίως. Αυτά τα πράγματα, επειδή τα έχω βιώσει στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι μια μεθοδολογία για σχεδιασμό και εφαρμογή έρευνας και τεχνολογίας που κάνει για τη χώρα.
Βέβαια, ξέρω ότι το πολιτικό σύστημα εδώ είναι τέτοιο, που ορισμένες φορές θυμίζει την παροιμία "στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα". Δεν ξέρω πού θα καταλήξει. Πάντως νομίζω ότι έχουμε το καθήκον να τα πούμε αυτά τα πράγματα, να βοηθήσουμε στον προγραμματισμό - κι αν πράγματι το κράτος θελήσει να προοδεύσει στην πραγματικότητα και να μην είναι μόνο λόγια, αλλά να κάνουνε και έργα, τότε έχουμε ένα σχέδιο το οποίο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε».
Η 37ετής οδύσσεια των διαστημόπλοιων Voyager 1, 2». Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Κριμιζή για το θέμα της ομιλίας του αλλά και τη σχεδιαζόμενη διαστημική πύλη έχει ως εξής:
- Τι αφορά η εκδήλωση που θα γίνει σήμερα Σάββατο στην Καλαμάτα;
«Εχει σχέση με μια ιστορική αποστολή του διαστημικού προγράμματος, που είναι τα διαστημόπλοια Βόγιατζερ 1 και 2, τα οποία εκτοξεύθηκαν το 1977, δηλαδή είναι στο διάστημα 37 χρόνια τώρα και ταξιδεύουν πέραν της τροχιάς όλων των γνωστών πλανητών - δηλαδή πέρα από τον Δία, Κρόνο, Ουρανό, Ποσειδώνα και Πλούτωνα.
Και τώρα, πριν από 2 περίπου χρόνια, απεδείχθη ότι τα διαστημόπλοια αυτά έχουν βγει έξω από την ατμόσφαιρα του Ηλιου, έχουν μπει μέσα στο Γαλαξία και είναι το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα το οποίο πηγαίνει πέραν του ηλιακού μας συστήματος και μπαίνει μέσα στο Γαλαξία.
Αυτό, βέβαια, έχει ιστορική σημασία, διότι αυτό που θα συζητήσω είναι πώς από τα τελευταία 105 χρόνια φύγαμε από λίγα μέτρα από την επιφάνεια της Γης, με τους αδελφούς Ράιτ, και φτάσαμε τώρα σε 19,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη».
- Είναι κάποιες ώρες φωτός μακριά μας... απ’ ό,τι καταλαβαίνω, έτσι;
«Είναι υποκοριστικό αυτό. Υπό την έννοια ότι το σήμα από το Βόγιατζερ, με την ταχύτητα του φωτός, παίρνει γύρω στις 18 ώρες για να φτάσει από το διαστημόπλοιο στη Γη - και να σκεφτείτε ότι το φως του Ηλιου έρχεται σε 8,5 λεπτά».
- Υπήρχαν κάποιες αλληλοσυγκρουόμενες διαπιστώσεις επιστημόνων, όπως παρακολουθούσα, για το αν τελικά όντως έχει βγει στον διαστρικό χώρο ο Βόγιατζερ ή δεν έχει βγει. Τελικά είναι επιβεβαιωμένο ότι έχει φύγει από την Ηλιόσφαιρα ο Βόγιατζερ 1 τουλάχιστον;
«Ναι, για το Βόγιατζερ 1 μιλάμε βέβαια. Υπήρχαν δύο επιστήμονες, οι οποίοι πιστεύουν ακόμη ότι η έξοδος θα γίνει σε έναν περίπου χρόνο, έχουν μια θεωρία. Αλλά ξέρετε, η ομάδα των επιστημόνων του Βόγιατζερ έχει αποφασίσει ότι όλα τα δεδομένα που έχουν συλλεγεί μέχρι τώρα αποδεικνύουν ότι είμαστε στον Γαλαξία. Μάλιστα, πριν από 1,5 μήνα περίπου, είχα μία συνάντηση της επιστημονικής ομάδας των δικών μας εργαστηρίων στο Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς και ξανασυζητήσαμε τα δεδομένα.
Το πρόβλημα προέρχεται από το γεγονός ότι οι διάφορες θεωρίες που είχαν προταθεί για να περιγράψουν το σύνορο ανάμεσα στο ηλιακό μας σύστημα και στον Γαλαξία, απεδείχθησαν ότι ήταν λάθος».
- Μιλάμε για τη Zώνη Ντε Κάιπερ ή για το Νέφος του Οορτ, δηλαδή;
«Οχι γι’ αυτό, απλώς συζητάμε πώς ακριβώς, πού ακριβώς, τελειώνει η ''ατμόσφαιρα'' του ηλιακού μας συστήματος, πού εισέρχεται η επιρροή του Γαλαξία. Και αυτό απεδείχθη ότι είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ’ ό,τι προέβλεπαν τα θεωρητικά μοντέλα που υπήρχαν μέχρι σήμερα.
Βέβαια θα τα εξηγήσω αυτά και θα εξηγήσω και τα διλήμματα που μας παρουσιάζουν -και μέχρι σήμερα- τα δεδομένα από το Βόγιατζερ, διότι οι μετρήσεις δείχνουν ότι η περιοχή του Γαλαξία όπου βρίσκεται ο Βόγιατζερ δεν είναι μια ''ήσυχη'' -όπως θα λέγαμε- περιοχή, όπως περιμέναμε.
Υπάρχουν επίσης ορισμένα φαινόμενα τα οποία -και σήμερα ακόμη- δεν είμαστε σε θέση να τα εξηγήσουμε. Αλλά όπως είπα και προηγουμένως, όλα αυτά ήταν στο πλαίσιο ορισμένων μοντέλων, τα οποία υπήρξαν λανθασμένα».
- Και αυτό είναι καλό γιατί έτσι προχωράει η επιστήμη, έτσι δεν είναι;
«Οπωσδήποτε. Ετσι προχωράει η επιστήμη: Κάνουμε ορισμένες προβλέψεις και μετά τις επαληθεύουμε ή αποφασίζουμε ότι δεν είναι σωστές.
Βέβαια, πρέπει να βελτιώσουμε τα μοντέλα, να κάνουμε άλλες προβλέψεις και να προσπαθήσουμε να δούμε αν τα νέα μοντέλα συμφωνούν με τα δεδομένα.
Αλλά αυτό είναι το μεγαλείο του Βόγιατζερ, ότι μας έχει διδάξει πάρα πολλά πράγματα - διότι βασικά έχει δείξει ότι η φύση είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι η φαντασία μας».
- Είσαστε σαφώς ο άνθρωπος πίσω από τα 2 Βόγιατζερ, είσαστε ο επικεφαλής των δύο αυτών αποστολών, είσαστε ο επικεφαλής του Κασίνι - Χάιγκενς και είσαστε επίσης επικεφαλής, συνεργαζόσαστε και στο Νιου Οράιζονς. Τρεις αποστολές που, θα μου επιτρέψετε να πω, ήταν εξαιρετικές, επιστημονικές, ενδιαφέρουσες ακόμα και για τον κοινό άνθρωπο. Δηλαδή τα στοιχεία του Κασίνι ήταν απίστευτα για τους δορυφόρους στον Κρόνο, στον Τιτάνα λόγου χάριν, και ελπίζω να είναι και το ίδιο για τον Πλούτωνα - ο οποίος υποβιβάστηκε βέβαια από πλανήτης, έτσι δεν είναι;
«Ναι βέβαια, αλλά θα μάθουμε για τον Πλούτωνα στις 15 Ιουλίου του 2015. Τότε θα περάσουμε από τον Πλούτωνα και όλως περιέργως -κατά σύμπτωση, όχι περιέργως- αυτό είναι ακριβώς 50 χρόνια μετά το πέρασμα του Μάρινερ 4 από τον Αρη. Ηταν η πρώτη αποστολή που πέρασε επιτυχώς από τον Αρη - κι έτυχε τότε και είχα ένα πείραμα ως μεταπτυχιακός φοιτητής του καθηγητή Βαν Αλεν, κι ήτανε το πρώτο μου πείραμα στο Διάστημα».
- Του γνωστού καθηγητή Βαν Αλεν, των ζωνών Βαν Αλεν;
«Ναι, ναι. Τις Βαν Αλεν ζώνες που υπάρχουν γύρω από τη Γη. Είχαν κατασκευάσει τον πρώτο αμερικανικό δορυφόρο και ανακάλυψε αυτός τις ακτινοβολίες γύρω από τη Γη.
Προσπαθούσαμε τότε, τη δεκαετία του 60, να κοιτάξουμε αν υπήρχαν ζώνες Βαν Αλεν και σε άλλους πλανήτες. Η πρώτη μας απογοήτευση ήτανε στον Αρη, διότι ο Αρης δεν είχε τις ζώνες Βαν Αλεν, δεν βρήκαμε Βαν Αλεν ζώνες. Μετά, το 1967, στείλαμε τον Μάρινερ 5 και εξερευνήσαμε την Αφροδίτη, αλλά και εκεί δεν υπήρχαν Βαν Αλεν ζώνες.
Ομως ήταν γνωστό από τα ραδιοκύματα που εξέπεμπε η μαγνητόσφαιρα -η περιοχή θα ’λεγα- του Δία, ότι εκεί θα υπάρχουν Βαν Αλεν ζώνες. Και βέβαια, είχα την τύχη να είμαι επικεφαλής του προγράμματος με το Βόγιατζερ 2, που περάσαμε από τον Δία και χαρτογραφήσαμε κατά κάποιον τρόπο τις ζώνες Βαν Αλεν στον Δία, μετά στον Κρόνο, μετά στον Ουρανό και μετά στον Ποσειδώνα.
Μας μένει ο Πλούτωνας, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, δεν νομίζω ότι θα έχει ζώνες Βαν Αλεν. Αλλά αυτό θα το δούμε του χρόνου τον Ιούλιο».
- Σχετικά με αυτές τις αποστολές στους πλανήτες: Στους δορυφόρους, βασικά των δύο μεγάλων πλανητών, του Δία και του Κρόνου, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για ύπαρξη ζωής -μη νοήμονος βεβαίως- λόγω της ύπαρξης ωκεανών σε κάποιους απ’ αυτούς, όπως στην Ευρώπη, τον Τιτάνα, τον Εγκέλαδο;
«Σχετικά με τα φεγγάρια των απώτερων πλανητών, ακόμη και ο Γανυμήδης που έχει κι εκείνος έναν φλοιό από πάγο είναι πιθανόν να έχει ωκεανό, να υπάρχει υπόγειος ωκεανός και στον Γανυμήδη. Υπάρχει βέβαια ο Τιτάνας, τον οποίον εξερευνήσαμε εντατικά με το Κασίνι, ο οποίος έχει λίμνες από μεθάνιο και στον Βόρειο και στον Νότιο Πόλο. Από την ανάλυση έχει προκύψει ότι υπάρχει κι ένας υπόγειος ωκεανός, από νερό, στον Τιτάνα.
Επίσης, έχουμε βρει με το Κασίνι ότι υπάρχουν πίδακες από νερό στον Νότιο Πόλο του Εγκέλαδου, ένα από τα μικρά φεγγάρια του Κρόνου και ότι κάτω από τον πάγο του Εγκέλαδου προφανώς υπάρχουν λίμνες νερού, αποθέματα νερού.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά έχουμε περάσει αρκετά κοντά με το Κασίνι από τον Νότιο Πόλο του Εγκέλαδου κι έχουμε δει ότι έχει και μονοξείδιο του άνθρακος, διοξείδιο του άνθρακος και ορισμένα μόρια τα οποία είναι πολύπλοκα μέρη της σύνθεσης του άνθρακος, που είναι οι βασικοί ακρογωνιαίοι λίθοι για βιολογική δραστηριότητα. Η ανακάλυψη αυτή έχει πράγματι μεγάλη σημασία για την πιθανότητα βιολογικής δραστηριότητας.
Αλλά με το σημερινό διαστημικό πρόγραμμα δεν είναι τόσο εύκολο να τα ελέγξει κανείς. Πρέπει να γίνουν προσεδαφίσεις, γεωτρήσεις, και αυτό θα αρχίσει μάλλον με τον Αρη - το Κιουριόσιτι έχει κάποιες δυνατότητες. Αλλά βασικά η επόμενη αποστολή, κυρίως η αποστολή που χρειάζεται, είναι αυτή που θα σκάψει το υπέδαφος και θα φέρει πίσω δείγματα σε εργαστήρια για να γίνει μια πιο λεπτομερής εξέταση. Και αυτή η αποστολή, επειδή είναι πάρα πολύ δαπανηρή, δεν έχει ακόμα σχεδιαστεί».
- Μιας και μιλάμε για τον Αρη, κύριε καθηγητά, πόσο εφικτό βρίσκετε να υλοποιηθεί τελικά αυτό το ιδιωτικό πρότζεκτ για τον εποικισμό του;
«Προφανώς υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που δεν ενδιαφέρεται να επιστρέψει στη Γη μετά από ένα τέτοιο ταξίδι... και το είδαμε από τις αιτήσεις που έκαναν σ’ αυτή την εταιρεία, η οποία λέει ''θα σας πάω εκεί, αλλά δεν εγγυώμαι καμιά δυνατότητα επιστροφής''. Παρά ταύτα, έχει δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις κι έχει επιλέξει ορισμένους, οι οποίοι θα πάνε σε κάποιο τέτοιο ταξίδι.
Εγώ νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο στην εκτέλεση, διότι έχουμε αρκετά μεγάλες ελλείψεις στις γνώσεις, όχι μόνο για τη δυνατότητα επιβίωσης σε ένα περιβάλλον το οποίο είναι τόσο κλειστό - τόσο η έλλειψη βαρύτητος, αλλά και στον ψυχολογικό και στον ιατρικό τομέα.
Τέλος, υπάρχει μια μεγάλη αβεβαιότητα πώς θα αντιμετωπιστούν οι ηλιακές εκρήξεις, ορισμένες εκ των οποίων -συνήθως μία ή δύο φορές τη δεκαετία-, έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τέτοια ένταση ακτινοβολίας ώστε να σκοτώσουν τους επίδοξους αστροναύτες».
- ...Δεδομένου ότι δεν υπάρχει μαγνητικό πεδίο να τους προστατεύει στον συγκεκριμένο πλανήτη, έτσι;
«Προφανώς δεν υπάρχει μαγνητικό πεδίο, και αυτό το άλλο που θα μπορούσε να τους προστατεύσει είναι αν γινόταν μία μαζική οχύρωση του διαστημόπλοιου με ένα εξαιρετικά πυκνό μέταλλο - αλλά θα έπρεπε να έχει τέτοιο πάχος για να σταματήσει αυτά τα φωτόνια, που θα ήταν αδύνατο να απογειωθεί, τουλάχιστον με την τεχνολογία που έχουμε.
Ετσι, το πρόβλημα δεν έχει λυθεί και συζητείται η πιθανότητα να γίνει ένα μικρό καταφύγιο μέσα στο διαστημόπλοιο και να υπάρχουν δυνατές προβλέψεις για την πιθανή έκρηξη του Ηλιου, ώστε να προειδοποιούνται οι αστροναύτες για να μπουν στο καταφύγιο. Αλλά αυτό μπορεί να κρατήσει μία, δύο ώρες το πολύ. Και από την άλλη οι πιθανότητες πρόβλεψης του ηλιακού καιρού, αν θέλετε, είναι ακόμη σε νηπιώδες επίπεδο».
- Εχετε ενημερωθεί για την κινητικότητα που υπάρχει σχετικά με τη δημιουργία της λεγόμενης «διαστημικής πύλης» στην περιοχή της Καλαμάτας, κυρίως για στρατοσφαιρικό τουρισμό; Εχετε υπόψη σας το συγκεκριμένο εγχείρημα;
«Το έχω υπόψη μου, υπό την έννοια ότι διάβασα ορισμένα ρεπορτάζ στις εφημερίδες. Η γνώμη μου είναι ότι το θέμα αυτό έχει υπερπωληθεί. Ο τουρισμός στο διάστημα ακόμη δεν έχει καν αρχίσει - και είδατε τι συνέβη πριν από λίγες μέρες με τη Βίρτζιν Γκαλάκτικ.
Δηλαδή, θα περάσουν δεκαετίες για να αναπτυχθεί και να γίνει βιώσιμος σε χώρες όπου μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν, όπως η Αμερική, η Κίνα κ.λπ.
Το να πιστεύουμε εμείς ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι στην Καλαμάτα, για να εκμεταλλευτούμε τον στρατοσφαιρικό τουρισμό, είναι -με συγχωρείτε- όνειρο θερινής νυκτός. Μου κάνει εντύπωση πόση δημοσιότητα έχει πάρει αυτό το θέμα στην Ελλάδα».
- Επιστρέψατε στην Ελλάδα, κύριε καθηγητά, σε μια εποχή που κατά βάση οι επιστήμονες φεύγουν από τη χώρα μας και πάνε στο εξωτερικό. Το δικό σας σκεπτικό για να επιστρέψετε, να ακολουθήσετε εσείς την αντίστροφη κίνηση, ποιο ήταν;
«Πολλοί συνάδελφοι, δηλαδή Ελληνες κυρίως, αλλά κι άλλοι συνάδελφοι -και από την Αμερική-, έχουμε την πεποίθηση ότι πρέπει να βοηθήσουμε και να δώσουμε κάτι στη γενέτειρά μας.
Οταν προτάθηκε να ιδρυθεί μια έδρα της Διαστημικής Επιστήμης στην Ακαδημία Αθηνών -και επειδή είχαν τελειώσει οι δικές μου δραστηριότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες και είχα παραιτηθεί από γενικός διευθυντής του διαστημικού προγράμματος στο πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς-, αποφάσισα να έλθω να βοηθήσω για τη διαφώτιση του επιστημονικού κόσμου και του κοινού για το Διάστημα και τις δυνατότητες ανάπτυξης της τεχνολογίας, οι οποίες έχουν σοβαρές εφαρμογές στην οικονομία και στη γενική τεχνολογία. Γι’ αυτόν το λόγο είπα ότι πράγματι θα έλθω, και γι’ αυτό ξοδεύω τον χρόνο μου εδώ.
Ανέλαβα, όπως ξέρετε, ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας και καταρτίσαμε το πρώτο στρατηγικό πλαίσιο για την Ερευνα και την Τεχνολογία, με ορίζοντα 7 ετών. Είναι ένα χρονοδιάγραμμα και ένας "οδικός χάρτης" για το τι πρέπει να κάνει η χώρα για να προοδεύσει γενικά και να βοηθήσει την οικονομία, κυρίως. Αυτά τα πράγματα, επειδή τα έχω βιώσει στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι μια μεθοδολογία για σχεδιασμό και εφαρμογή έρευνας και τεχνολογίας που κάνει για τη χώρα.
Βέβαια, ξέρω ότι το πολιτικό σύστημα εδώ είναι τέτοιο, που ορισμένες φορές θυμίζει την παροιμία "στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα". Δεν ξέρω πού θα καταλήξει. Πάντως νομίζω ότι έχουμε το καθήκον να τα πούμε αυτά τα πράγματα, να βοηθήσουμε στον προγραμματισμό - κι αν πράγματι το κράτος θελήσει να προοδεύσει στην πραγματικότητα και να μην είναι μόνο λόγια, αλλά να κάνουνε και έργα, τότε έχουμε ένα σχέδιο το οποίο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου